Krew w moczu (krwiomocz)

Co to jest krwiomocz?

Jest to nic innego jak obecność zwiększonej ilości czerwonych krwinek w moczu. Trzeba pamiętać, że krwiomocz stanowi objaw choroby, sam w sobie nie jest chorobą. W języku specjalistycznym nazwa krwiomoczu to hematuria. Według norm laboratoryjnych, aby mówić o krwiomoczu, w odwirowanej próbce moczu muszą być obecne erytrocyty w ilości przekraczającej 3 w polu widzenia.

Krwiomocz dzieli się na mikroskopowy, czyli możliwy do stwierdzenia tylko w drodze badania ogólnego moczu oraz makroskopowy, czyli taki, który widać „gołym okiem”. Krwiomocz mikroskopowy częściej nazywany jest krwinkomoczem. Nie powoduje on zmiany zabarwienia moczu. Krwiomocz makroskopowy zwany jest skrótowo krwiomoczem. W tej sytuacji w moczu znajduje się taka ilość krwinek czerwonych, która powoduje zmianę jego koloru.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Obecność krwi w moczu – przyczyny

Istnieje wiele podziałów służących do zobrazowania pochodzenia krwiomoczu. Najbardziej praktyczny jest jednak podział lokalizacyjny. Tak możemy wyróżnić krwiomocz pozanerkowy, nerkowy i zanerkowy. Pierwszy z nich oznacza sytuację, w której pierwotna przyczyna przedostawanie się krwinek czerwonych do moczu leży poza układem moczowym. Do pozanerkowych przyczyn krwiomoczu należą:

• przedawkowanie leków przeciwkrzepliwych tj. warfaryna i acenokumarol,
• zaburzenia krzepnięcia między innymi w przebiegu chorób wątroby,
• hemofilia,
• zespół Schönleina-Henocha,
• jad żmii zygzakowatej,
• pokrzywkowe zapalenie naczyń,
• skaza krwotoczna płytkowa Quebec,
• zakrzepowa plamica małopłytkowa,
• zapalenie naczyń związane z samoistną krioglobulinemią mieszaną,
• zapalenie małych naczyń z tworzeniem kompleksów immunologicznych,
• zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę brzuszną i tętnicę krezkową górną.

Do przyczyn nerkowych krwiomoczu należą kłębuszkowe zapalenia nerek, zwyrodnieniowe zmiany kłębuszków nerkowych, choroba Bergera, choroby obejmujące tkankę śródmiąższową nerki. Poza tym źródłem erytrocytów mogą być zmiany nowotworowe, rak nerkowokomórkowy czy rak miedniczki nerkowej i moczowodu. Również urazy nerek mogą prowadzić do krwiomoczu. Hematuria może wystąpić jako powikłanie torbieli prostej nerki. Erytrocyty mogą pojawić się w moczu jako powikłanie po biopsji nerki oraz wszelkich operacjach przeprowadzanych na tym narządzie. Krew w moczu może być także objawem raka pęcherza moczowego.

Krwiomocz zanerkowy powstaje często na skutek obecności guza nowotworowego w pęcherzu moczowym, moczowodzie, gruczole krokowym lub cewce moczowej. Inną przyczyną może być kamica, kiedy przesuwający się złóg może drażnić błonę śluzową dróg moczowych i powodować krwawienie. Również stany zapalne spowodowane infekcją bakteryjną czy grzybiczą oraz toksyczne uszkodzenie dróg moczowych mogą wywołać pojawienie się krwi w moczu. Wszelkie urazy, które swoim zasięgiem obejmują układ moczowo-płciowy, często powodują różnego stopnia hematurię. Krwiomocz występuje także jako powikłanie po biopsji gruczołu krokowego czy cystoskopii.

Czytaj również: Torbiel krwotoczna – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli krwotocznej jajnika

Krwiomocz pozorny – kiedy czerwony mocz nie oznacza krwi w moczu?

Dodatkowo może wystąpić krwiomocz pozorny. W takim przypadku zmianie ulega kolor moczu, ale nie zawiera on czerwonych krwinek. Sytuacja taka może wystąpić po spożyciu rabarbaru, buraków ćwikłowych czy jeżyn. Niektóre leki w różnych mechanizmach mogą również powodować zmianę zabarwienia moczu. Są to między innymi:

• roślinne leki przeczyszczające zawierające glikozydy antrachinonowe,
• lewodopa,
• hydroksyzyna,
• klemastyna,
• diklofenak,
• nitrofurantoina,
• sulfonamidy,
• klindamycyna,
• progestageny.

Krwiomocz może również pojawić się w sytuacji bardzo dużego wysiłku fizycznego oraz wysokiej gorączki. Może wystąpić też zabrudzenie moczu krwią z pochwy, szczególnie podczas krwawienia miesiączkowego.

Obecność krwi w moczu – diagnostyka i badania

Podstawowym badaniem jest badanie ogólne moczu, w skrócie BOM. Określi ono czy źródłem zmiany zabarwienia moczu jest obecność krwi. Mocz do badania należy pobrać do odpowiedniego pojemnika, który można kupić w aptece. Nie musi być to naczynie jałowe. Mocz należy pobrać rano. Najlepiej żeby było to pierwsze po nocy oddanie moczu. Dodatkowo w niektórych sytuacjach zaleca się badanie bakteriologiczne moczu tzw. posiew.

W takiej sytuacji mocz należy pobrać do specjalnego jałowego pojemnika. Naczynia takie dostępne są w każdej aptece. Dalsze badania sprowadzają się głównie do diagnostyki obrazowej. W zależności od wywiadu i innych objawów może zajść konieczność wykonania USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej, tomografii komputerowej czy urografii. Poza tym krwiomocz jest częstym wskazaniem do wykonania cystoskopii.

Obecność krwi w moczu – leczenie

Jeżeli w moczu pojawi się krew, trzeba koniecznie udać się do specjalisty. Decyzja o zleceniu dalszych badań podejmuje lekarz. Po zebraniu wywiadu (należy dokładnie poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, nawet tych bez recepty i ziołach) oraz badaniu przedmiotowym pacjenta, możliwe jest odpowiednie ukierunkowanie procesu diagnostycznego.

W każdej sytuacji leczy się przyczynę hematurii. Metoda leczenia jest w pełni uzależniona od typu choroby. W przypadkach chorób nowotworowych często konieczna jest operacja. W urazach zaopatrzenie uszkodzonych tkanek na ogół powoduje ustąpienie dolegliwości. Zapalenia układu moczowego leczy się antybiotykami lub lekami przeciwzapalnymi w zależności od podłoża choroby. Kamica nerkowa może być leczona operacyjnie lub zachowawczo, w zależności od dynamiki przebiegu choroby.

Krwiomocz – video z ginekologiem