Choć o łuszczycy słyszało większość osób, to jednak świadomość jej częstego następstwa, które może być także odrębną jednostką chorobową, nie jest już taka duża. Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), zwane też łuszczycą stawów to ciężka, przewlekła choroba zapalna stawów. Jej konsekwencjami są liczne uszkodzenia strukturalne oraz zapalenia, które prowadzą do obniżenia jakości, a nawet skrócenia długości życia. W artykule omówiono, m.in.: przyczyny, objawy, konsekwencje choroby oraz sposoby leczenia łuszczycowego zapalenia stawów.
Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie łuszczycy stawów
Spis treści
- Czym jest łuszczycowe zapalenie stawów?
- Rodzaje ŁZS
- Jak szybko postępuje choroba ŁZS?
- Diagnostyka ŁZS
- Łuszczycowe zapalenie stawów a reumatoidalne zapalenie stawów – różnicowanie jednostek chorobowych
- Przyczyny łuszczycowego zapalenia stawów
- Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy choroby
- Powikłania po nieleczonym łuszczycowym zapaleniu stawów. Czy łuszczycowe zapalenie stawów jest groźną chorobą skracającą życie?
- Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów
- Dieta przy ŁZS – co wolno, a czego nie wolno jeść?
- Nowe leki na łuszczycowe zapalenie stawów
- Wypowiedź fizjoterapeuty na temat łuszczycowego zapalenia stawów
Czym jest łuszczycowe zapalenie stawów?
Łuszczycowe zapalenie stawów (ang. Psoriatic arthritis) to choroba o przewlekłym przebiegu, należąca do artropatii seronegatywnych. Nie jest to choroba zakaźna. ŁZS jest chorobą autoimmunologiczną , czyli taką, w której układ immunologiczny atakuje własne komórki. I jak w wielu przypadkach tego typu chorób dokładna przyczyna choroby nie jest do tej pory znana.
Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u osób obu płci, w różnym przedziale wiekowym. Szczyt zachorowań przypada na 35–45 lat u dorosłych oraz 9–10 lat u dzieci – choć nie jest to regułą.
Rodzaje ŁZS
Wyróżnia się 5 rodzajów łuszczycowego zapalenia stawów. Omawiana choroba może przyjąć postać:
- Symetryczną – inaczej wielostawową – dotyczy ok. 15–20% chorych. Zmiany pojawiają się po obu stronach ciała i obejmują w szczególności okolice: stawów skokowych, stawów rąk i stóp oraz nadgarstków. Ta postać ŁZS daje podobne objawy do RZS.
- Asymetryczną kilkustawową – rozwija się aż u 70% chorych. Na początku jednostronne zmiany chorobowe pojawiają się w stawach rąk i stóp, a następnie rozszerzają się na inne części ciała.
- Osiową – dotyczy ok. 5% chorych. Zaatakowanymi obszarami przy tej postaci ŁZS są kręgosłup (stawy kręgosłupa) i stawy krzyżowo-biodrowe.
- Okaleczającą – dotyczy mniej więcej 5% najcięższych przypadków, w których dochodzi do trwałego zniszczenia stawów.
- Dotyczącą zapalenia dystalnych stawów międzypaliczkowych i pojawiającą się u ok. 5% chorych.
Jak szybko postępuje choroba ŁZS?
Tempo rozwoju choroby zależy od indywidualnego przypadku, choć uważa się, że ŁZS postępuje raczej wolno. Bardzo ważne jest, żeby jak najszybciej rozpoznać chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie mające na celu jej zatrzymanie.
Diagnostyka ŁZS
Rozpoznanie łuszczycy stawów nie jest oczywiste, ponieważ różnicuje się je z kilkoma chorobami, a w szczególności z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS).
Z tego względu lekarz reumatolog powinien przeprowadzić dokładny wywiad medyczny, podczas którego zapozna się z objawami pacjenta i jego predyspozycjami genetycznymi do wystąpienia chorób autoimmunologicznych.
Lekarz powinien także dokładnie obejrzeć stawy, zbadać proste odruchy oraz zlecić badania laboratoryjne – m.in. na obecność antygenu HLA-B27 – a także badania obrazowe.
