Tarczyca jest gruczołem dokrewnym, położonym na szyi, bezpośrednio przylegającym do krtani, tchawicy i przełyku. Składa się z dwóch płatów bocznych, połączonych wąskim pasmem, zwanym cieśnią. W obrębie płatów tarczycy leżą 4 przytarczyce, wydzielające parathormon, który reguluje gospodarkę wapniową w ustroju.
Komórki pęcherzykowe tarczycy wydzielają tyroksynę (T4) i trijodotyroninę (T3). Głównym hormonem produkowanym przez tarczycę jest tyroksyna, ma ona jednak o wiele mniejszą aktywność biologiczną w porównaniu z trijodotyroniną. Wydzielanie hormonów tarczycy jest zależne od TSH. Hormony tarczycy mają pobudzający wpływ na procesy przemiany materii - pobudzają syntezę białek, cholesterolu (ale jeszcze bardziej przyspieszają jego rozpad), zwiększają stopień i siłę skurczu mięśnia serca, pobudzają także wszystkie czynności układu nerwowego, a w wieku płodowym i dziecięcym są konieczne do prawidłowego rozwoju mózgu. Nadmiar tyroksyny i trijodotyroniny powoduje nadczynność tarczycy, a ich niedobór – niedoczynność tarczycy.
Komórki okołopęcherzykowe (komórki C) tarczycy produkują hormon zwany kalcytoniną, biorący udział w homeostazie wapniowej. Fizjologicznym stymulatorem wydzielania kalcytoniny jest wzrost stężenia wapnia w surowicy. Kalcytonina obniża stężenie wapnia we krwi, poprzez zmniejszenie resorpcji wapnia i fosforanów z kości oraz prawdopodobnie nasila aktywność osteoblastów (czyli nasila kościotworzenie). Do wzrostu stężenia kalcytoniny dochodzi w przebiegu niewydolności nerek, niedokrwistość Addisona-Biermera oraz w przebiegu raka rdzeniastego tarczycy. Może być także ektopowo wydzielana przez niektóre nowotwory.
Parathormon (PTH) jest wydzielany przez komórki główne przytarczyc i jest regulatorem gospodarki wapniowo-fosforanowej ustroju wraz z kalcytoniną i witaminą D. PTH poprzez różnie mechanizmy powoduje wzrost stężenia wapnia w surowicy, nasila resorpcję kości, co powoduje uwalnianie wapnia i jego przenikanie do osocza. W przewodzie pokarmowym zwiększa wchłanianie wapnia, a w nerkach silnie pobudza wchłanianie zwrotne wapnia, zmniejszając jednocześnie wchłanianie zwrotne fosforanów. Hipokalcemia, czyli obniżone stężenie wapnia – pobudza, a hiperkalcemia, czyli podwyższone stężenie wapnia – hamuje wydzielanie tego hormonu.
168
