Kolka u niemowlaka – przyczyny, objawy, badania, leki, krople, domowe sposoby, zapobieganie

Kolka u niemowlaka – od kiedy, ile trwa?

Kolka niemowlęca nie jest zjawiskiem bliżej poznanym. Występuje u wielu dzieci i mija samoistnie. Zaczyna się po drugim tygodniu życia dziecka (w przypadku dzieci urodzonych w terminie porodu), a trwa do trzeciego, czwartego miesiąca życia dziecka. Możemy mieć też do czynienia z kolką u wcześniaka, jak i miesięcznego dziecka. Nie ma związku z płcią ani rodzajem karmienia (pokarm matki czy karmienie sztuczne).

Badania wykazały, że dzieci, które we wczesnym wieku przechodziły napady kolki niemowlęcej, nie wykazują różnic w wieku starszym w porównaniu z dziećmi, które nie miały kolek, pod względem: osobowościowym, inteligencji, zdrowia, zdrowia psychicznego.

Kolka u niemowlaka – jakie są przyczyny?

Nie ma jednoznacznej przyczyny kolki u niemowlaka. Wiele czynników ma wpływ na jej występowanie, więc nie ma też jednej rady, jak ją wyeliminować. Niektóre teorie mówią, że na ich występowanie może mieć wpływ:

• wrodzona nietolerancja mleka krowiego i laktozy,
• refluks – sytuacja, w której występuje nadmierne cofanie się mleka z żołądka do przełyku,
• niedojrzały układ trawienny (w jelitach noworodka obserwuje się wzmożone napięcie, skurcze),
• występowanie nadmiernej ilości gazów – powietrza w jelitach noworodka,
• podwyższone poziomy hormonów, które powodują bóle brzucha,
• stymulacja ze strony środowiska – światło, głosy,
• niedojrzały system nerwowy.

Powyższe przyczyny kolki niemowlęcej są hipotetyczne. Rodzic powinien wiedzieć, że nie jest jego winą, że dziecko płacze.

Kolka u niemowlaka – objawy

Kolka u małego dziecka występuje ona najczęściej o określonej porze dnia (zazwyczaj są to godziny wieczorne, nocne) i pojawia się cyklicznie – codziennie.

Mamy do czynienia z objawami kolki u niemowląt, takimi jak:

• wzdęcie brzucha u dziecka, powłoka brzuszna jest twarda i napięta;
• bulgotanie w brzuchu u niemowlaka;
• podkurczanie nóżek świadczące o bólu brzucha u niemowlaka;
• grymas bólu na twarzy dziecka, która jest czerwona z wysiłku;
• nadmierne pocenie;
• płacz (w ciągu dnia dziecko zachowuje się normalnie i jest spokojne, pod wieczór lub w nocy zaczyna przeraźliwie płakać);
• zaparcia;
• nadmierne gazy lub zatrzymanie ich oddawania.

Dziecko się "pręży" i napina, macha rączkami, jest niespokojne i marudne. Jak rozpoznać kolkę u noworodka? Pozwala na to tzw. "reguła trzech" ( Wessel's rule of three) sformułowana w 1954 roku przez amerykańskiego pediatrę z Uniwersytetu Yale, Morrisa A. Wessela, definiuje ją jako napady niedającego się ukoić płaczu i krzyku przez ponad 3 godziny dziennie, co najmniej 3 razy w tygodniu, od ponad 3 tygodni.

Niedobór laktazy i nietolerancja laktozy a kolka jelitowa

Bazując na potrzebach dziecka, pediatra pomoże doradzić strategię pomocy dziecku cierpiącemu na kolkę niemowlęcą. Jedną techniką łagodzi się kolkę u niemowlaka przez kilka dni. Jeśli nie przynosi to rezultatu, to przechodzi się do kolejnej techniki i stosuje się ją również przez kilka dni. Nie należy mieszać technik.

Jeżeli dziecko jest karmione sztucznie, to należy zmienić rodzaj stosowanego mleka modyfikowanego. Dzieciom karmionych zwykłym mlekiem powinno się podawać mleko hipoalergiczne. Istotny może się też okazać rodzaj smoczka przy butelce antykolkowej, której zadaniem jest jak najmniejsza podaż powietrza do brzuszka dziecka wraz z pokarmem. W przypadku karmienia sztucznego można ograniczyć ilość mleka wypijanego przez dziecko. Może się bowiem okazać, że dziecko wypija zbyt dużo mleka i nadmiernie obciąża żołądek, który jest zaledwie wielkości jego piąstki. Jeżeli nie ma poprawy, to należy karmić taką samą ilością, jaką karmiło się wcześniej. Po każdym karmieniu trzeba podnieść malucha do góry, aby mu się odbiło.

Jeżeli maluch ssie pierś, należy zapewnić mu spokój i ciszę. Matka powinna też wyeliminować ze swojej diety pokarmy, które mogą powodować wzdęcia u dziecka. Poza tym może kłaść dziecko między piersiami, aby maluch się uspokoił. Pomocne może również być ciasne zawinięcie w becik – dzieci czują się w nim jak w macicy i uspokajają się.

