Chrypka – przyczyny i leczenie chrypki u dorosłych i dzieci

Chrypka – skąd się bierze?

Chrypka, czyli zmiana barwy głosu na szorstki, połączona zwykle z uczuciem suchości i drapania w gardle, to dość powszechny objaw, który występuje stosunkowo często w codziennych sytuacjach. Czasami wystarczy, że zaczerpnie się zimnego powietrza, lub głośno mówi się, przebywając w hałaśliwym miejscu, na przykład w klubie lub na koncercie. Gdy przez pewien czas nadużywa się narządu mowy, zachrypnięty głos jest normalnym objawem, który nie powinien budzić niepokoju. W większości przypadków przechodzi on niemal tak szybko, jak się pojawił. Czasami jednak zdarzają się sytuacje, w których ta przypadłość powinna wzbudzić czujność. Przewlekła chrypka, trwająca ponad 4 tygodnie, zwłaszcza długotrwała chrypka u dziecka powinna niepokoić.

W tworzeniu ludzkiego głosu biorą udział takie struktury jak krtań, jama ustna, jama nosowa oraz układ oddechowy. Aby wydać z siebie dźwięk, najpierw bierze się wdech, a następnie, napinając fałdy głosowe znajdujące się w krtani, wydycha się powietrze. Podczas wydechu fałdy głosowe są naprzemienne napinane i rozluźniane, czyli zachodzi ich drganie. Powietrze, przedostając się pomiędzy drgającymi fałdami, tworzy dźwięk krtaniowy. Następnie w jamie ustnej, poprzez oddziaływanie języka, warg, policzków oraz podniebienia, ulega on przekształceniu w dźwięk, który się słyszy, i za pomocą którego można się ze sobą porozumiewać.

Przyczyną chrypki jest zaburzenie przepływu powietrza przez fałdy głosowe. Podłożem tej nieprawidłowości mogą być uszkodzenia samych fałdów, mięśni krtani, a także ich unerwienia.

To też może Cię zainteresować: Ból podniebienia – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny chrypki

Przyczyn chrypki może być bardzo wiele. Najczęściej występujące i najważniejsze powody problemów z głosem to:

Chrypka po długim mówieniu

Wskutek długiego przemawiania albo nadużywania narządu głosu (bardzo głośne mówienie bądź wręcz krzyczenie), fałdy głosowe mogą ulec przeciążeniu, wywołując chrypkę bez bólu gardła. Stąd także chrypka u niemowlaka, pojawiająca się np. po długotrwałym płaczu. Chrypka u dziecka bez innych objawów nie musi więc stanowić powodu do obaw. Jest to zjawisko odwracalne, które ustąpi, gdy tylko damy naszemu narządowi mowy „odpocząć” i przez pewien czas będziemy oszczędzać głos.

Chrypka a zapalenie krtani

Zapalenie krtani zwane jest inaczej chorobą nauczycieli, dotyka bowiem z dużą częstotliwością osób, które nadwyrężają swój narząd mowy, czego efektem jest częsta, uporczywa chrypka. Innymi czynnikami prowadzącymi do choroby są długotrwałe i nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, alergia oraz przebywanie w otoczeniu spalin, pyłów i innych zanieczyszczeń. Alergiczne zapalenie krtani jest dość częstą przyczyną chrypki u dzieci. Chrypka alergiczna może pojawić się np. po ukąszeniu owada lub ekspozycji na uczulające pyłki.

Chrypka, będąca typowym objawem w tym schorzeniu, powstaje wskutek zapalenia, rozprzestrzeniającego się w obrębie krtani oraz w wyniku jej obrzęku. Charakterystyczne dla zapalenie krtani objawy towarzyszące to:

• drapanie w gardle,
• suchy kaszel,
• temperatura.

Gdy zapalenie ulegnie zaostrzeniu, może wystąpić także duszność oraz pogłębiające się zmiany barwy głosu, aż do zaniku głosu (bez bólu gardła w wielu przypadkach).

Chrypka a zapalenie nagłośni

Jest to zdecydowanie rzadziej występująca choroba, jednak jej przebieg jest groźny i wymaga natychmiastowego leczenia. Schorzenie ma podłoże bakteryjne, a narastający w jej przebiegu obrzęk, stwarza ryzyko całkowitego zablokowania dróg oddechowych. Chrypka jest początkowym stadium, które w miarę postępu choroby może rozwinąć się aż do sytuacji zupełnej utraty głosu.

