Wrzód weneryczny (wrzód miękki) – objawy, diagnostyka, leczenie

Co to jest wrzód weneryczny?

Wrzód weneryczny (wrzód miękki) to choroba przenoszona drogą płciową występująca endemicznie w krajach rozwijających się. W krajach rozwiniętych zdarza się rzadko – zwykle pojawia się u osób, które podróżowały w ostatnim czasie do krajów o wysokiej zachorowalności na tę chorobę oraz u osób korzystających z komercyjnych usług seksualnych.

Prawdopodobnie inwazja bakterii Haemophilus ducreyi następuje poprzez mikrootarcia naskórka i błon śluzowych narządów płciowych, powstające w czasie kontaktów seksualnych. Efektem wniknięcia bakterii do organizmu jest powstanie owrzodzenia i zwykle powiększenie węzłów chłonnych. Owrzodzenia w obrębie narządów płciowych mogą stanowić wrota inwazji do organizmu wirusa HIV – stąd wielowymiarowe znaczenie skutecznego leczenia tego typu zmian.

Objawy wrzodu wenerycznego

Wrzód weneryczn y (wrzód miękki) lokalizuje się zwykle w obrębie narządów płciowych, lecz zdarzają się również przypadki przenoszenia się zmian na inne okolice ciała z pierwotnej lokalizacji płciowej.

Pierwsze objawy infekcji pojawiają się po 4–7 dniach pod postacią zaczerwienionej grudki, która następnie przekształca się w krostę. Po pewnym czasie krosta pęka i powstaje bolesne, płytkie owrzodzenie, z którego sączy się ropna wydzielina. Brzeg owrzodzenia jest zwykle nierówny, lekko uniesiony, a dno kruche. W odróżnieniu od zmiany pierwotnej, charakterystycznej dla kiły, nie występuje stwardnienie w miejscu wrzodu.

Wrzód miękki – gdzie najczęściej jest zlokalizowany?

Lokalizacja wrzodu wenerycznego u mężczyzn to głównie napletek i wędzidełko, a u kobiet – srom, szyjka macicy i okolica okołoodbytnicza. Do rzadkich lokalizacji pozapłciowych wrzodu miękkiego zalicza się wewnętrzną powierzchnię ud, piersi i palce rąk. W połowie przypadków zmianie towarzyszy jednostronne, bolesne powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, które mogą ulegać spontanicznemu rozpadowi z przebiciem się na powierzchnię skóry.

Diagnostyka wrzodu wenerycznego

Rozpoznanie wrzodu wenerycznego (wrzodu miękkiego) przebiega w kilku etapach. Badanie kliniczne ujawniające charakter owrzodzenia i powiększenie węzłów chłonnych oraz zebrany z pacjentem wywiad mogą dać postawy do podejrzenia, że zmiana ta wywołana jest przez Haemophilus ducreyi.

Kolejnym etapem jest pobranie materiału (wycinka z brzegu owrzodzenia), w celu wykonania bardziej szczegółowych badań – przede wszystkim hodowli bakteryjnej, rzadko – identyfikacji materiału genetycznego bakterii za pomocą metody PCR.

Oprócz tego, standardem postępowania w przypadku stwierdzenia owrzodzenia w obrębie narządów płciowych jest wykonanie badań w kierunku zakażenia:

• krętkiem bladym (Trepanoma pallidum),
• kiły (badania serologiczne, badanie mikroskopowe w ciemnym polu widzenia),
• wirusem opryszczki zwykłej HSV (hodowla, badanie białek powierzchniowych wirusa).

Wadą badań wykrywających Haemophilus ducreyi jest ich niska czułość (sięgająca około 80%) i słaba dostępność. Z tego powodu możliwe jest postawienie rozpoznania wrzodu wenerycznego na podstawie cech klinicznych, wywiadu oraz negatywnych wyników badań na zakażenie krętkiem bladym i HSV (wirus opryszczki pospolitej).

Po potwierdzeniu rozpoznania wrzodu miękkiego przeprowadzane jest również badanie w kierunku zakażenia HIV. W przypadku ujemnego wyniku badania należy je powtórzyć po 3 miesiącach.

Diagnostyka różnicowa wrzodu wenerycznego (wrzodu miękkiego)

Owrzodzenie w obrębie narządów płciowych może nasuwać podejrzenie kilku jednostek chorobowych. W procesie diagnostycznym należy wykluczyć obecność takich chorób wenerycznych, jak:

• zmiana pierwotna w przebiegu kiły (głównie na podstawie testów serologicznych i badania mikroskopowego w ciemnym polu widzenia);
• opryszczka narządów płciowych (na podstawie hodowli i wykrycia specyficznych antygenów wirusa HSV).

Leczenie wrzodu wenerycznego

Bardzo istotne jest wczesne wdrożenie właściwego leczenia wrzodu wenerycznego (wrzodu miękkiego). Zapobiega to postępowi choroby oraz ewentualnemu dalszemu rozprzestrzenianiu się zakażenia na partnerów seksualnych.

W leczeniu wrzodu miękkiego wykorzystywane są antybiotyki:

• azytromycyna – 1 gram doustnie w pojedynczej dawce;
• ceftriakson – 250 mg domięśniowo w pojedynczej dawce;
• cyprofloksacyna – 500 mg doustnie 2 razy dziennie przez 3 dni (antybiotyku tego nie można stosować u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią);
• erytromycyna – 500 mg doustnie 3 razy dziennie przez 7 dni.

Oprócz zastosowania leczenia u osoby chorej, bardzo ważne jest również zbadanie jej partnera lub partnerów seksualnych, zwłaszcza gdy współżyli oni z pacjentem w ciągu 10 dni przed pojawieniem się u niego owrzodzenia narządów płciowych. W takiej sytuacji również u partnerów seksualnych włączane jest leczenie antybiotykowe, nawet mimo braku objawów klinicznych.

Rokowanie w przebiegu wrzodu wenerycznego

W przypadku wrzodu miękkiego rokowanie jest pomyślne. Po włączeniu odpowiedniego leczenia wrzodu miękkiego, dolegliwości ustępują po około 3 dniach, a owrzodzenie znika – w zależności od jego wielkości – w ciągu tygodnia do ponad 2 tygodni. W przypadku dużych owrzodzeń, po ustąpieniu zmiany może pozostać trwała blizna.

Zmiany w obrębie powiększonych węzłów chłonnych ustępują po dłuższym czasie, a niekiedy, w celu skutecznego wyleczenia, konieczne jest ich nacięcie lub odessanie treści przy użyciu igły.

Powikłaniem wrzodu wenerycznego może być powstanie stulejki (niemożność odprowadzenia napletka) u mężczyzn oraz wtórne nadkażenia bakteryjne, czy powstanie przetok.

Czytaj również: Nacięcie krocza – wskazania, jak go uniknąć, jak dbać o nacięte krocze?

Wypowiedź ginekologa na temat wrzodu miękkiego (wenerycznego)