Każdy raz na jakiś czas potrzebuje dodatkowego zastrzyku energii. Jeśli odczuwasz zmęczenie, a czeka Cię dużo pracy, pewnie nie raz zdecydowałeś się sięgnąć po napoje energetyzujące. Jednak czy zastanawiałeś się kiedyś, jaki jest ich skład i właściwości? W jaki sposób ich spożywanie może wpłynąć na Twój organizm? Na te pytania odpowiadamy w artykule!
Napoje energetyczne – właściwości, skład. Czy energetyki są szkodliwe?
Spis treści
- Jaki jest skład napojów energetyzujących?
- Kofeina w energetykach
- Cukier i słodziki w napojach energetycznych
- Aromaty i barwniki w energetykach
- Napoje energetyczne z dodatkiem witamin
- Picie energetyków – bezpieczne czy nie?
- Czy jest jakiś produkt, który jest w stanie zastąpić napoje energetyzujące?
- Napoje energetyzujące – wypowiedź lekarza
Jaki jest skład napojów energetyzujących?
Aby odpowiedzieć na pytanie o to, czy napoje energetyczne są szkodliwe, należy najpierw spojrzeć na listę ich składników. Za ich działanie pobudzające odpowiada kofeina. Jaki wpływ ma picie napojów, które mają ją w swoim składzie, na Twój organizm?
Kofeina w energetykach
Kofeina należy do organicznych związków chemicznych, która pod różną postacią spożywana jest przez około 90% populacji osób dorosłych. Jakie jest dopuszczalne dzienne spożycie (ADI) kofeiny? Jak do tej pory nie zostało ono wyliczone, za to znana jest dawka śmiertelna. Wynosi ona około 10 g, ale pobranie jej z żywnością nie jest możliwe.
Mimo wszystko, częste picie napojów energetyzujących (które zawierają około 32 mg kofeiny w 100 ml) może przyczynić się do wystąpienia objawów, takich jak:
- kołatanie serca,
- zawroty głowy,
- bezsenność,
- rozdrażnienie,
- bóle brzucha.
Z drugiej strony, kofeina jest związkiem, który zwiększa poziom energii i ma pozytywny wpływ na koncentrację. Warto jednak zastanowić się, czy napoje energetyczne są tego odpowiednim źródłem. Może lepiej wypić filiżankę kawy bez cukru? W celu odpowiedzi na to pytanie spójrz, jakie inne składniki zawiera energy drink.
Cukier i słodziki w napojach energetycznych
Pobudzający napój bezalkoholowy zawdzięcza swoje właściwości również temu, że podnosi poziom glukozy we krwi, a tym samym – dodaje energii. Niestety, choć na krótką metę może mieć korzystny wpływ na szybkość reakcji i pomóc Ci się rozbudzić, to w dużych ilościach wykazuje negatywne działanie.
Cukier, a także syrop glukozowy (czy inne syropy obecne w napojach energetyzujących) przyczyniają się do rozwoju nadwagi i otyłości, a tym samym zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu drugiego. Poza tym mają negatywny wpływ na kondycję zębów, powodując powstawanie próchnicy.
Z tego względu część producentów zdecydowała się na to, aby wypuścić na rynek napoje energetyczne typu „light” czy „zero”, w których biały cukier i syropy zostały zastąpione innymi substancjami słodzącymi. Mowa tu przede wszystkim o związkach, takich jak aspartam czy acesulfam K. Niestety wzbudzają one różne kontrowersje, a ich wpływ na funkcjonowanie organizmu nie został do końca poznany.
Aromaty i barwniki w energetykach
Wybór napojów energetyzujących jest na tyle duży, że producenci prześcigają się w wymyślaniu nowych smaków, a czasami i kolorów takich napojów. Dlatego pojawiają się w nich różne aromaty oraz barwniki (np. karmel amoniakalny – istnieją pewne wątpliwości co do tego, jak wpływa na układ odpornościowy). Paradoksalnie, spożywanie dużych ilości produktów, które zawierają te związki, ma negatywny wpływ na koncentrację i skupienie.
Poza tym w składzie niektórych napojów energetyzujących znajdują się substancje konserwujące m.in. sorbinian potasu, benzoesan sodu oraz kwas sorbowy (może wywoływać niepożądane reakcje alergiczne).
