Kangurowanie – co to jest? Na czym polega kontakt „skóra do skóry”?

Kangurowanie noworodka – co to?

Przez kangurowanie rozumiemy bliski kontakt ciała rodzica i dziecka, tzw. skóra do skóry. Nazwa tej czynności została zaczerpnięta ze świata zwierząt w wyniku obserwacji kangurów, które noszą w torbach swoje potomstwo.

Kangurowanie dziecka powinno zostać wdrożone od razu po narodzinach, a następnie kontynuowane zarówno przez mamę, jak i tatę. Poród to wielkie wydarzenie nie tylko dla rodziców, ale również dla dziecka, które jest bardzo wrażliwe na odczuwanie nowego otoczenia. Bliski kontakt z rodzicem pomoże mu na przystosowanie się do nowej sytuacji. W przypadku wcześniaków kangurowanie dodatkowo złagodzi nieprzyjemne doznania związane z pobytem w inkubatorze.

Istotne jest, aby po porodzie dziecko jak najczęściej było przy ciele bliskiej osoby, czuło jej zapach, ciepło i bicie serca. Za najlepszy uważa się bezpośredni kontakt tzw. skóra do skóry, np. gdy maluch leży na nagiej klatce piersiowej rodzica.

Historia kangurowania

Koncepcja kangurowania narodziła się w Kolumbii, w latach 70. XX wieku. Twórcą tej metody jest profesor neonatologii Edgar Rey Sanabria. Lekarz zalecił kontakt „skóra do skóry” w szpitalu w Bogocie, gdy dla wcześniaków zabrakło inkubatorów. Prędko okazało się, że kangurowanie ma zbawienny wpływ na dzieci. Umieralność wcześniaków zmniejszyła się o połowę. Co więcej, metoda „skóra do skóry” znacząco przyspieszyła powrót do zdrowia przedwcześnie urodzonych dzieci. Zauważono także, że dzieci kangurowane rzadziej płaczą, są bardziej zrelaksowane i spokojne. Publikacje profesora Reya upowszechniły kangurowanie na całym świecie. Zaczęto kangurować nie tylko wcześniaki, ale wszystkie niemowlęta.

Zalety kangurowania

Kangurowanie ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne dziecka, ale także jego matki.

Zalety kangurowania dla dziecka

• Zmniejszenie ryzyka wystąpienia problemów ze strony układu oddechowego, krążenia i immunologicznego.
• Redukcja stresu związana z narodzinami i działaniem bodźców zewnętrznych, takich jak oddzielenie dziecka od matki.
• Poczucie bliskości i bezpieczeństwa.
• Szybsze nabycie umiejętności ssania piersi.
• Szybszy przyrost masy ciała.
• Skóra dziecka kolonizuje się florą bakteryjną ze skóry mamy.
• Ułatwienie zasypiania i przejścia w głęboki sen.
• W przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie kangurowanie sprawia, że maluszki szybciej osiągają prawidłową masę ciała, a co za tym idzie – szybciej opuszczają szpital.

Zalety kangurowania dla matki

• Kangurowanie pozwala na zmniejszenie stresu związanego z porodem, zwłaszcza z porodem przedwczesnym.
• Kangurowanie sprawia, że między matką a dzieckiem tworzy się i rozwija więź emocjonalna.
• Kangurowanie pobudza laktację, co w pewnym stopniu przyczynia się do osiągnięcia lepszego stanu zdrowia dziecka.
• Dzięki kangurowaniu dochodzi do szybszego obkurczania macicy, a tym samym – zmniejszenia krwawienia.

Jak prawidłowo kangurować dziecko?

Najważniejszą zasadą w kangurowaniu jest brak granic między ciałem dziecka i rodzica. Nie powinno ich oddzielać żadne ubranie. W tym celu najlepiej założyć rozpinaną koszulę lub bluzę, którą będzie można otulić maleństwo. W czasie kangurowania dziecko ma na sobie pieluchę oraz może być dodatkowo przykryte kocem. Dzieci urodzone przedwcześnie powinny mieć założone czapeczkę i skarpetki.

Kangurowanie najwygodniej robić w pozycji leżącej lub na siedząco, pamiętając o zabezpieczeniu główki i drożności dróg oddechowych maleństwa:

• dzieci z niską masą urodzeniową należy ułożyć między piersiami z główką opartą o jedną pierś;
• dzieci urodzone w terminie należy ułożyć między piersiami – maluszek sam wybierze, na której piersi oprze główkę.

Ważne, by pozycja była wygodna, bo jeśli dziecko uśnie, to w tej pozycji spędzimy nawet kilka godzin. Jeżeli nie możemy pozwolić sobie na drzemkę, to po zawiązaniu chusty do noszenia dziecka możliwe jest jednoczesne trzymanie malucha przy piersi i wypełnianie obowiązków domowych.

Coraz więcej szpitali przykłada dużą wagę do kangurowania po porodzie. W związku z powyższym wszelkie badania i szczepienia zwykle odbywają się wtedy, gdy maluszek jest blisko mamy. Dzięki temu dziecko łatwiej znosi ból i jest spokojniejsze.

Zaleca się, aby kłaść nowonarodzone dziecko na nagich piersiach matek bezpośrednio po porodzie, a wszelkie procedury (ważenie, mierzenie dziecka) odłożyć do czasu zakończenia pierwszego karmienia.

Jak długo kangurować dziecko?

Najlepsze efekty przynosi minimum godzinne kangurowanie każdego dnia, jednak im dłużej, tym lepiej. Podczas kontaktu należy bacznie obserwować maluszka i jego reakcje. Sygnałem zadowolenia jest wyciszenie, uspokojenie, często zapadnięcie w sen. Warto kultywować ten zwyczaj co najmniej do 3. miesiąca życia dziecka.

Kto może kangurować dziecko?

Kangurować dziecko może zarówno matka, jak i ociec. Jeżeli mama miała cięcie cesarskie lub z jakiejkolwiek innej przyczyny nie jest w stanie kangurować, to rolę tę może przejąć tata. Zdaniem ekspertów ojcowie są równie dobrzy w kangurowaniu, co matki i nie powinni obawiać się tej czynności. Warto dodać, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby kangurowaniem zajęli się również inni bliscy członkowie rodziny, np. dziadkowie.

Brak kangurowania – konsekwencje

Zdaniem ekspertów brak kangurowania po porodzie może wiązać się z negatywnymi zjawiskami, odczuwalnymi przez wiele lat lub nawet przez całe życie. Wśród możliwych skutków braku kangurowania wymienia się m.in.:

• gorszą jakość snu dziecka,
• deficyt samokontroli i kontroli nad emocjami,
• większą podatność i silniejsze reakcje na stres,
• obniżoną empatię,
• problemy z samodzielnym funkcjonowaniem.

Kangurowanie noworodka – przeciwwskazania

Choć kangurowanie ma bez wątpienia wiele zalet, to istnieją również pewne przeciwwskazania:

• okres pooperacyjny,
• niestabilna sytuacja kliniczna noworodka,
• drenaż jamy opłucnej,
• noworodki narażone na intensywny ból.

Kangurowanie okiem eksperta