Łuszczycowe zapalenie stawów a reumatoidalne zapalenie stawów – różnicowanie jednostek chorobowych
Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – a szczególnie postać wielostawowa tej choroby – jest czasami mylone z RZS, czyli reumatoidalnym zapaleniem stawów. Łuszczycowe zapalenie wielostawowe można odróżnić od RZS, m.in. po: zajęciu stawów międzypaliczkowych dalszych, zapaleniu palców i względnej asymetrii w zajętych stawach. Poza tym wyniki badań laboratoryjnych w przypadku ŁZS nie wykazują obecności czynnika reumatoidalnego. Inny objaw charakterystyczny wyłącznie dla ŁZS to zniekształcenia palców typu lornetkowanego, inaczej teleskopowego.
Przyczyny łuszczycowego zapalenia stawów
Przyczyny choroby łuszczycowego zapalenia stawów pozostają nieznane. Wiadomo, że schorzenie występuje u osób z predyspozycjami genetycznymi do chorób autoagresywnych. Obecność antygenu HLA-B27 zwiększa ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych. Szacuje się występowanie tego antygenu nawet u 70% chorych na ŁZS.
Za czynniki inicjujące początek choroby u osób predysponowanych do jej wystąpienia uważa się: silny stres, urazy stawów, zakażenia bakteryjne i wirusowe, a nawet zażywanie niektórych leków.
W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby chorujące na łuszczycę. Omawiana choroba występuje u ok. 6–41% osób dotkniętych łuszczycą. Szacuje się, że aż u 70–80% chorych zmiany skórne w przebiegu łuszczycy o około 10 lat poprzedzają rozwój choroby łuszczycowego zapalenia stawów. Jednak w ok. 15–20% przypadków ŁZS pojawia się przed łuszczycą. W przypadku dzieci statystyki wyglądają nieco inaczej. Aż w 50% przypadków łuszczyca stawów pojawia się jako pierwsza, przed łuszczycą.
Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy choroby
Objawy łuszczycowego zapalenia stawów zależą od stopnia nasilenia choroby oraz czasu jej trwania. ŁZS może zająć pojedyncze stawy lub dotyczyć wielu z nich. Zdarza się, że choroba nie daje żadnych widocznych objawów, choć pojawiają się już zmiany w stawach widoczne po wykonaniu badań obrazowych. Do charakterystycznych objawów ŁZS należą, m.in.:
- obrzęk stawów, zesztywnienie, przedłużające się sztywności poranne (ograniczenie ruchomości stawów), dyskomfort oraz bolesność stawów;
- zaczerwienie skóry w obrębie zaatakowanych stawów;
- zniekształcenie palców (tzw. palce lornetkowane) i deformacje stawów;
- zmiany w obrębie paznokci, takie jak wgłębienia i pęknięcia;
- ból w rejonach połączenia mostka z żebrami;
- tkliwość w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa oraz powięzi podeszwy;
- współwystępujące zapalenie spojówek.
Powikłania po nieleczonym łuszczycowym zapaleniu stawów. Czy łuszczycowe zapalenie stawów jest groźną chorobą skracającą życie?
ŁZS jest poważną chorobą, która może skracać życie oraz znacznie obniżać jego jakość. Stawy odpowiadają za mobilność ludzkiego ciała. W konsekwencji nieleczonej łuszczycy stawów dochodzi do zwyrodnień stawowych, a co za tym idzie – do trudności w poruszaniu się.
W skrajnych przypadkach powikłaniem łuszczycowego zapalenia stawów może być niepełnosprawność ruchowa. Do groźnych dla życoa powikłań należą: uszkodzenie zastawek serca, udar mózgu czy zawał serca.
Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów
Całkowite wyleczenie łuszczycowego zapalenia stawów nie jest obecnie możliwe. Zalecenia dotyczące leczenia ŁZS obejmują kompleksowe działanie oraz oparcie terapii na wytycznych EULAR oraz GRAPPA.
