Rwa barkowa (ramienna) – przyczyny, objawy, badania, leczenie, ćwiczenia, powikłania brachialgii

Szymon Delikatny fizjoterapeuta 5 lipca 2022

Rwa barkowa (brachialgia, neuralgia barkowa) jest zazwyczaj wynikiem zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa szyjnego lub dyskopatii w kręgosłupie szyjnym. Objawia się nieprzyjemnym i promieniującym bólem barku i osłabieniem mięśni. Ból może promieniować do ramienia, łokcia oraz nadgarstka. Powikłaniem nieleczonej rwy barkowej mogą być zaniki mięśniowe oraz niedowłady kończyny. Jak wygląda leczenie i rehabilitacja chorego barku?

Mężczyzna odczuwający ból barku. — Fotolia

Spis treści

Rwa barkowa – co to jest i jak długo trwa?
Brachialgia – rwa ramienna – jakie są przyczyny?
Rwa barkowa – objawy
Rwa ramienna – badania na rozpoznanie
Rwa barkowa – leczenie neuralgii barkowej
Rwa barkowa – ćwiczenia
Rwa barkowa – masaż, fizjoterapia, jak spać?
Jakie są powikłania rwy barkowej?
Rwa barkowa – opinia eksperta

Rwa barkowa – co to jest i jak długo trwa?

Brachialgia, rwa ramienna czyli rwa barkowa – jest to zespół objawów korzeniowych charakteryzujący się bólami karku promieniującymi do ramienia, przedramienia, a nawet dłoni, klatki piersiowej i pleców. Ból karku może pogłębiać się w trakcie ruchu głowy, przy kichaniu i kasłaniu, w sytuacjach stresowych, podczas wykonywania ciężkich prac fizycznych i przebywania zbyt długo w pozycji siedzącej (np. przy prowadzeniu samochodu, pracy przy komputerze).

Przyczyną rwy barkowej (lewostronnej lub prawostronnej) może być choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, dyskopatia, zwyrodnienie krążka międzykręgowego, neuralgia jednego z nerwów w skutek jego uwięźnięcia i inne procesy degeneracyjne postępujące w obrębie kręgosłupa szyjnego. Rzadziej przyczyną są zmiany hormonalne czy toczący się proces nowotworowy.

Aby zdiagnozować problem, należy skonsultować się z lekarzem ortopedą lub neurologiem, który wykona testy prowokacji kompresji i bólu odcinka szyjnego. W razie potrzeby zleci wykonanie badań dodatkowych, takich jak zdjęcie rentgenowskie lub rezonans magnetyczny odcinka szyjnego kręgosłupa.

Pacjenci pytają często, jak długo trwa rwa barkowa. Niekiedy mamy do czynienia z sytuacją, kiedy po około 3 lub 4 tygodniach dolegliwości bólowe samoograniczają się.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Brachialgia – rwa ramienna – jakie są przyczyny?

Wśród możliwych przyczyn neuralgii barkowej wyróżnia się np. chorobę zwyrodnieniową stawów kręgosłupa – długotrwały proces niszczenia chrząstki stawowej trzonów kręgów. Jej degeneracja może powodować tworzenie się osteofitów (narośli kostnych) i wpływać na ograniczenie ruchomości kręgosłupa.

Inne przyczyny rwy ramiennej podano niżej.

