Zapalenie błony naczyniowej oka a zapalenie stawów

Zapalenie błony naczyniowej a zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (skrót – ZZSK) jest chorobą, która pierwotnie wiąże się z zajęciem przez proces zapalny zarówno stawów krzyżowo-biodrowych, jak i szkieletu osiowego. U około 90 % wszystkich chorych można wykryć antygen głównego układu zgodności tkankowej HLA-B27. Czasem schorzeniu współtowarzyszą choroby zapalne jelit.

Ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej można rozpoznać u co trzeciego pacjenta cierpiącego na zesztywniajace zapalenie stawów kręgosłupa. Relatywnie rzadko proces zapalny obejmuje jednocześnie obie gałki oczne. Częściej natomiast ma miejsce sytuacja, w której jedno i drugie oko jest zajęte w różnym czasie.

W ciężkich przypadkach choroby występuje wysięk włóknisty w komorze przedniej oka, który może zostać stwierdzony przez lekarza okulistę podczas badania w lampie szczelinowej.

Nie stwierdza się zależności pomiędzy zaawansowaniem zmian zapalnych w oku, a stopniem uszkodzenia stawów. Pomimo dużej częstości nawrotów choroby, prognoza długoterminowa co do zachowania prawidłowego widzenia jest pozytywna, a powikłania zagrażające utratą wzroku należą do rzadkości. U niektórych pacjentów z uciążliwymi, wielokrotnymi nawrotami choroby proces zapalny może przejść w formę przewlekłą, z rozwojem przewlekłego zapalenia błony naczyniowej.

Zapalenie błony naczyniowej a zespół Reitera

Zespół Reitera (syn. reaktywne zapalenie stawów) obejmuje wszystkie przypadki ostrych, nieinfekcyjnych (jałowych) i asymetrycznych zapaleń stawów, będących powikłaniem toczącej się w innym miejscu organizmu infekcji. U około 70 % pacjentów cierpiących na to schorzenie można wykryć obecność antygenu głównego układu zgodności tkankowej HLA-B27. U niewiele mniejszego odsetka chorych obserwuje się towarzyszące zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych.

Ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej można stwierdzić w około 20 % przypadków wszystkich pacjentów z rozpoznanym zespołem Reitera. Najczęstszym objawem okulistycznym tej choroby jest obustronne śluzowo-ropne zapalenie spojówek, które charakteryzuje się następującymi cechami:

• pojawia się zazwyczaj około 2 tygodnie po przebytym zapaleniu cewki moczowej,
• wyprzedza w czasie pierwsze objawy zapalenia stawów,
• zwykle ustępuje samoistnie po okresie 7-10 dni,
• nie wymaga wdrożenia specyficznego leczenia,
• posiewy bakteryjne najczęściej są ujemne.

W zespole Reitera obserwuje się także zapalenie rogówki z obecnymi punktowatymi naciekami pod śródbłonkiem (najbardziej wewnętrzną jej warstwą), które może występować zarówno w formie izolowanej, jak i z towarzyszącym zapaleniem spojówek.

Zapalenie błony naczyniowej a łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów można zdiagnozować u kilkunastu procent osób chorych na łuszczycę. U części pacjentów można stwierdzić obecność antygenów głównego układu zgodności tkankowej HLA-B27 i HLA-B17.

Ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej w łuszczycowym zapaleniu stawów występuje dość rzadko. U niektórych chorych z ostrym zapaleniem tęczówki rozwija się zapalenie rogówki w postaci wypukłych nacieków w obrębie rąbka rogówki. Proces zapalny może również przekształcić się w formę przewlekłą. Zapalenie spojówek występuje tylko u niektórych pacjentów.

Zapalenie błony naczyniowej a młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

Istota choroby

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest dość rzadkim schorzeniem występującym u dzieci poniżej 16 roku życia, w przebiegu którego obserwuje się trwający co najmniej 6 tygodni stan zapalny i ból reumatyczny zlokalizowany w obrębie stawów. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów nie jest terminem równoznacznym z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów (młodzieńczą postacią reumatoidalnego zapalenia stawów występującego u dorosłych), które nie jest związane z zapaleniem błony naczyniowej. Wziąwszy pod uwagę początkowe objawy i rozległość zmian stawowych w okresie pierwszych 6 miesięcy choroby można wyróżnić trzy typy schorzenia:

• postać z zajęciem niewielu stawów,
• postać wielostawową,
• postać z układowym początkiem choroby.

Manifestacje okulistyczne choroby

Głównym objawem ocznym młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów jest przewlekłe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej. Zapalenie błony naczyniowej nie występuje u pacjentów z układowym początkiem choroby i jest rzadko spotykane w postaci wielostawowej. Grupą o najwyższym ryzyku rozwoju zapalenia błony naczyniowej są dzieci:

• z postacią choroby z zajęciem niewielu stawów,
• wykazujących w badaniach laboratoryjnych obecność przeciwciał przeciwjądrowych,
• wykazujących w badaniach molekularnych (genetycznych) obecność antygenu głównego układu zgodności tkankowej HLA-DR5.

Częstość występowania w tej grupie pacjentów zapalenia błony naczyniowej wynosi około 20 %. Ma ono najczęściej charakter przewlekły, nieziarninujący i obuoczny. U osób z obustronnym zapaleniem błony naczyniowej zaawansowanie procesu zapalnego w obrębie stawów ma zazwyczaj charakter symetryczny.

Choroba nie daje żadnych manifestacji klinicznych, a zapalenie błony naczyniowej jest często wykrywane podczas rutynowo przeprowadzanego badania za pomocą lampy szczelinowej. Rzadko zdarza się by chorzy narzekali na jakiekolwiek zaburzenia widzenia, chociaż w wywiadzie niektóre osoby podają objawy kliniczne wzrostu liczby mętów w ciele szklistym. Oko jest niezadrażnione nawet w ciężkiej postaci zapalenia błony naczyniowej. Lekarz okulista może stwierdzić:

• osady rogówkowe od małego do średniego rozmiaru;
• w czasie zaostrzeń cały nabłonek rogówki wykazujący „zroszenia”, bez pojawienia się poziomu ropy w komorze przedniej oka;
• zrosty tylne, jeśli długo nie wykryje się procesu zapalnego w obrębie naczyniówki.

U co dziesiątego pacjenta z zapaleniem błony naczyniowej proces chorobowy ma charakter łagodny, o czasie trwania nie dłuższym niż 12 miesięcy. W połowie przypadków zapalenie błony naczyniowej jest ciężkie lub umiarkowanie nasilone, o okresie trwania dłuższym niż 4 miesiące. U jednej czwartej pacjentów przebieg jest bardzo ciężki, a proces chorobowy utrzymuje się kilka lat i słabo reaguje na leczenie. W tej grupie chorych obserwuje się częste występowanie:

• keratopatii taśmowatej (u ponad jednej trzeciej pacjentów),
• zaćmy (u niespełna jednej trzeciej pacjentów),
• jaskry wtórnej (u 15 % pacjentów).

W leczeniu w większości przypadków stosowane są z zadowalającą skutecznością steroidy w postaci kropli. Zaostrzenia choroby wymagają częstszego zakrapiania. Pacjenci, którzy słabo reagują na leczenie kroplami mogą osiągnąć poprawę stanu klinicznego po iniekcjach okołogałkowych. W przypadku braku zadowalającej odpowiedzi na leczenie steroidami, skuteczne mogą okazać się małe dawki metotreksatu.

Wypowiedź fizjoterapeuty na temat objawów zesztywniającego zapalenia stawów