Może okazać się, że dziecko nie toleruje laktozy. Jest to objaw niedoboru enzymu laktaza rozkładającego cukier mleczny. W takiej sytuacji konieczna jest jego suplementacja. Laktaza występuje w formie kropli bez recepty na kolkę dla dzieci, które dodaje się do mleka zmodyfikowanego lub podaje niemowlakowi przed karmieniem piersią.

Kolka u niemowlaka – jak rozpoznać w badaniach, kiedy lekarz?

Bardzo ważną kwestią jest to, aby rodzice obserwowali, czy kolce w nocy lub wieczorem nie towarzyszą inne niepokojące objawy. Kiedy mamy do czynienia ze zmianą konsystencji stolca (biegunka) czy naprzemiennym rozwolnieniem i zaparciami, pediatra zleca niekiedy wykonanie posiewu lub badania ogólnego kału. Może również zalecić diagnostykę w kierunku rozpoznania krwi utajonej w kale (krew w stolcu jest częstym symptomem alergii).

W przypadku dalszych wątpliwości co do przyczyn kolki niemowlęcej konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak: morfologia krwi, badania ogólne i bakteriologiczne moczu, a także USG jamy brzusznej i badania otoskopowego (badanie uszu).

Do lekarza należy udać się również, jeśli oprócz płaczu: dziecko nie przybiera na wadze, rozwój motoryczny jest zaburzony, dziecko ma gorączkę i straciło apetyt, jest apatyczne. Kontroli powinien być poddany również stan, kiedy kolka u dziecka trwa dłużej niż 5 miesięcy.

Lek na kolki – krople z simetikonem, dimetikonem, laktazą

W leczeniu kolki u niemowlaka stosuje się m.in. leki przeciwko refluksowi, które obniżają zawartość kwasów żołądkowych, gwarantując spokojne trawienie mleka w żołądku, nie dochodzi do jego wyrzutu do przełyku). Sprawdzą się również delikatne środki uspokajające na bazie ziół, np. rumianku.

Sposobem na pozbycie się kolki u niemowlaka będą też specjalne krople dostępne w aptece bez recepty. Działają one na przyczynę problemu, czyli wspomniany już wcześniej brak enzymu laktaza u dziecka. Należy pamiętać, że zbyt wysoka temperatura mleka, z którym podawany jest lek może prowadzić do niszczenia enzymu rozkładającego laktazę. Taki środek na kolkę można stosować pod nadzorem lekarza nawet przez kilka miesięcy. Jego odstawianie z kolei powinno być stopniowe. Takie krople na kolkę posiadają rekomendację Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego.

Niektórym niemowlętom pomaga podawanie preparatów z probiotykami na jelita dla dzieci zawierającymi bakterie z rodzaju Lactobacillus, które oddziałują bezpośrednio na odczuwanie bólu trzewnego, kurczliwość ścian jelit oraz mają działanie przeciwzapalnie.

Na nadmiar gazów w jelitach u dziecka i ból brzucha przy kolce jelitowej sprawdzą się z kolei krople z simetikonem czy dimetikonem, które zmniejszają napięcie powierzchniowe pęcherzyków powietrza.

Kolka niemowlęca – co robić, jak się pozbyć i sobie radzić?

Poniżej opisano domowe i naturalne sposoby na objawy jelitowej kolki niemowlęcej.

Sposób na kolkę – przejażdżka i szumiące dźwięki

Niektórzy rodzice zabierają dziecko na przejażdżkę samochodem albo stawiają je w nosidełku blisko pralki bądź zmywarki. Można też wykonać masaż podczas kolki noworodka – zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od pępka zataczając coraz większe koła przypominające spiralę lub rowek na płycie winylowej).

Domowy sposób na kolkę – masaż brzuszka

Do masażu używamy palca wskazującego i środkowego. Świetnie sprawdzają się też ciepłe okłady na brzuszek dziecka. W tym celu można użyć pieluszki tetrowej, którą wcześniej trzeba przeprasować.

Herbatki i zioła – naturalny sposób na pozbycie się kolki

Na ból brzucha u niemowlaka, wzdęcia i gazy jelitowe u dziecka sprawdzą się herbatki ziołowe (rumiankowe, koperkowe, miętowe). Maluchowi można podawać także wodę koperkową (trzeba pamiętać, że nie może ona zawierać alkoholu i fenobarbitali).

Okłady na kolkę jelitową u niemowlaka

Inną dobrą metodą uśmierzania bólu przy kolce po jedzeniu u niemowlaka jest użycie termofora z pestek wiśni jako okładu na brzuszek. Taki termofor nagrzewa się w mikrofalówce w ciągu 2 minut i utrzymuje temperaturę przez 1,5 godziny.