Zwyrodnienie krążka międzykręgowego – proces ten charakteryzuje się utratą wody i zaburzeniami biochemicznymi zachodzącymi w obrębie krążka. Skutkiem może być jego pęknięcie, powstawanie zwapnień i przemieszczenie (przepuklina).
Dyskopatia (przepuklina) – przemieszczenie się krążka międzykręgowego na skutek zbyt agresywnego ruchu w obrębie kręgosłupa szyjnego, wielokrotnego wykonywania powtarzalnych ruchów lub z powodu toczącego się procesu degeneracji krążka. Uwypuklony dysk może uciskać na korzeń nerwowy, co daje objawy bólowe.
Neuralgia – nerwoból spowodowany uwięźnięciem nerwu, bezpośrednim uciskiem na nerw (przez guzy, blizny, tętniaki) lub zmianami zapalnymi toczącymi się w okolicy przebiegu nerwu.
Zespół górnego otworu klatki piersiowej (tzw. TOS) – wynika z ucisku struktur nerwowych czy naczyniowych na poziomie mięśni szyi i w obrębie zwężenia w otworze górnym klatki piersiowej. Z powodu ucisku na nerwy splotu ramiennego objawy mogą sugerować rwę barkową.
Zmiany hormonalne – mogą powodować zaburzenia w regulacji hormonalnej i wpływać na zmiany w strukturze kostnej (jak np. przy osteoporozie).

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Przyczyną rwy barkowej może być też nowotwór. Tworzący się guz lub naciek zapalny może uciskać na korzeń nerwowy, dając objawy bólowe charakterystyczne dla rwy.

Rwa barkowa – objawy

Początkowo pojawia się ciągłe i uciążliwe napięcie szyi i karku, obejmujące mięśnie okalające łopatkę. Jeśli nie skłoni to pacjenta do pójścia do lekarza, może pojawić się ból w barku lub przednio-górnej części klatki piersiowej, a następnie, w zależności od miejsca uszkodzenia kręgosłupa, promieniować wzdłuż bocznej, tylnej bądź przyśrodkowej strony ramienia do łokcia, nadgarstka i dłoni aż po koniuszki palców.

Ból ma charakter piekący, palący, może objawiać się drętwotą skóry i mrowieniem. Zazwyczaj jest ciągły. Najczęściej pojawia się od razu po przebudzeniu. Zwiększa się przy pogłębionych ruchach głowy, nagłym kichnięciu czy kaszlnięciu. Może się również pojawiać w sytuacjach wzmożonego stresu i wytężonej pracy fizycznej. Często w trakcie dnia pacjent zajęty jest wieloma sprawami, które zacierają odczuwanie dolegliwości. W nocy zaś, po wyciszeniu organizmu, ból przejmuje kontrolę i potrafi być na tyle uciążliwy, że nie pozwala zasnąć.

Rwa barkowa jest zaburzeniem neurologicznym. Nieleczona może prowadzić do osłabienia mięśniowego, a nawet atrofii mięśniowej (zaniku mięśnia). Pierwszym objawem jest zmniejszona siła uścisku dłoni lub problem z utrzymaniem w ręce kubka, garnka czy długopisu.

Następnie pojawiają się zaburzenia czucia w różnych rejonach skóry kończyny górnej. Pacjent w trakcie dotyku, drapania czy uszczypnięcia miejsca odnerwionego będzie miał inne, najczęściej osłabione wrażenia czuciowe – w porównaniu z wykonaniem tej samej czynności z użyciem przeciwnej ręki.

Takie zmiany świadczą o toczącym się procesie zaniku nerwu, a co za tym idzie, mięśnia. Jeżeli pacjent wcześniej ból barku zrzucał na karb innych dolegliwości, teraz powinien niezwłocznie udać się do specjalisty.

Rwa ramienna – badania na rozpoznanie

Aby postawić rozpoznanie rwy ramiennej, lekarz powinien przeprowadzić rzetelny wywiad z pacjentem. Istotne staje się też określenie nasilenia oraz rodzaju, a także jego lokalizacji. Należy ustalić ponadto, co wywołuje ból. Należy też ustalić kwestię, w jakich sytuacjach objawy ulegają złagodzeniu.

W stawianiu diagnozy chorego barku pomagają przede wszystkim badania obrazowe. Należy wymienić tu najczulsze z nich, czyli badanie rezonansu magnetycznego (MRI). W ocenie przewodnictwa nerwowego pomoże EMG (elektromiografia). Lekarz powinien ustalić, który z korzeni nerwowych uległ podrażnieniu. Po wykonaniu potrzebnych badań diagnostycznych lekarz może zalecić konsultację z fizjoterapeutą, który po wykonaniu testów klinicznych rozpocznie rehabilitację.