Napoje energetyczne z dodatkiem witamin
Patrząc na listę składników, można powiedzieć, że napoje energetyzujące są źródłem witamin. Znajdziesz w nich witaminy z grupy B, które wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego. Choć może to przemawiać na korzyść napojów energetycznych, to tak naprawdę lepiej postawić na inne produkty, które są w nie bogate.
Źródłem tych cennych składników są m.in. pełnoziarniste produkty zbożowe, drób, jajka, a także mleko i jego przetwory. Włączenie ich do diety niesie za sobą o wiele więcej korzyści, ponieważ znajdziesz w nich również białko, a także składniki mineralne (m.in. wapń, cynk, żelazo).
Picie energetyków – bezpieczne czy nie?
W Polsce od 1 stycznia 2024 zgodnie z art. 12m Ustawy o zdrowiu publicznym napoje energetyczne mogą być sprzedawane tylko osobom, które ukończyły 18 lat. Już sama ta regulacja stanowi odpowiedź, czy picie napojów energetyzujących to dobry czy zły pomysł.
Jeśli sięgasz po nie sporadycznie, nie wpłyną od razu negatywnie na Twój stan zdrowia (o ile nie masz przeciwwskazań do ich spożywania, nawet w ograniczonych ilościach). Problem pojawia się, jeśli napoje energetyzujące pojawiają się w Twoim jadłospisie na co dzień i są głównym sposobem na zwiększenie poziomu energii.
Wracając do przeciwwskazań, warto przypomnieć, w jakich sytuacjach należy bezwzględnie zrezygnować z tego typu napojów. Zaleca się, aby je odstawić, jeśli zmagasz się m.in. z:
- chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy,
- nadciśnieniem tętniczym,
- problemami ze snem,
- nadmierną masą ciała,
- insulinoopornością,
- cukrzycą,
- refluksem.
Nawet w przypadku, gdy nie masz przeciwwskazań do spożywania takich napojów, zastanów się, czy faktycznie warto po nie sięgać. Przede wszystkim napoje energetyczne to sposób na pobudzenie, ale krótkotrwałe. Po nagłym wzroście poziomu energii możesz poczuć nawet większe zmęczenie i apatię. Istnieją o wiele zdrowsze sposoby na pobudzenie.
Po drugie napoje energetyzujące są źródłem węglowodanów prostych, których nadmierne spożycie prowadzi do rozwoju nadwagi i otyłości, a także insulinooporności oraz cukrzycy. Warto wziąć to pod uwagę – szczególnie jeśli stosujesz dietę odchudzającą. Jeśli zastanawiasz się, skąd biorą się dodatkowe kalorie i dlaczego ciężko Ci schudnąć, może okazać się, że problemem nie są słodycze. Zły wpływ na kaloryczność diety mają również napoje i to nie tylko energetyki. Niewskazane są również słodkie napoje gazowane, „woda” smakowa oraz napoje owocowe dosładzane cukrem.
Zobacz też: Ile posiłków dziennie należy jeść?
Czy jest jakiś produkt, który jest w stanie zastąpić napoje energetyzujące?
W napojach energetycznych znajdują się składniki, które mogą zaburzać prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Dlatego, jeśli szukasz „zastrzyku energii”, pojawia się pytanie, czy jest jakiś produkt będący w stanie je zastąpić?
Najprostszym sposobem jest wypicie filiżanki czarnej kawy, która również zawiera kofeinę. Pamiętaj jednak, że należy pić ją z umiarem i unikać zbędnych do niej dodatków – białego cukru, śmietanki, syropów smakowych.
A co, jeśli nie lubisz kawy? Możesz sięgnąć po napoje lub suplementy diety, które zawierają guaranę. Ekstrakt z tej rośliny zawiera więcej kofeiny niż ziarna kawowca. Jednocześnie guarana ma silne właściwości antyoksydacyjne – oznacza to, że chroni Twoje komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Poza tym, jeśli ciągle chodzisz zmęczony, pamiętaj o tym, aby zadbać o higienę snu. Nie zarywaj nocy, wyłącz telefon i telewizor przed snem. Jeśli masz problemy z zasypianiem, przyda się również odpowiednia ilość ruchu (najlepiej na świeżym powietrzu).
