Złamania żeber – jak leczyć złamane lub pęknięte żebro?

Złamanie, pęknięcie, stłuczenie żebra

Żebra są półkoliście wygiętymi kośćmi, które budują klatkę piersiową człowieka. Mamy ich 12 par żeber: 7 żeber prawdziwych połączonych z kręgosłupem piersiowym oraz mostkiem, 3 pary rzekomych połączonych również z kręgosłupem ale kończących się na żebrach poprzednich oraz 2pary wolnych nie mających połączenia stawowego z przodu. Żebra pełnią wiele funkcji ważnych dla naszego życia; przede wszystkim ochraniają narządy wewnętrzne znajdujące się w klatce piersiowej – serca i płuca oraz odgrywają istotną rolę w procesie oddychania, gdyż przyczepiają się do nich mięśnie oddechowe.

Złamanie żebra jest jedną z najczęstszych konsekwencji urazów klatki piersiowej. Polega na pęknięciu jednego lub większej ilości żeber. Przyczyną są najczęściej wypadki komunikacyjne. Złamanie żeber należy sprawnie rozpoznawać i właściwie leczyć, aby szybko i bez komplikacji wrócić do zdrowia oraz aby nie doszło do groźnych dla życia ludzkiego powikłań.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Jakie są przyczyny złamania i pęknięcia żeber?

Do złamania żebra najczęściej dochodzi w wyniku urazu bezpośredniego w klatkę piersiową na skutek jej uderzenia, upadku z wysokości, przygniecenia, zmiażdżenia lub z powodu postrzału w klatkę piersiową. Niekiedy często do złamania żebra dochodzi przy udzielaniu pierwszej pomocy, a dokładniej podczas uciskania klatki piersiowej w czynnościach resuscytacji krążeniowo-oddechowej poszkodowanego przez niedoświadczone osoby.

Pęknięcie żeber może powstać także w mechanizmie pośrednim, poprzez silny skurcz mięśni oddechowych, które przyczepione są do żeber. Do takiego złamania może przyczynić się nawet nagłe, silne kichnięcie lub męczący kaszel.

Złamaniu może ulec jednocześnie kilka żeber lub tylko jedno żebro. Złamania żeber możemy podzielić na:

• złamania proste – dochodzi do uszkodzenia tylko kości bez dodatkowych powikłań,
• złamania z powikłaniami – oprócz złamania kości dochodzi również do uszkodzenia sąsiadujących tkanek; nerwów, naczyń lub mięśni,
• złamanie wieloodłamowe – dochodzi do złamania żebra w kilku miejscach.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Złamane żebro – ból to nie nie jedyny objaw

Charakterystycznym objawem złamania żeber jest:

• bolesność dotykową w miejscu złamania,
• ostry ból żeber, nasilający się przy oddychaniu, a szczególnie przy nabieraniu powietrza, kaszlu, kichaniu,
• trudności w oddychaniu,
• duszność,
• pobudzenie do kaszlu,
• przyjęcie przymusowej pozycji półsiedzącej przez poszkodowanego,
• odgłosy trzeszczenia – jeśli doszło do odmy podskórnej złamanie żebra z przemieszczeniem.

Po badaniu lekarskim często okazuje się, że jest to pęknięte żebro. Objawy mogą się pojawić nawet po trzech dniach. Wtedy chory ma trudności z oddychaniem, ból okolicy urazu oraz ograniczenie ruchów i te objawy skłaniają go dopiero do wizyty u lekarza. Bywa, że pacjenci, którzy są w szoku, np. po wypadku, bardzo silny ból zgłaszają nawet kilka godzin po zdarzeniu. Rentgen klatki piersiowej pozwala szybko rozpoznać opisywany uraz.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Złamania żeber – co robić i pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc w przypadku podejrzenia urazu żebra polega na przykładaniu do klatki piersiową w okolicy urazu zimnego okładu (ręcznik zmoczony w zimnej wodzie lub lód otoczony ręcznikiem) w celu zmniejszenia bólu. Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej i unieruchomić okolicę złamania poprzez założenie na klatkę piersiową opaski uciskającej lub bandażu elastycznego. Nie należy wiązać go zbyt silnie.