Nowotwory gardła i krtani

Powód chrypki może być, niestety, dużo poważniejszy. Ciągle zachrypnięty głos jest często początkowym objawem rozwoju nowotworu, dlatego nie należy bagatelizować tego pozornie błahego symptomu, zwłaszcza, jeżeli nie ustępuje po kilku tygodniach i nie reaguje na leczenie. Wcześnie zauważony nowotwór ma zdecydowanie lepsze rokowanie niż spostrzeżony w jego zaawansowanym stadium. Naszą uwagę powinna zwrócić przede wszystkim nawracająca chrypka i problemy z przełykaniem, suchość w gardle, duszności, utrata masy ciała Jeżeli pojawią się niepokojące objawy, należy skonsultować je z lekarzem laryngologiem lub pulmunologiem.

Zachrypnięty głos po papierosach

Delikatna zmiana głosu lub chrypka i flegma w gardle niemalże zawsze współistnieją z paleniem papierosów. Dym papierosowy, wdychany do płuc, podrażnia i niszczy nabłonek dróg oddechowych, a regularne palenie sprawia, że nie dajemy mu szans na pełną odbudowę. U palaczy typowa jest chrypka rano, po wstaniu, jednak może pojawiać się w ciągu całego dnia. Bardziej niepokojący od samej chrypki po papierosach jako powikłania palenia jest fakt, iż zapadalność na nowotwory dróg oddechowych wśród palaczy jest wielokrotnie wyższa niż wśród osób niepalących.

Chrypka – przyczyny pozagardłowe

Czasami ciągła chrypka ma swoje źródło w problemach zdrowotnych, niemających bezpośredniego związku z okolicą gardła i krtani.

• Refluks, czyli cofanie się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku, także może wywoływać chrypkę i kaszel. Kwaśny sok żołądkowy trafia z przełyku do gardła, a stamtąd może przemieszczać się do krtani i podrażniać ją, co skutkuje pojawiającą się często w refluksie chrypką;
• Częstym problemem jest chrypka przy niedoczynność tarczycy. U podłoża tej choroby stoi niedobór hormonów tarczycy. Jednym z jej powikłań jest obniżenie siły mięśniowej, co przenosi się na zmniejszenie napięcia fałdów głosowych. Powietrze w nieprawidłowy sposób przechodzi przez krtań, stąd zmienione brzmienie głosu osoby chorej.

Ile trwa chrypka?

W zależności od czasu trwania chrypki, dzielimy ją na:

• postać krótkotrwałą - chrypka krótkotrwała powstaje zwykle wskutek nadwerężenia głosu albo współistnieje z chorobami dróg oddechowych i ustępuje wraz z ich przeminięciem;
• postać przewlekłą - chrypka długotrwała, trwająca ponad 4 tygodnie, powinna nas zaniepokoić i zmobilizować do wizyty u lekarza. Może być ona bowiem pierwszym zauważalnym symptomem wielu groźnych chorób, w tym nowotworów.

Długotrwała chrypka i brak poprawy mimo stosowania naturalnym metod i farmaceutyków nigdy nie powinna być lekceważona.

Co na chrypkę – jakie leki i domowe sposoby?

W przypadku, gdy chrypka jest tylko dyskomfortowym objawem dodatkowym innej choroby, bądź efektem nadmiernego wysiłku głosowego, można wdrożyć kilka sposobów mających na celu jej złagodzenie. Co pomaga na chrypkę?

• Przede wszystkim należy pozwolić odpocząć strunom głosowym i dać im czas na regenerację poprzez unikanie mówienia zbyt dużo i zbyt głośno.
• Na chrypkę pomoże nawilżanie powietrz. To istotne, aby nie wysuszać błon śluzowych układu oddechowego.
• Popularnym i skutecznym sposobem na chrypkę jest płukanie gardła solą (roztworem soli kuchennej). Sól ma działanie bakteriobójcze, co pomoże zwalczyć współistniejące z chrypką infekcje.
• W nawilżeniu gardła pomoże siemię lniane. Picie naparów z siemienia złagodzi stan zapalny oraz przyniesie ulgę dla podrażnionej błony śluzowej.
• Aby zlikwidować szorstki głos, należy pamiętać o piciu dużej ilości płynów, które zapobiegną odwodnieniu i nawilżą błonę śluzową gardła.

W leczeniu pomocne są także dostępne bez recepty tabletki na chrypkę zawierające np. ekstrakt z porostu islandzkiego. Tworzą one na śluzówce ochronny film, nawilżają gardło i struny głosowe i poprawiają komfort mówienia, eliminując towarzyszącą chrypce potrzebę odchrząkiwania.

Zdarzająca się od czasu do czasu chrypka jest stanem tak normalnym, jak zakwasy w mięśniach po ćwiczeniach. Jednak, jeśli ochrypły głos pojawia się często i w niewyjaśnionych okolicznościach, warto skonsultować z lekarzem przyczynę problemu.

Wypowiedź laryngologa na temat chrypki