Dodatkowym atutem jest zapach, jaki wydobywa się po nagrzaniu. Termofor po schłodzeniu może być też wykorzystywany jako zimny okład. Ciepło ma zbawienny wpływ w czasie kolki, można więc również zrobić dziecku ciepłą kąpiel w wanience.

Uspokajanie dziecka z kolką

Ważne jest, aby pokołysać dziecko, przytulić je – wtedy czuje się bezpieczne. Z otoczenia dziecka należy wyeliminować wszystkie rzeczy, które hałasują albo są zbyt jaskrawe.

Nie poleca się zawieszania dziecku nad łóżeczkiem karuzelek, ponieważ powodują one nadmierną stymulację ośrodkowego układu nerwowego i mogą drażnić zmysły dziecka.

Rurki antykolkowe na gazy u niemowlaka przy kolce

Inną metodą łagodzenia bólu brzucha oraz zaparć są rurki antykolkowe. Mogą one być stosowane już od pierwszych dni życia dziecka. Wykonane są z miękkiego materiału, co niweluje ryzyko zranienia śluzówki odbytu. Przed aplikacją rurki należy rozmasować brzuszek dziecka.

Końcówkę rurki trzeba posmarować oliwką, celem zmniejszenia tarcia. Umieszczoną rurkę trzymamy do 1 minuty w odbycie dziecka. Po chwili powinno się usłyszeć jak maluch oddaje gazy. Zazwyczaj samo wprowadzenia rurki przynosi dziecku ulgę. Na rynku dostępne są też kateterki rektalne, które działają na tej samej zasadzie co rurki antykolkowe. Różnią się jednak od nich ceną i twardością.

Kiedy dziecko ma kolkę, pomoże muzyka

Niektóre dzieci uspokajają się słysząc muzykę, można zatem spróbować i tej metody. Należy jednak unikać zbyt głośnych dźwięków. Można samemu nucić dziecku. Na rynku są dostępne płyty z muzyką relaksacyjną, a także z odgłosem bicia ludzkiego serca. W czasie takiej muzykoterapii dzieci znowu czują się jakby znajdowały się w macicy, a to je bardzo uspokaja.

Należy udać się do lekarza, jeśli u dziecka występują następujące objawy łącznie z płaczem: dziecko nie przybiera na wadze, rozwój motoryczny jest zaburzony, ma gorączkę, nie ma apetytu, jest apatyczne, jeżeli kolka niemowlęca trwa dłużej niż 5 miesięcy.

Płacz i niepokój u dziecka – czy to kolka niemowlęca?

Zanim padnie decyzja o leczeniu kolki u niemowlaka, trzeba się upewnić, że dziecko zostało dobrze zbadane przez pediatrę. Płacz może bowiem oznaczać wiele innych chorób.

Dziecko płaczem oraz niepokojem sygnalizuje:

• infekcję (np. infekcję ucha wewnętrznego albo infekcję układu moczowego),
• wystąpienie refluksu albo niestrawności żołądkowej,
• problemy z oczami (np. zadrapanie, wzrost ciśnienia w oku),
• zaburzenia rytmu serca,
• złamanie kości,
• przepuklinę,
• mokrą pieluszkę.

Rozdrażnienie i "marudzenie" dziecka to niekoniecznie objaw kolki, może być to również symptom zbyt wysokiej lub zbyt niskiej temperatury otoczenia.

Kolka u niemowlaka – zapobieganie, profilaktyka

Kolka u dzieci karmionych sztucznie wskazana jest zmiana mieszanek mlecznych na preparaty hipoalergiczne, a czasem (przy bardzo nasilonych kolkach) konieczne staje się przejście na hydrolizaty białek. Jeżeli przyczyną kolki niemowlęcej jest alergia na mleko, poprawa stanu dziecka przy zamianie karmienia mlekiem na hydrolizat jest bardzo szybka. Jeżeli przyczyną kolki jest nietolerancja laktozy, wskazane jest systematyczne podawanie dziecku kropli zawierających enzym laktazę.

Konieczne jest prawidłowe przystawianie niemowląt do piersi, a u karmionych butelką prawidłowy smoczek z dobrze dobranym otworem lub butelka antykolkowa. Należy zadbać o odbijanie u niemowlaka zaraz po posiłku.

Sposobem na kolkę niemowlęcą jest też zapewnienie dziecku maksymalnie dobrych warunków: spokoju, ciepła i miłości. Należy pamiętać, że emocje rodziców przekazywane są dziecku i na niepokoje otoczenia najczęściej reaguje ono krzykiem.

Aby uniknąć ataków kolki u noworodka karmionego piersią, wskazane jest odstawienie z diety matki na okres około 2 tygodni najczęstszych alergenów: jaj, mleka i jego przetworów, orzechów, ryb, kakao, pszenicy, soi. Jeżeli przynosi to poprawę, prawdopodobnie dziecko ma alergię na te produkty.

Kolka u niemowlaka – video