Pęknięcie błony bębenkowej (perforacja) – objawy i leczenie

Błona bębenkowa – czym jest?

Błona bębenkowa to cienka struktura oddzielająca ucho zewnętrzne od środkowego. Jej rola w procesie słyszenia jest kluczowa: to dzięki niej fala dźwiękowa przechodząca przez przewód słuchowy może być przekształcona w drgania i przeniesiona na kosteczki słuchowe. Mówiąc najogólniej – bez błony bębenkowej nie moglibyśmy słyszeć. Co zatem zrobić, gdy nasza błona bębenkowa ulegnie perforacji, czyli pęknięciu? Jakie są objawy pęknięcia błony bębenkowej? I co najważniejsze – czy jest to stan odwracalny?

Pęknięcie błony bębenkowej – przyczyny

Istnieje wiele możliwych przyczyn uszkodzenia błony bębenkowej. Najczęstszą spośród nich jest uraz mechaniczny. Błona bębenkowa to bardzo delikatna struktura, zatem jej pęknięcie może być wywołane uderzeniem w głowę, czy też otwartą dłonią w ucho. Bardzo często uraz spowodowany jest czyszczeniem uszu patyczkami higienicznymi albo innymi, nieprzystosowanymi do tej czynności przedmiotami. Perforacja bywa również powikłaniem zapalenia ucha środkowego. Znajdujące się w uchu podczas przebiegu choroby drobnoustroje powodują obrzęk błony bębenkowej w wyniku gromadzenia się płynu. Wskutek zbyt dużego odciążenia błona może ulec przerwaniu.

Sprawdź też: Woskowina w uchu – jak usunąć czop woskowinowy?

Pęknięcie błony bębenkowej – objawy

Niewielkie urazy błony bębenkowej nie dają żadnych objawów. Jednak silnie przerwana błona bębenkowa nie ma szans pozostać przez nas niezauważona.

Błona pęknięta w wyniku zapalenia ucha środkowego objawia się wysiękiem z ucha i złagodzeniem objawów bólowych występujących wcześniej w trakcie zapalenia. Dzieje się tak, ponieważ znajdujący się w uchu i powodujący silny ból płyn pod wysokim ciśnieniem zostaje uwolniony poprzez pęknięcie blokującej go uprzednio błony bębenkowej. Płyn wydostaje się na zewnątrz, a chory odczuwa natychmiastową ulgę w wyniku spadku ciśnienia w uchu środkowym.

Oczywistą konsekwencją pęknięcia błony bębenkowej jest także niedosłuch. Błona, służąca wcześniej za transfer drgań akustycznych z powietrza na łańcuch kosteczek słuchowych, nie może spełniać już swojej funkcji poprawnie, więc nie odbieramy dźwięków tak dobrze, jak przed jej uszkodzeniem. Pęknięcie błony bębenkowej objawia się także silnym, gwałtownym bólem w uchu, który stopniowo ustępuje. Dodatkowymi symptomami mogą być szumy w uszach oraz zawroty głowy świadczące o uszkodzeniu głębiej położonych struktur.

Podsumowując, objawy, które powinny budzić nasz niepokój i podejrzenie pęknięcia błony bębenkowej to:

• pogorszenie słuchu w uchu dotkniętym urazem,
• wystąpienie gwałtownego bólu w uchu,
• czasami wysięk z chorego ucha i złagodzenie wcześniejszych objawów bólowych,
• szumy w uszach i zawroty głowy.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów lub choćby najmniejszego podejrzenia perforacji należy niezwłocznie udać się do lekarza, który zweryfikuje przyczynę dolegliwości oraz ustali dalszy plan leczenia.

Pęknięcie błony bębenkowej – zapobieganie

Wiadomym jest, że uszkodzenie błony spowodowane urazem takim jak wypadek czy uderzenie, powstało w sposób, którego nikt nie był w stanie przewidzieć i takim przypadkom nie da się zapobiec. Istnieją jednak takie przyczyny, które przy zmianie sposobu postępowania można by było odwrócić. Co zatem możemy robić, aby zminimalizować szanse na perforację błony bębenkowej?

• Najważniejszą rzeczą, podkreślaną wielokrotnie przez laryngologów, jest zaniechanie czyszczenia uszu patyczkami kosmetycznymi, ani innymi podobnymi przedmiotami. Nigdy nie należy wkładać nic do kanału słuchowego dalej niż w obręb małżowiny usznej. Prawidłowym sposobem oczyszczania uszu z zalegającej woskowiny jest wypłukanie jej wodą lub specjalnymi płynami.
• W przypadku zapalenia ucha środkowego, trzeba je bezwzględnie całkowicie wyleczyć. Nie można zlekceważyć bólu ucha, bowiem stan zapalny przechodząc na błonę bębenkową może spowodować jej uszkodzenie.
• Podczas nurkowania należy wolno zanurzać się pod wodę nie dopuszczając do uczucia bólu w uszach. Świadczy ono o tym, że ciśnienie w uchu jest niewyrównane, więc przy dalszym zanurzaniu się, ryzyko pęknięcia błony bębenkowej rośnie.

Pęknięcie błony bębenkowej – leczenie

Uszkodzona błona bębenkowa jest dość poważnym schorzeniem, co nie oznacza jednak, że nieuleczalnym. W przypadku małych, niepowikłanych perforacji w centralnej jej części zaleca się kilkutygodniową, bądź kilkumiesięczną obserwacje z nadzieją na jej samoistne wygojenie. Ponieważ błona bębenkowa charakteryzuje się dużą zdolnością regeneracji, szansa na samowyleczenie jest duża.

W poważniejszych przypadkach, takich jak duże uszkodzenia, nieprawidłowe gojenie, występowanie powikłań czy też perforacji brzeżnych, konieczne jest leczenie operacyjne, zwane myringoplastyką. Myringoplastyka, czyli inaczej rekonstrukcja błony bębenkowej wykonywana jest przy pomocy tkanek własnych pacjenta, co zmniejsza ryzyko ich odrzucenia przez organizm. Tkankami takimi może być fragment chrząstki pobrany z małżowiny usznej lub powięź mięśnia skroniowego. Myringoplastykę wykonuje się najczęściej przez przewód słuchowy zewnętrzny, co pozwala na uniknięcie zostawienia nieestetycznych śladów w postaci blizn. W większości przypadków po zabiegu dochodzi do całkowitego odzyskania słuchu.

Pomimo iż termin „pęknięcie błony bębenkowej” brzmi bardzo groźnie, szansa na wyleczenie tego urazu jest znaczna. Warunkiem koniecznym jest jednak niezwłoczne udanie się do lekarza. Próba leczenia się na własną rękę może nie tylko nie przynieść poprawy, ale wręcz pogorszyć nasz stan, całkowicie zaprzepaszczając szansę na całkowite wyleczenie. Dlatego jeśli tylko pojawi się w naszych myślach podejrzenie perforacji błony bębenkowej – natychmiast udajmy się do laryngologa, który rozwieje nasze wątpliwości.

Czytaj również: Otoskleroza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja

Perforacja błony bębenkowej – komentarz eksperta