Polecamy choremu wykonać wydech i zakładamy opaskę okrężnie na klatkę piersiową na wysokości złamania, tak by nie utrudniała oddychania. Rękę po stronie uszkodzonego żebra należy unieruchomić. Następnie koniczne jest dotransportowanie poszkodowanego w pozycji półsiedzącej do szpitala na ostry dyżur chirurgii urazowej. Cały czas należy utrzymywać kontakt z pacjentem, w sposób szczególny kontrolować oddech.

Złamania żeber – leczenie w domu i w szpitalu

Lekarz powinien przeprowadzić wywiad, dokonać badania manualnego klatki piersiowej oraz zlecić jej badanie RTG. Badanie oceni liczbę uszkodzonych żeber oraz pokaże dodatkowe powikłania. Najczęściej złamaniu ulegają żebra środkowe i dolne. Gdy dochodzi do złamania 6–10 żebra, może dojść do uszkodzenia wątroby lub śledziony, umiejscowionych w ich pobliżu. W wyniku tego dochodzi do silnego krwotoku zagrażającego życiu. Przy uszkodzeniu górnych żeber może dojść do ciężkich powikłań ze strony układu oddechowego.

Choremu ze złamanym żebrem bez dodatkowych powikłań przepisuje się leki przeciwbólowe i przeciwkaszlowe oraz należy poprawnie założyć opaskę elastyczną na okolicę złamania. Zaleca się mu odpoczynek i zaniechanie aktywności fizycznej, która może pogłębić uszkodzenie. Leczenie złamanego żebra wymaga dużej cierpliwości, ponieważ czas rekonwalescencji może trwać od 3 do 6 tygodni. Jeśli podczas złamania doszło do dodatkowych urazów w klatce, chory poddany jest leczeniu operacyjnemu. W przypadku powstania odmy opłucnowej i krwawienia do klatki piersiowej choremu wykonuje się drenaż klatki piersiowej oraz zapewnia się mu sztuczną wentylację.

W rzadkich przypadkach opisywany uraz leczy się w szpitalu, czasami wymaga on wsparcia oddechowego. Dzieje się tak wtedy, gdy złamaniu ulega kilka żeber obok siebie. Tworzy się wówczas tak zwane okno, a klatka piersiowa robi się wiotka. Wtedy też mięśnie oddechowe są niewydolne, pacjent nie jest w stanie swobodnie oddychać. Stwierdza si,ę opaczny ruch klatki piersiowej. Wdraża się leczenie pod nazwą CPAP. Jest to technika sztucznej wentylacja zapewniająca ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych.

Złamane żebra – rehabilitacja

Kontynuacją leczenia złamanego żebra powinna być rehabilitacja prowadzona pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Rehabilitacja obejmuje stosowanie fizykoterapii, zwłaszcza pola magnetycznego oraz laseroterapii, czyli zabiegów o działaniu regenerującym i przyspieszającym zrost kości. Można zastosować również nagrzewanie klatki piersiowej lampą solux w celu rozluźnienia mięśni oraz pobudzenia w nich krążenia i odżywiania.

Ćwiczenia lecznicze są niezmiernie ważne, ale stosuje się je dopiero po uzyskaniu zrostu uszkodzonego żebra. Obejmują one przede wszystkim ćwiczenia oddechowe, aby przypomnieć choremu sposób prawidłowego oddychania i poprawić wydolność mięśni oddechowych klatki piersiowej. Istotne są ćwiczenia rozciągające w celu przywrócenia elastyczności i sprężystości mięśni okolicy klatki piersiowej, talii oraz obręczy barkowej, których ruchomość podczas leczenia żebra była ograniczona. Warto wykonywać ćwiczenia oporowe mięśni klatki piersiowej aby zwiększyć również ich siłę. Ostatnim elementem jest wprowadzenie ćwiczeń ogólnousprawniających w celu poprawy synchronizacji pracy mięśni klatki piersiowej z resztą ciała.

