Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny, objawy, leczenie

Łuszczycowe zapalenie stawów – co to jest?

Łuszczyca stawowa (psoriatic arthritis) czyli łuszczycowe zapalenie stawów – ŁZS, to schorzenie autoimmunologiczne łączące cechy łuszczycy skóry oraz zapalenia stawów. U niektórych pacjentów rozwija się jednak bez skórnych objawów łuszczycy. W klasyfikacji ICD-10 oznaczona jest jako L.40.5.

Łuszczyca to genetycznie uwarunkowane schorzenie skóry. Choroba odznacza się przewlekłym oraz nawrotowym przebiegiem, typowa jest wzmożona proliferacja naskórka, prowadząca do powstawania grudkowych wykwitów na powierzchni skóry. Zmiany skórne ustępują bez pozostawienia śladów.

Łuszczycowe zapalenie stawów ma ciężki przebieg i może prowadzić to trwałych zmian w stawach, a w konsekwencji do upośledzenia ich funkcji. W większości przypadków obejmuje pojedyncze stawy (głównie stawy międzypaliczkowe rąk i nóg – postać klasyczna) lub rozwija się symetrycznie wielostawowo – wymaga wówczas różnicowania z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Łuszczyca stawowa może dotyczyć także kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych (bywa wówczas mylona ze zesztywniejącym zapaleniem stawów). W układzie niesymetrycznym może zaatakować także stawy stóp. Inną bardzo rzadką postacią kliniczną jest Arthritis mutilans charakteryzująca się znacznymi ubytkami w obrębie kości palców.

Jakie są przyczyny łuszczycy stawów?

Jedną z przyczyn łuszczycowego zapalenia stawów są czynniki genetyczne. Na wpływ genów na rozwój łuszczycy wskazuje między innymi rodzinne występowanie tej choroby. Póki co, nie jest znany gen odpowiedzialny bezpośrednio za łuszczycę, przypuszcza się że współdziałanie kilku różnych genów stwarza wysokie prawdopodobieństwo rozwoju łuszczycy. Przypuszcza się, że ryzyko jej wystąpienia zwiększa obecność antygenu HLA b27. W rozwoju łuszczycy biorą udział zjawiska immunologiczne oraz autoimmunologiczne.

Czynnikami, które mogą spowodować rozwój łuszczycy stawowej są także urazy stawów oraz przebycie zakażenia bakteryjnego bądź wirusowego, związanego z nieprawidłowa odpowiedzią układu immunologicznego. W trakcie infekcji szczególnie narażone na rozwój łuszczycowego zapalenia stawów są stawy, uprzednio dotknięte urazem. Choroba stawów może rozwinąć się także w wyniku ekspozycji na niektóre rodzaje leków, np. przeciwmalarycznych

Przebieg łuszczycy stawowej jest ciężki i przebiegły, niesie ryzyko trwałych zmian w stawach, prowadzących do upośledzenia ich funkcji. Cechuje go naprzemienne występowanie okresów remisji i zaostrzeń objawów. Łuszczyca stawów najczęściej występuje u osób od 20. do 40. roku życia. Nie jest zaraźliwa. U dzieci diagnozuje się ją bardzo rzadko.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy

Zmiany skórne w łuszczycowym zapaleniu stawów, czyli hiperkertotyczne czerwonobrunatne grudki, pojawiają się przed rozwojem zmian stawowych u około 70 proc. chorych, natomiast u pozostałych 30 proc. zmiany stawowe wyprzedzają zmiany skórne. Intensywność i rozległość wykwitów nie wpływa na rozmiar i ciężkość zmian stawowych.

Najczęstszym objawem łuszczycy stawowej jest zapalenie stawów, może ono dotyczyć pojedynczego stawu bądź wielu stawów obwodowych. Dolegliwości mogą być łudząco podobne do tych występujących w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Chory może zgłaszać: ból stawów (np. ból w barku), obrzęk,sztywność poranną zajętego stawu.

Proces zapalny dotyka również ścięgien i przyczepów ścięgnistych (często procesem chorobowym zostaje objęte ścięgno Achillesa). W zapaleniu przyczepów ściegnistych pojawia się ból pięt czy kręgosłupa, które dodatkowo stają się nadwrażliwe na dotyk. Z kolei zapalenie palców w łuszczycowym zapaleniu stawów powoduje charakterystyczne zmiany w ich wyglądzie. Zapalenie obejmuje aparat więzadłowy oraz stawy palca, powodując jego uogólniony obrzęk, zaczerwienie oraz ból (obraz palca kiełbaskowatego). Palce ulegają deformacji, mogą zostać zdeformowane do postaci palców butonierkowatych bądź łabędziej szyi. Dodatkowo palce mogą również ulec skróceniu (tzw. palce teleskopowe). Zajęcie stawów kręgosłupa będzie objawiało się bólami pleców oraz ograniczeniem ruchomości w odcinku szyjnym, piersiowym i lędźwiowym.

Łuszczycy stawów może towarzyszyć dna moczanowa, zwłaszcza gdy u pacjenta obserwuje się rozległe zmiany skórne. Objawy łuszczycowego zapalenia stawów w fazie ostrej mogą być mylone z atakiem dny.

Czytaj również: Zespół SAPHO – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie

Podstawowym celem leczenia łuszczycy stawowej jest długoterminowa opieka, mająca na celu zmaksymalizowanie komfortu życia i aktywności ruchowej chorego. Cele te osiąga się przez opanowanie dolegliwości bólowych oraz prewencję uszkodzeń i zniszczeń w obrębie układu ruchu. Kluczowe w leczeniu łuszczycowego zapalania stawów jest opanowanie i remisja stanu zapalnego.

Leczenie łuszczycy stawowej powinno być adekwatne do rozległości procesu chorobowego. Choremu można zaproponować:

• kinezyterapię oraz fizykoterapię,
• leczenie farmakologiczne,
• leczenie ortopedyczne,
• edukację dotyczącą choroby.

Stosowane w łuszczycowym zapaleniu stawów leki to głównie niesteroidowe środki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. W sytuacji, gdy leki z powyższych grup okazują się nieskuteczne, do terapii dołącza się leki modyfikujące przebieg łuszczycy stawowej (leflunomid, sulfasalazyna, metrotreksat).

Leczenie może wymagać kuracji prowadzonej przez dermatologa, reumatologa oraz ortopedę. Istotne jest, aby nie lekceważyć początkowych objawów choroby i jak najwcześniej udać się do lekarza. Ważnym aspektem jest zapewnienie choremu wsparcia psychicznego. Specyfika choroby, jaką jest łuszczyca, sprzyja wykluczeniu społecznemu chorego oraz obniżeniu poczucia wartości.

W łuszczycowym zapaleniu stawów ćwiczenia także odgrywają pewną rolę terapeutyczną. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, która pozwoli zmniejszyć problem sztywności stawów. Jej zakres ustala specjalista na podstawie indywidualnego obrazu choroby pacjenta. Znaczenie ma także prawidłowa dieta. Przy łuszczycy stawowej należy dążyć do zmniejszenia ewentualnej nadwagi i otyłości, gdyż nadmierna masa ciała może nasilać objawy choroby.

Wypowiedź fizjoterapeuty na temat łuszczycowego zapalenia stawów