Rwa barkowa – leczenie neuralgii barkowej

Ostry stan bólowy w rwie barkowej czasami przemija samoistnie, po około 3–4 tygodniach. W tym czasie należy unikać sytuacji wywołujących zaostrzenie bólu, nadmiernych i szybkich ruchów szyi, długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej (np. podczas jazdy samochodem czy pracy przed komputerem).

Ustąpienie bólu nie oznacza jednak, że problemu nie ma. Ostre stany bólowe zawsze są oznaką, że w organizmie dzieje się coś złego. Dlatego sugerowana jest wizyta u lekarza specjalisty ortopedy lub neurologa, który pokieruje dalszym leczeniem i zaleci potrzebną rehabilitację.

W początkowej, ostrej fazie zalecany jest odpoczynek i leki, czasami równocześnie z poleceniem noszenia kołnierza ortopedycznego. Pacjent przyjmuje leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i zmniejszające napięcie mięśniowe.

W przypadku rwy barkowej, zastrzyki stosowane w leczeniu to iniekcje nadtwardówkowe. Działają one przeciwzapalnie i wykonywane są w warunkach ambulatoryjnych. Lek podawany jest w miejsce występowania ucisku na nerw.

Operację rwy barkowej wykonuje się w sytuacjach występowania niedowładów kończyn.

Rwa barkowa – ćwiczenia

W leczeniu rwy ramiennej wykorzystuje się również terapię manualną. Najczęściej stosowane metody to: McKenziego, Cyriax, PNF czy terapia holistyczna wg Rakowskiego.

Dobór i forma leczenia jest uzależniona od wiedzy i doświadczenia fizjoterapeuty. Dodatkowo rehabilitant pokaże, w jaki sposób ćwiczyć w domu i jak korygować postawę, aby w przyszłości unikać podobnych incydentów. Ćwiczenia na rwę barkową są ważnym elementem wspomagającym terapię. Ważne jest też odpowiednie ułożenie ciała podczas snu.

Niezbędna jest dobra współpraca pacjenta, który musi informować rehabilitanta o odczuciach po wykonanej terapii.

Rwa barkowa – masaż, fizjoterapia, jak spać?

Przy leczeniu rwy barkowej niezbędna jest profilaktyka nawrotu objawów bólowych. W ciągu dnia pacjent powinien kontrolować prawidłowe (zalecone przez fizjoterapeutę) ustawienie ciała, w szczególności głowy i szyi, unikać ciężkich prac fizycznych i długiego przebywania bez ruchu w jednej pozycji. Do spania warto mieć specjalistyczną poduszkę ortopedyczną, która w prawidłowy sposób podpiera głowę i szyję w trakcie snu.

Pacjenci cierpiących z powodu rwy barkowej mogą korzystać z fizjoterapii. W trakcie terapii fizjoterapeuta może stosować niżej wymienione zabiegi:

masaż – masaż klasyczny, mający na celu rozluźnienie napiętych mięśni karku i szyi oraz masaż tkanek głębokich, który spowoduje uwolnienie zrostów międzymięśniowych i mięśniowo-powięziowych. Terapia punktów spustowych zmniejsza ich aktywność i nadwrażliwość, rozluźnia mięśnie i daje ukojenie.
fizykoterapia – ciepłolecznictwo, laser, krioterapia, prądy diadynamiczne, magnetoterapia.
kinesiotaping – tzw. plastrowanie. Polega ono na nalepieniu specjalistycznych plastrów na dysfunkcyjną okolicę ciała. Uśmierza to ból i koryguje ustawienie segmentów ciała.

W razie długotrwałego nieustępowania objawów bólowych oraz pogłębiającego się zaburzenia czucia i niedowładu kończyny, lekarz może zdecydować się na interwencję chirurgiczną.

Jakie są powikłania rwy barkowej?