Terapię manualną, która może się okazać przydatna po uzyskaniu pełnego zrostu chorego żebra w późniejszych ograniczeniach ruchomości klatki piersiowej. Za pomocą odpowiedniej techniki mobilizacji można zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz poprawić biomechanikę klatki piersiowej,

Kinesiotaping, czyli oklejanie specjalnymi, elastycznymi plastrami, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące. Można je wykorzystać jako zabezpieczenie okolicy złamanego żebra zamiast typowego elastycznego bandaża. Również po zagojeniu urazu warto przez jakiś czas stosować plastry, aby podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie zmniejszyć ryzyko wystąpienia kontuzji.

Czytaj również: Plastry rozgrzewające – działanie, zastosowanie, środki ostrożności

Złamania żeber – powikłania

Złamanie żebra może przebiegać bez powikłań. Jeśli jednak dojdzie do uszkodzenia płuc lub naczyń krwionośnych zlokalizowanych w klatce piersiowej może to doprowadzić do groźnych dla życia powikłań takich jak:

• utrudnienia oddychania przez dolegliwości bólowe, a także przez tworzenie się opisanego wyżej okna kostnego powstającego po złamaniu co najmniej trzech żeber obok siebie, okno takie znaczenie narusza prawidłową mechanikę oddychania; okno takie zapada się oruszając się w innym kierunku niż reszta klatki piersiowe;
• krwotoku z tętnicy międzyżebrowej,
• uszkodzenia płuc,
• odmy opłucnej – dochodzi do skaleczenia płuca i do gromadzenia się powietrza pod skórą, chory odczuwa kłujący ból w klatce piersiowej, ma duszności, męczy go suchy kaszel oraz czuje ogólne osłabienie,
• uszkodzenie nerwów międzyżebrowych – objawia się bólem zlokalizowanym w obrębie uszkodzonego nerwu, odczuwa się mrowienie oraz drętwienie, czasem dochodzi do znacznego osłabienia czucia dotyku oraz ciepła lub zimna w okolicy zmian chorobowych. W ciężkich przypadkach może dojść do osłabienia lub zaniku mięśni w klatce piersiowej, co poważnie utrudnia oddychanie.

Złamane żebra jak długo się zrastają?

Jeżeli jest to pęknięcie lub złamanie bez powikłań i bez przemieszczeń, proces leczenia trwa do kilku tygodni. Zrastanie żeber można przyspieszyć stosując się do zaleceń lekarza i fizjoterapeuty, w tym np. z takich form leczenia jak opaska uciskowa na żebra. Konieczne jest ograniczenie wysiłku fizycznego. Pacjenci bardzo często korzystają ze zwolnienia lekarskiego, co pozwala im szybsze dojście do zdrowia.

Ból ustępuje stopniowo. W pierwszych dniach po urazie pojawia się niemal przy każdym wdechu. Przy próbie nagrania powietrza do klatki piersiowej pacjenci zgłaszają nieprzyjemne kłucie. Wszelka aktywność fizyczna powoduje, że dolegliwości się nasilają. Zaleca się zatem rezygnację z uprawiania sporu. Często konieczne jest przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Na ból żeber i mięśni je otaczających można delikatnie nakładać maść.

Wielu pacjentów zastanawia się jak spać. Po tego typu urazach ból nasila się w nocy. Jeżeli towarzyszy mu duszność, warto ułożyć głowę nieco wyżej.Najbardziej odpowiednia jest pozycja na plecach. Dolegliwości bólowe nie pozwolą przyjęcia pozycji na brzuchu,a zwłaszcza na boku, gdzie żebra są uszkodzone.

Złamania żeber – wypowiedź fizjoterapeuty