Zakażenie układu moczowego

Przyczyny zakażeń układu moczowego

Każda obecność bakterii w drogach moczowych powyżej zwieracza pęcherza moczowego jest określana jako zakażenie, ponieważ w warunkach fizjologicznych mocz wydzielany przez nerki jest jałowy. Możliwa jest obecność niewielkiej ilości drobnoustrojów w końcowej 1/3 cewki moczowej. Są to bakterie saprofityczne, nie wywołujące zapalenia, a wręcz chroniące przed osiedlaniem się szczepów chorobotwórczych.

Większość zapaleń dróg moczowych jest wywoływana przez bakterie, najczęściej przez Escherichia coli odpowiedzialną za 70-95 % zakażeń. Pozostałe to Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis, Klebsiella. Rzadziej przyczyną są chlamydie, dwoinka rzeżączki, wirusy. Zakażenia grzybami z rodzaju Candida albicans, Cryptococcus i Aspergillus stanowią ok. 15 %.

Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą wstępującą. Czynnikami sprzyjającymi infekcjom układu moczowego są:

• utrudniony odpływ moczu spowodowany anomaliami anatomicznymi lub takimi chorobami jak kamica nerkowa,
• choroby gruczołu krokowego,
• zwężenia pozapalne,
• nowotwory, zaburzenia czynności pęcherza moczowego,
• ucisk na drogi moczowe z zewnątrz,
• krótka cewka moczowa u kobiet,
• obecność ognisk zapalnych w sąsiedztwie cewki moczowej,
• zaburzenia przemiany materii takie jak cukrzyca, dna moczanowa,
• niektóre zabiegi i badania np. obecność cewnika moczowego, cystoskopia,
• część leków zmieniających kwaśność i gęstość moczu, leki immunosupresyjne, obniżające odporność, antybiotyki,
• ciąża.

Zakażenie układu moczowego a wiek

Zwiększoną częstość zachorowań obserwuje się w trzech grupach wiekowych:

• w wieku niemowlęcym i u małych dzieci, z powodu refluksu pęcherzowo-moczowodowego i wad rozwojowych,
• u kobiet w związku z ciążą i połogiem oraz prowadzących aktywne życie seksualne,
• u starszych mężczyzn w związku z chorobami prostaty.

Zakażenie układu moczowego – objawy

Dolegliwości są bardzo różnorodne i występują ze zmiennym nasileniem. Pacjenci skarżą się na:

• uczucie parcia na mocz,
• oddawanie często małych ilości moczu,
• pieczenie lub ból w czasie oddawania moczu, nocne oddawanie moczu,
• wyciek z cewki moczowej.

Może dołączyć się gorączka, dreszcze, nudności, tępe bóle brzucha lub pleców.

Zakażenie układu moczowego – badania

Zakres badań, jakie powinny być wykonane, określa się indywidualnie dla każdego pacjenta. W badaniach podstawowych obserwuje się podwyższone OB i CRP (są to tzw. markery stanu zapalnego), zwiększoną ilość leukocytów we krwi i w moczu. W moczu stwierdza się ponadto bakterie, czasem krwinki czerwone, wałeczki, białko.

Badaniem potwierdzającym rozpoznanie jest posiew moczu.

O bakteriomoczu znamiennym mówimy jeżeli ilość wyhodowanych kolonii bakteryjnych wynosi ≥105 /ml, lub ≥103 /ml i występują objawy zapalenia pęcherza moczowego u kobiet i objawy zakażenia dróg moczowych u mężczyzn. Czasami wynik posiewu jest znamienny u osób bez żadnych dolegliwości i wówczas określamy go jako bakteriomocz bezobjawowy. W tym przypadku leczenie podejmuje się tylko u kobiet w ciąży, u dzieci oraz przed planowanymi zabiegami urologicznymi.

Kluczową sprawą dla prawidłowego rozpoznania zakażenia układu moczowego jest prawidłowe pobranie próbki moczu do badania. Powinna ona pochodzić ze środkowego strumienia moczu, oddanego bezpośrednio do jałowego pojemnika, po wcześniejszym umyciu okolicy krocza. W miarę możliwości badanie należy przeprowadzić przed podaniem antybiotyku.

U części chorych, u których zakażenia układu moczowego trudno poddają się leczeniu bądź nawracają, konieczne jest pogłębienie diagnostyki o takie badania, jak USG układu moczowego, urografia, tomografia komputerowa, scyntygrafia nerek, cystoskopia pęcherza moczowego i inne. Pozwalają one wykryć i odpowiednio leczyć takie zmiany jak nieprawidłowości anatomiczne, kamica moczowa, guzy, zwężenia w drogach moczowych, choroby gruczołu krokowego, zaburzenia czynnościowe.

Zakażenie układu moczowego – leczenie

Leczenie zakażenia dróg moczowych polega na podawaniu antybiotyków o szerokim zakresie działania, leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych i rozkurczowych oraz na podawaniu dużej ilości płynów celem właściwego nawodnienia i zwiększenia ilości moczu. Antybiotyk podaje się nie czekając na wynik posiewu i antybiogramu, (który w przypadkach niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego nawet nie musi być wykonywany).

W większości przypadków dochodzi do całkowitego wyleczenia, jednak gdy infekcje nawracają istnieje niebezpieczeństwo przejścia choroby w przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek prowadzące do niewydolności nerek.

Zakażenia układu moczowego okiem ginekologa