Nieleczona rwa ramienna może doprowadzić do osłabienia mięśni, a nawet ich zaniku. Chory zaczyna mieć problemy z utrzymywaniem przedmiotów (długopisu, kubka). Mogą pojawiać się również zaburzenia czucia w nodze.

Inne powikłania nieleczonej rwy barkowej to:

osłabienie wrażeń czuciowych,
mniejsza siła mięśniowa podczas uścisku ręki,
zanik nerwu, a w konsekwencji mięśni.

Wymienione nieprawidłowości powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u specjalisty.

Rwa barkowa – opinia eksperta

Zdaniem eksperta

Rafał Pluciński fizjoterapeuta

Rwa barkowa spowodowana jest uciskiem korzenia nerwowego w odcinku szyjnym kręgosłupa, najczęściej na poziomie od 4 do 7 kręgu szyjnego. Podrażnieniu może ulec nerw łokciowy, pośrodkowy lub promieniowy i ból przebiega wtedy wzdłuż uciśniętego nerwu. Przyczyną rwy barkowej są najczęściej zmiany degeneracyjne dysków i zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa. Przy schorzeniach dysków dochodzi do ich pękania, a w miejscu pęknięcia wylewa się jądro miażdżyste, czyli taka płynna galareta, która uciska nerw.

Objaw, jaki towarzyszy rwie barkowej, to przede wszystkim ból. Może on być miejscowy, tzn. tylko w okolicy szyi lub promieniujący wzdłuż nerwu. Przy rwie barkowej ból promieniuje w kierunku barku, ramienia, łokcia lub dochodzi nawet do samych palców reki. Im większy ucisk na nerw, tym ból promieniuje dalej na obwód ciała, czyli w kierunku palców. Pacjenci najczęściej opisują ten ból jako ostry, palący, piekący, przeszywający, podobnie jak ból zęba.

Podstawowym zabiegiem w rehabilitacji rwy barkowej jest terapia manualna. Specjalne techniki terapii manualnej zmniejszają kompresję korzenia nerwowego, co redukuje ból. Poza tym, techniki tkanek miękkich doskonale rozluźniają całą szyję, ramiona oraz okolicę międzyłopatkową. Całość dopełnia się odpowiednim planem treningowym i rozciąganiem mięśni, tak aby utrwalić prawidłową postawę ciała.

Fizjoterapeuta ma do dyspozycji również całą gamę zabiegów fizykoterapeutycznych. W przypadku rwy kulszowej i barkowej pacjenci bardzo sobie chwalą prądy TENS i prądy interferencyjne. Bardzo dobre są również zabiegi z wykorzystaniem temperatury: stosuje się okłady borowinowe w formie plastrów, które rozgrzewamy do temperatury 550C i kładziemy na gołą skórę pacjenta w okolicy szyi. Wysoka temperatura dobrze rozluźnia mięśnie, a poza tym borowina sama w sobie ma właściwości lecznicze.

Bibliografia

W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.

https://www.webmd.com/pain-management/guide/compressed-nerves#1;
https://www.pokeacupuncture.com.au/we-treat/pain-relief;
https://www.totalhealth.co.uk/clinical-experts/dr-nigel-kellow/sciatica-and-brachialgia.

Opublikowano: 05.07.2022;

Oceń:

3.7

Szymon Delikatny

Fizjoterapeuta

Fizjoterapeuta, masażysta i ortotyk. Ukończył Fizjoterapię na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Już na studiach podjął pracę masażysty i fizjoterapeuty w RTS Widzew Łódź S.A. Zaowocowało to doświadczeniem niezbędnym w pracy ze sportowcami. Obecnie pracuje jako ortotyk fizjoterapeuta w firmie ORTOPRO. Konsultuje i diagnozuje pacjentów z wadami kończyn. Na podstawie badania i analizy chodu pacjenta indywidualnie dobiera i wykonuje zaopatrzenie. Ukończył liczne kursy w zakresie ortotyki dziecięcej i zaopatrzenia ortopedycznego osób dorosłych oraz masażu, treningu motorycznego i kinesiologytapingu.