Mimo wszystko cały czas odczuwasz nadmierne zmęczenie i senność? W takim razie może być to znak, że czas się zbadać! Takie objawy mogą oznaczać coś innego niż brak snu. Są również sygnałem świadczącym o niedoborach pokarmowych (np. żelaza) lub chorobach – warto to sprawdzić!
Napoje energetyzujące – wypowiedź lekarza
Zdaniem eksperta
Napoje energetyzujące, poprzez dodatek substancji mających działanie pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy, różnią się od zwykłych napojów. Kofeina oraz tauryna, dodawane do wszystkich tego typu napojów, wspomagają procesy energetyczne organizmu i poprawiają wytrzymałość na wysiłek. Ponadto, w napojach tych znajdują się inne biologicznie aktywne substancje, np. inozytol, guarana, L-karnityna, glukurono, lakton. Czasami są to również witaminy z grupy B i PP, a także wyciągi z egzotycznych roślin, takich jak miłorząb japoński, yerba mate czy żeń-szeń.
Należy wiedzieć, że pobudzające działanie wszystkich tych substancji jest krótkotrwałe, a uczucie zmęczenia i znużenia wraca dość szybko. Ponadto napoje energetyzujące są napojami hipertonicznymi, a więc nie nadają się do zaspokajania pragnienia. Puszka napoju energetyzującego zawiera więcej kofeiny niż filiżanka kawy i kilkakrotnie więcej niż puszka coli. Zbyt duża dawka kofeiny może spowodować wysokie ciśnienie, szybką akcję serca, zaburzenia rytmu serca, nadmierne pobudzenie i nerwowość, a także bóle głowy, trudności z koncentracją i z zasypianiem.
Napoje energetyczne mogą być spożywane przez zdrowe osoby dorosłe okazjonalnie, w szczególnych okolicznościach. Ze względu na dużą zawartość kofeiny, wystrzegać się ich powinny: osoby z wysokim ciśnieniem tętniczym, dzieci, kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią. Napoje te nie są wskazane również osobom z cukrzycą, osobom cierpiącym na zaburzenia neurologiczne czy ze schorzeniami wątroby. Naukowcy ostrzegają, że niebezpieczne może być łączenie napojów energetyzujących z alkoholem, a takie drinki można dostać w większości młodzieżowych klubów. Takie połączenie może spowodować gwałtowne skoki ciśnienia (najpierw wzrost, a potem spadek), zaburzenia rytmu serca, odwodnienie, złudne poczucie trzeźwości. Niebezpieczne skutki może mieć również picie napojów energetyzujących przed lub w czasie intensywnego wysiłku fizycznego.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Bajerska J., Woźniewicz M., Jeszka J., Wierzejska E. (2009), Częstość spożycia napojów energetyzujących, a aktywność fizyczna i występowanie nadwagi i otyłości wśród młodzieży licealnej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4 (63), str. 211-217.
- Piszcz P., Boguszewska P., Głód B. Właściwości antyoksydacyjne wybranych preparatów roślinnych. Camera Separatoria. T.9, nr 1 (2017), s. 11-22.
- Wierzejska R., Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie. Rocz. Panstw. Zakł. Hig. 2012, 63(2): 141-147.
- Zawirska-Wojtasiak, R. (2005). Aromaty, barwniki, konserwanty – perspektywy stosowania. Przemysł Spożywczy. T. 59, nr 4, 2-10.
Opublikowano: 13.12.2021;
aktualizacja: 19.03.2024
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paulina Górska
Dietetyczka
Dietetyk kliniczny, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (studia I stopnia) oraz Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (studia II stopnia). Obecnie doktorantka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz właścicielka poradni dietetycznej Kobieca Strona Dietetyki. Specjalizuje się w diecie wspierającej płodność, żywieniu kobiet w ciąży oraz dietoterapii endometriozy, PCOS i choroby Hashimoto. W pracy z pacjentem łączy indywidualne podejście z Evidanced Based Medicine (EBM). Na co dzień prowadzi również stronę kobiecastronadietetyki.pl na której, publikuje artykuły oparte na źródłach naukowych oraz proste przepisy o właściwościach przeciwzapalnych i wspierających płodność.
78
Komentarze i opinie (0)