Leki na trądzik na receptę i bez recepty – nazwy, działanie, skutki uboczne, cena

Czym jest trądzik pospolity?

Trądzik pospolity to jedna z najczęściej występujących chorób dermatologicznych, która dotyczy nawet 95% młodych osób między 16. a 19. rokiem życia. U kobiet występuje częściej niż u mężczyzn, choć z reguły to właśnie panowie przechodzą go ciężej.

Trądzik pospolity jest tak naprawdę przewlekłym stanem zapalnym mieszka włosowego, stanu włosa oraz gruczołów łojowych. Objawy trądziku obejmują:

• łojotok obszarów, na których gęsto występują gruczoły łojowe (przede wszystkim „strefa T” w obrębie twarzy, plecy oraz klatka piersiowa);
• powstawanie zaskórników, krost i cyst;
• bliznowacenie tkanki skórnej, które – przy ciężkim przebiegu choroby – może pozostawiać nieestetyczne blizny.

Za pojawienie się zmian trądzikowych odpowiada kilka elementów. Pobudzenie wydzielania hormonów androgennych zwiększa aktywność gruczołów łojowych. Zwężenie się kanału łojowego oraz rogowacenie przewodu wyprowadzającego gruczoł łojowy powoduje, że sebum nie może swobodnie wydostawać się na powierzchnię skóry. Wreszcie wzrost liczby mikroorganizmów zasiedlających skórę (Cutibacterium acnes – Gram-dodatnią bakterią beztlenową) powoduje stany zapalne w wyniku wydzielania metabolitów.

Rodzaje trądziku

Wyróżnia się kilka postaci trądziku. Większość z przypadków zachorowań to łagodna postać choroby (zaskórnikowa, grudkowa, grudkowo-krostkowa). Rzadziej pojawia się jej postać ciężka (m.in. ropowicza, bliznowcowa czy piorunująca). Jeśli problemy skórne pojawiają się u osób w wieku 40-50 lat, co zdarza się coraz częściej, mówi się o tzw. trądziku późnym.

Zaburzenia hormonalne mogą prowadzić też do wykształcenia się innych postaci stanu zapalnego, w tym trądziku:

• kosmetycznego;
• polekowego;
• zawodowego;
• niemowlęcego;
• samouszkadzającego.

Jak przebiega leczenie trądziku?

Leczenie trądziku ma na celu złagodzenie objawów, a także zapobieżenie ich nawrotowi w przyszłości. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że uzyskanie trwałych efektów terapii wymaga konsekwencji i cierpliwości ze strony pacjenta. Preparaty lecznicze na trądzik można podzielić na dwie kategorie – dostępne bez recepty (tzw. OTC) oraz wyłącznie z przepisu lekarza (tzw. Rx).

Preparaty na trądzik bez recepty

Leki na trądzik bez recepty obejmują m.in. nadtlenek benzoilu. Jego mechanizm działania polega na redukcji populacji bakterii C. acnes zasiedlających skórę. Po aplikacji żel rozkłada się do kwasu benzoesowego i nadtlenku wodoru. Preparat powoduje też złuszczanie naskórka i wykazuje działanie odkażające. W celu uniknięcia przesuszania skóry należy aplikować na nią kremy nawilżające.

Preparaty przeznaczone do radzenia sobie z trądzikiem to także kwas azelainowy dostępny w formie kremu lub żelu. Wyróżnia go działanie przeciwzapalne, przeciwłojotokowe oraz przeciwbakteryjne. Stymuluje keratynolizę, czyli rozłożenie keratyny i zapobiega powstawaniu przebarwień skórnych.

Zarówno nadtlenek benzoilu, jak i kwas azelainowy to preparaty do stosowania miejscowego. Obok terapii miejscowej stosuje się również preparaty doustne. Do tej drugiej kategorii zalicza się przede wszystkim witaminy z grupy B. Witamina B6 zmniejsza łojotok skóry poprzez hamowanie wydzielania 5-α-reduktazy, a tym samym ograniczenie wytwarzania dihydroksytestosteronu pośrednio odpowiedzialnego za zmiany łojotokowe. Z kolei witamina B2 reguluje pracę gruczołów łojowych i normalizuje barwę naskórka.