W leczeniu łuszczycy stawów podstawową rolę odgrywają dieta i farmakoterapia. Właściwy sposób odżywiania dostarcza organizmowi wszystkich niezbędnych substancji odżywczych, nie zaśmieca go oraz ogranicza stan zapalny. Farmakoterapia ma za zadanie złagodzić nieprzyjemne dolegliwości bólowe oraz zatrzymać rozwój choroby poprzez zahamowanie stanów zapalnych oraz zwyrodnień w stawach.
Przy leczeniu łuszczycy stawów zaleca się: nowoczesne leki biologiczne, zastrzyki z kortykosteroidami, substancje modyfikujące funkcjonowanie układu odpornościowego czy niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Poza farmakoterapią przeprowadza się też leczenie miejscowe konkretnego stawu lub kilku stawów.
Wspomagająco w terapii łuszczycowego zapalenia stawów wykorzystuje się także fizykoterapię oraz ćwiczenia fizyczne. W przypadku zniszczonych stawów konieczna może być interwencja chirurgiczna.
Dieta przy ŁZS – co wolno, a czego nie wolno jeść?
Chorzy na łuszczycowe zapalenie stawów powinni przestrzegać diety przeciwzapalnej podobnej w dużym stopniu do diety śródziemnomorskiej . To sposób żywienia przeznaczony dla osób, u których występuje przewlekły stan zapalny. Dobrze dobrane składniki odżywcze mają istotny wpływ na ograniczenie stanu zapalnego w organizmie. Poza tym zdrowe odżywianie sprzyja utrzymaniu prawidłowej wagi ciała. Ze względu na to, że ŁZS to choroba stawów, ważne, aby nie obciążać ich bardziej niż to konieczne. Z wyżej wymienionych powodów dieta odgrywa ogromną rolę w leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów.
Przy łuszczycy stawów zaleca się spożywanie:
- Jedno- i wielonasyconych kwasów tłuszczowych – głównie omega-3, zawartych m.in. w: orzechach, nasionach roślin strączkowych, pestkach, tłustych rybach morskich, oleju i siemieniu lnianym.
- Produktów o niskim indeksie glikemicznym i wysokiej zawartości błonnika – np. warzyw i produktów pełnoziarnistych.
- Witamin, składników mineralnych oraz flawonoidów zawartych m.in. w sezonowych lub mrożonych owocach i warzywach.
- Fermentowanych produktów mlecznych, np. kefirów i jogurtów naturalnych.
- Jajek.
- Białek pochodzenia roślinnego zawartych w: ciecierzycy, soczewicy i fasoli.
Osoby chorujące na ŁZS nie powinny spożywać:
- przetworzonej żywności, np. fast foodów;
- czerwonego mięsa;
- węglowodanów prostych;
- nasyconych kwasów tłuszczowych;
- słodyczy i dosładzanych napojów;
- słonych przekąsek;
- alkoholu.
Nowe leki na łuszczycowe zapalenie stawów
Do stosunkowo nowych leków stosowanych w farmakoterapii łuszczycowego zapalenia stawów i szczegółowo opisywanych w literaturze medycznej należą Sekukinumab oraz Skyrizi.
Sekukinumab to lek biologiczny nowej generacji przeznaczony m.in. do leczenia łuszczycowego zapalenia stawów. Omawiana substancja chemiczna budową przypomina ludzkie monoklonalne przeciwciała klasy G1, które działają przeciwko IL-17A, czyli interleukinie 17 odpowiedzialnej za regulację odpowiedzi odpornościowej.
Skyrizi to lek w formie zastrzyków podskórnych stosowany w leczeniu umiarkowanych i ciężkich postaci łuszczycowego zapalenia stawów, a także łuszczycy plackowatej. Jego działanie opiera się na blokowaniu białka IL-23, odpowiedzialnego za wywoływanie stanów zapalnych w organizmie.
