Porażenie nerwów krtaniowych

Budowa i funkcje krtani

Krtań jest najniższym odcinkiem górnych dróg oddechowych, który tym samym oddziela je od dolnych struktur układu oddechowego. Zbudowana jest z mięśni poprzecznie prążkowanych, ale podstawową jej strukturę stanowią chrząstki: pierścieniowata, tarczowata, nagłośniowa oraz parzyste chrząstki nalewkowate, różowate i klinowate. Chrząstki połączone są ze sobą stawami i więzadłami. Ruch tego narządu umożliwiają odpowiednie mięśnie, szczególnie nad- i podgnykowe.

Istotnym elementem budowy krtani są fałdy głosowe (struny głosowe), czyli struktury położone na bocznych ścianach krtani, składające się z mięśni, więzadeł głosowych, naczyń i nerwów. Pomiędzy nimi znajduje się szpara głośni, która otwiera się w miarę zbliżania fałdów do siebie lub zamyka w trakcie ich oddalania.

Krtań to narząd odpowiedzialny za wytwarzanie głosu. Struny głosowe wibrują podczas wydychania powietrza, dzięki czemu powstaje dźwięk. Mięśnie krtani mogą w tym czasie wydłużać się lub skracać, przez co dźwięki mają różny charakter – niski lub wysoki. Narząd ten zapewnia także możliwość prawidłowego oddychania.

Poza tym krtań blokuje przedostawanie się połykanego pokarmu do dróg oddechowych. Dzieje się to dzięki chrząstce nagłośniowej, która podczas połykania zamyka głośnię, czyli wejście do krtani od strony gardła. Mechanizm ten chroni przed zachłyśnięciem się i ułatwia przedostawanie się pokarmu do przełyku.

Co to są nerwy krtaniowe?

Unerwienie krtani pochodzi od nerwu krtaniowego górnego oraz wstecznego, które są gałęziami nerwu błędnego. Nerw krtaniowy górny dzieli się na gałąź wewnętrzną, zaopatrującą czuciowo część krtani do głośni oraz zewnętrzną, będącą komponentą ruchową dla jednego z mięśni – pierścienno-tarczowego.

Nerw krtaniowy wsteczny natomiast unerwia ruchowo pozostałe mięśnie, a co więcej – serce, tchawicę, górną część przełyku, tarczycę i czuciowo dolną część krtani. Ze względu na rozległość zaopatrywanego obszaru patologie w obrębie tegoż nerwu manifestują się bardziej dramatycznymi objawami niż porażenie nerwów krtaniowych górnych.

Dowiedz się więcej na temat porażenia nerwu krtaniowego wstecznego od naszej ekspertki:

Czytaj również: Niedowład – przyczyny, rodzaje, leczenie

Przyczyny porażenia nerwów krtaniowych

Główną przyczyną porażenia nerwów krtaniowych jest ich uszkodzenie podczas operacji tarczycy, wykonywanej z powodu wola lub raka. Inną przyczyną mogą być masy guzowate w sąsiedztwie nerwu i uciskające nań, głównie guzy węzłów chłonnych szyi, nosogardła, śródpiersia i przełyku. Porażenie nerwów często pojawia się wskutek procesów zwyrodnieniowych, np. cukrzycy oraz działania substancji toksycznych (alkohol, metale ciężkie, leki). Kolejną grupą przyczyn są urazy szyi i podstawy czaszki. W ostatnich latach wzrosła także ilość przypadków niewyjaśnionego porażenia nerwów krtaniowych.

Czytaj również: Rak nosogardła (jamy nosowo-gardłowej) – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest duszność?

Porażenie nerwów krtaniowych powoduje patologie fałdów głosowych, a tym samym zaburzenie funkcji głosowej, oddechowej i ochronnej krtani. Powstawanie duszności wiąże się ściśle z upośledzeniem ustawienia i ruchomości strun głosowych. Przybierają one nieprawidłowe ułożenie i zwężają drogę wejścia powietrza do dróg oddechowych. Uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego, który zaopatruje większość mięśni krtani, prowadzi do ustawienia fałdów głosowych przyśrodkowo w stosunku do linii krtani, co znacznie zwęża szparę głośni.

W przypadku porażenia tylko z jednej strony pacjent ma zwykle problemy z fonacją, ale nie odczuwa duszności. Obustronne porażenie nerwów krtaniowych wstecznych powoduje już znaczące dla oddychania zwężenie szpary głośni i bardzo silną duszność. Słychać głośny stridor, szczególnie w czasie snu i wysiłku fizycznego.

Porażenie nerwu krtaniowego górnego, zarówno jedno-, jak i obustronne, raczej nie wywołuje znaczącej duszności, gdyż w zakresie jej unerwienia jest tylko jeden mięsień krtani. Ta patologia objawia się zwykle utratą siły głosu, niemożnością śpiewania w wyższej skali i zachłystywaniem się pokarmami.

Diagnostyka porażenia nerwów krtaniowych

W diagnostyce porażenia nerwów krtaniowych na początku ważne jest zebranie dokładnego wywiadu, który pomoże ustalić ewentualną przyczynę porażenia nerwów. Niezbędne do rozpoznania jest badanie laryngoskopem przez lekarza specjalistę, które pozwala zaobserwować nieprawidłowe położenie fałdów głosowych. W szczególnych sytuacjach, po wskazaniach lekarza, wykonuje się również badania obrazowe:

• zdjęcie radiologiczne,
• tomografię komputerową,
• rezonans magnetyczny.

Leczenie porażenia nerwów krtaniowych

Terapię jednostronnego porażenia nerwu krtaniowego wstecznego lub porażenia nerwów krtaniowych górnych należy rozpocząć od ustalenia powodu i leczenia przyczynowego. Farmakoterapia w tym przypadku obejmuje m.in. kortykosterydy oraz witaminy z grupy B. Należy także prowadzić rehabilitację głosową. W przypadku braku poprawy po powyższych zabiegach rozważa się wdrożenie leczenia chirurgicznego. Polega ono na poszerzeniu szpary głośni przez endoskopowe usunięcie jednego z fałdów głosowych lub jego podwiązanie.

Obustronne porażenie nerwów krtaniowych często wymaga bardziej inwazyjnego leczenia. Masywna duszność niejednokrotnie jest stanem zagrożenia życia i wiąże się z koniecznością przeprowadzenia tracheotomii, czyli nacięcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenia tą drogą rurki do światła dróg oddechowych.