Na uwagę zasługuje też kwas salicylowy, który, podobnie jak nadtlenek benzoilu i kwas azelainowy działa komedolitycznie – ograniczając ilość i wielkość zaskórników.

Co powinien zawierać krem na trądzik?

Preparaty do cery trądzikowej dostępne w aptekach i sklepach kosmetycznych mogą zawierać też związki o działaniu regenerującym, odżywiającym i złuszczającym, jak np. kwas glikolowy, kwas migdałowy czy kwas hialuronowy, ale również ekstrakt z korzenia mniszka lekarskiego lub liści zielonej herbaty. W leczeniu trądziku dobrze sprawdzają się także zwykłe maści z cynkiem. Wykazuje on działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne oraz obsuszające.

Leki na trądzik wydawane na receptę

Do pielęgnacji skóry trądzikowej można wykorzystać też preparaty dostępne na receptę. W leczeniu miejscowym stosuje się retinoidy (np. tretynoina, izotretynoina, adapalen i tazaroten). Modyfikują one spójność korneocytów, martwych komórek naskórka, ułatwiając ich usuwanie i udrażniając kanały mieszkowe.

Innymi preparatem Rx stosowanymi bezpośrednio na zmiany trądzikowe jest erytromycyna i klindamycyna. Te antybiotyki z reguły działają relatywnie krótko, ponieważ bakterie szybko budują lekooporność w tym zakresie. Skuteczne może okazać się podawanie tetracykliny , które redukuje populację C. acnes i wykazuje działanie przeciwzapalne.

Leki na trądzik dostępne na receptę obejmują też leki antyandrogenowe hamujące wytwarzanie męskich hormonów płciowych. Zalicza się do nich m.in. flutamid, progesteron oraz cyproteron.

W leczeniu trądziku zwykle wykorzystuje się połączenie kilku preparatów o działaniu, które uzupełnia się wzajemnie.

Skutki uboczne przyjmowania preparatów przeciwtrądzikowych

Wyroby medyczne i leki do skóry trądzikowej, tak jak każde inne produkty medyczne, mogą powodować różnego rodzaju skutki uboczne. Najsilniejsze działania niepożądane niesie ze sobą stosowanie leków oddziałujących na układ hormonalny. Jako przykład można wskazać flutamid, którego przyjmowanie stwarza ryzyko takich powikłań jak:

• nudności;
• wymioty;
• biegunka;
• uczucie zmęczenia i bóle mięśniowe;
• ginekomastia;
• depresja.

Preparaty stosowane miejscowo, jak nadtlenek benzoilu czy kwas azelainowy, mogą wywołać miejscową alergię kontaktową objawiającą się pieczeniem i zaczerwienieniem skóry i wysypką.

Klasyczne suplementy diety zawierające witaminy z reguły są bezpieczne, choć należy zwracać uwagę na ewentualną hiperwitaminozę (np. w zakresie witaminy B) i związane z tym następstwa.

Ile kosztują preparaty do leczenia trądziku?

Cena terapii trądzikowej zależy w dużej mierze od czasu jej trwania oraz doboru preparatów. Najtańsze są zwykle witaminy, których cena zwykle wynosi od kilku do kilkunastu złotych za opakowanie. Na podobnym poziomie utrzymują się ceny maści cynkowej. W przypadku bardziej wyspecjalizowanych preparatów, jak krem zwalczający niedoskonałości skóry, lecznicze serum czy specjalistyczne żele z jonami srebra koszt pojedynczego opakowania produktu może wynieść nawet kilkadziesiąt złotych (60-80 zł). Leki antyandrogenowe i antybiotyki są równie kosztowne.

Leczenie trądziku potrafi trwać kilka miesięcy, a w przypadku młodzieńczych problemów z cerą, jeszcze dłużej. Nie należy się jednak zniechęcać, ponieważ o efektywności terapii decyduje przede wszystkim konsekwencja aplikowania zaleconych przez lekarza preparatów.

Sposoby leczenia trądziku – komentarz dermatologa