Wypowiedź fizjoterapeuty na temat łuszczycowego zapalenia stawów
Zdaniem eksperta
Łuszczycowe zapalenie stawów jest reumatoidalnym zapaleniem stawów, występującym w przebiegu łuszczycy. Łuszczyca jest autoimmunologiczną, przewlekłą chorobą skóry, które charakteryzuje się występowaniem na niej specyficznych, łuszczycowych wykwitów. Choroba ta występuje rzadko — dotyka około 4% populacji. Zmiany zapalne dotykają najczęściej stawów rąk, nadgarstków, kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych. Choroba dotyka również tkanki miękkie, powoduje zapalenia przyczepów ścięgien. Zmiany łuszczycowe dodatkowo pojawiają się na paznokciach.
Leczenie ŁZS polega na stosowaniu odpowiednich ćwiczeń, zabiegów fizykoterapii, farmakoterapii oraz stosowaniu specjalnej diety. Przewlekła choroba stawów sprzyja rezygnacji z jakiekolwiek aktywności fizycznej. Tymczasem prowadzi to do zmniejszenia ruchomości stawów, przykurczów i osłabienia siły mięśniowej. Dlatego też wskazane są ćwiczenia zwiększające zakres ruchu oraz wzmacniające mięśnie, które pomagają zachować ruchomości i stabilność stawów, a także ćwiczenia poprawiające ogólną wydolność, np. chodzenie, pływanie bądź jazda na rowerze.
Program ćwiczeń powinien być opracowany przez fizjoterapeutę i dostosowany indywidualnie do możliwość pacjenta. Ćwiczeń fizycznych można zaprzestać w czasie zaostrzenia choroby. Należy pamiętać, że im wcześniej rozpocznie się ukierunkowaną rehabilitację, tym łatwiej będzie zapobiec zniekształceniu i niesprawności stawów. W fizykoterapii dobre efekty można osiągnąć stosując fototerapię promieniami UV, ultradźwięki, krioterapię oraz balneoterapię, czyli użycie równych naturalnych kopalin, np. wód solankowych. W ciężkich przypadkach należy pomyśleć o wyposażeniu ortopedycznym, które pomaga odciążyć chore stawy. Mogą to być ortezy na ręce, kolana i stawy skokowe, ale także wkładki ortopedyczne do butów. Ważna jest profilaktyka, która wiąże się z unikaniem nadmiernego nasłonecznienia, stresu oraz ograniczeniem palenia tytoniu i picia alkoholu.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- M. Majdan (red.), W gabinecie lekarza specjalisty. Choroby reumatyczne. Łuszczycowe zapalenie stawów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020, s. 10–14.
- W. Tłustochowicz, J. Świerkot, E. Stanisławska-Biernat, Łuszczycowe zapalenie stawów, „Reumatologia”, 2016, supl. 1, s. 22–23.
- D. Gladman, Diagnostyka łuszczycowego zapalenia stawów w praktyce dermatologicznej, „Dermatologia po dyplomie”, tom 2, nr 5/2011, s. 7–15.
- E.J. Kucharz i in., Zastosowanie sekukinumabu w leczeniu chorych na łuszczycowe zapalenie stawów-stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, „Forum Reumatol”, 2017, tom. 3, nr 2, s. 119–125.
- A. Wendziuk-Reszka, Dieta przeciwzapalna, dostęp online dnia 16.09.2024 r.: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/dieta-przeciwzapalna/
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/luszczycowe-zapalenie-stawow-przyczyny-leczenie-dieta/, dostęp online dnia 16.09.2024 r.
- Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta: Skyrizi 150 mg roztwór do wstrzykiwań we wstrzykiwaczu półautomatycznych napełnionym ryzankizumab, s. 91–93.
Opublikowano: 18.09.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Anna Gilewska
Kosmetolog
Licencjonowany kosmetolog (temat pracy dyplomowej: „Pielęgnacja skóry dotkniętej trądzikiem pospolitym w gabinecie kosmetologa oparta o wybrane metody aparaturowe”) i magister administracji na specjalizacji zarządzania ochroną zdrowia (temat pracy magisterskiej: „Prawne i organizacyjne uwarunkowania wykonywania zabiegów kosmetycznych”). Propagatorka zdrowego trybu życia oraz kosmetyków naturalnych. Poszerza swoją wiedzę na kongresach i targach branżowych. Interesuje się psychologią i medycyną komplementarną.
714
Komentarze i opinie (0)