Łojotok – jakie są przyczyny, objawy i leczenie wydzielania nadmiaru sebum?

Co to jest łojotok i jakie są przyczyny?

Łojotok to nadmierne wydzielanie łoju (sebum) przez komórki skóry, szczególnie w miejscach, gdzie znajduje się najwięcej gruczołów łojowych. Towarzyszy zapaleniu skóry. Stwarza dogodne warunki do namnażania się drobnoustrojów wywołujących choroby skóry. Łojotok w duże mierze zależny jest od hormonów – androgenów.

Zmiany skórne o typie łojotoku rozwijają się zarówno w obrębie skóry owłosionej, jak i pozbawionej włosów. Dolegliwość często towarzyszy okresowi pokwitania. Występuje także u osób, u których stwierdza się zaburzenia hormonalne.

Skłonność do łojotoku jest uwarunkowana genetycznie, zależy również od hormonów płciowych. Gruczoły łojowe posiadają receptory androgenowe, których pobudzenie powoduje wytwarzanie łoju. Androgeny i progesteron wpływają niekorzystnie na skórę, korzystne działanie mają estrogeny. Ze względu na wpływ hormonów płciowych, łojotok nasila się w okresie dojrzewania i pokwitania, a także, gdy występują zaburzenia hormonalne.

Zmiany temperatury również mają wpływ na produkcje łoju, zimno ją nasila, natomiast słońce zmniejsza. Objawy łojotoku sa potęgowane również przez stres, a także niewłaściwą dietę. Czynniki, które wywierają wpływ na regulację wydzielania łoju, to również: nadmiar androgenów, niedobór witaminy A, E, B₂, PP, C.

Łojotok – objawy nadmiernego wydzielania sebum

Objawy schorzenia pojawiają się najczęściej tam, gdzie na powierzchni skóry występuje najwięcej gruczołów łojowych: łojotok skóry głowy, czoła, powiek, okolicy uszu, ust i nosa, fałd skórnych, klatki piersiowej, pleców – tu okolica międzyłopatkowa.

Ujścia gruczołów łojowych są rozszerzone i wypełnione masami łojowo-rogowymi. Do typowych objawów łojotoku należą:

• świecąca się cera, szczególnie w tzw. strefie T (czoło, nos, broda),
• łuszczenie skóry (łuski są wilgotne),
• szybkie przetłuszczanie się włosów.
• świąd, pieczenie skóry, która jest zaczerwieniona,

Łojotok u dzieci, tzw. „ciemieniucha”, nie jest groźny. Skóra na główce dziecka łuszczy się, a płaty są dość grube. Ciemieniucha jest skutkiem przejściowych zaburzeń w pracy gruczołów łojowych. Zaburzenie to mija około 3. miesiąca życia. Ważną rolę odgrywa tutaj pielęgnacja główki dziecka. Powinna być ona codziennie myta specjalnym szamponem i nawilżana oliwkami.

Łojotok – leczenie

W leczeniu wydzielania nadmiernego wydzielania sebum stosuje się: terapię hormonami, tabletkami na łojotok (witaminy) oraz preparatami przeciwgrzybicznymi (miejscowo), a także specjalną dietę, zmianę trybu życia.

Wspomniana dieta na łojotok i problemy skórne powinna być bogata w owoce oraz warzywa. Zawierają one witaminy, szczególnie A i C, które są przeciwutleniaczami. Ważnym składnikiem diety jest cynk. Bierze on udział w regulacji procesów wydzielania łoju przez gruczoły łojowe, bierze również udział w syntezie białek niezbędnych dla utrzymania zdrowej skóry. Pacjenci powinni unikać produktów wysoko przetworzonych, słodyczy, ostrych przypraw oraz alkoholu. Wskazane jest ograniczenie spożycia tłuszczów i cukrów.

Jeżeli chodzi o łojotok, domowe sposoby obejmują: unikanie stresu, spacery, gimnastykę, niepalenie papierosów. Ważną rolę odgrywa również właściwa pielęgnacja skóry łojotokowej kosmetykami zaleconymi przez dermatologa.

Łojotokowe zapalenie skóry

Główną rolę odgrywa tutaj infekcja grzybami – Pityrosporum ovale. Na skórze łojotokowej rozwijają się w nadmiarze, wywołując podrażnienia. Objawy łojotokowego zapalenia skóry to rumieniowe ogniska z widocznym złuszczaniem, o charakterze drobnopłatowym.

Zmiany w przypadku skóry łojotokowej najczęściej lokalizują się: w okolicy uszu, zajmują fałd nosowo-wargowy, w okolicy przedmostkowej, między łopatkami, czasem w fałdach pachowych, pachwinowych i miedzy pośladkowych.

Jeżeli zmiany łojotokowe umiejscowione są na owłosionej skórze głowy – wówczas mamy do czynienia z łojotokowym zapaleniem skóry głowy. Charakterystyczne objawy występujące przy tej lokalizacji zmian to:

• występowanie łupieżu łojotokowego: suchego (białe, drobne płatki) lub łupieżu tłustego (grube, żółte łuski, są one ciężkie do usunięcia),
• zaczerwienienie i swędzenie skóry,
• zaburzenia przyrostu i wypadanie włosów.

W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry stosuje się terapię miejscową: preparatami kortykosteroidowymi oraz przeciwdrożdżakowymi, a także fototerapię ultrafioletem (UVA).

Łojotok przyczyną trądziku?

W przypadku trądziku występuje nadmierne rogowacenie ujść przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych. Czynniki wywołujące trądzik to wszystkie te, które są związane z nadmiernym wydzielaniem łoju i zostały opisane powyżej. Bakterie beztlenowe – Propionibacterium Acnes wytwarzają enzymy, które powodują rozkład łoju. Produkty, które powstają w wyniku rozkładu łoju przyciągają do siebie leukocyty – komórki zapalne, które wywołują reakcję zapalną.

Czynnikiem wywołującym trądzik może być również zakażenie innymi rodzajami bakterii – paciorkowcami, czy nawet gronkowcem złocistym. Również obecność grzybów Pityrosporum ovale odgrywa rolę w trądziku zwykłym. Trądzik nie występuje przed okresem dojrzewania. Objawem trądziku jest pojawienie się wykwitu pierwotnego – tzw. zaskórnika.

Wyróżnia się dwa typy zaskórników:

• zaskórnik otwarty – tutaj ujście mieszka włosowego jest widoczne, wypełnione jest ono na powierzchni utlenioną keratyną, nadaje mu ona czarny kolor;
• zaskórnik zamknięty – ujście mieszka włosowego nie jest widoczne, wokół niego utrzymuje się stan zapalny; Lokalizacja trądziku to: twarz – czoło, nos, broda – tzw. strefa T, okolica nadmostkowa, okolica międzyłopatkowa.

Schorzenie występuje w kilku odmianach. Najłagodniejsza odmiana trądziku to: trądzik zaskórnikowy – w większości występują tutaj zaskórniki otwarte, stan zapalny jest niewielki, pojawia się on w okresie dojrzewania i później zanika. Poważniejsze odmiany to: trądzik bliznowcowy – po ustąpieniu zmian skórnych powstają blizny, które przerastają i tworzą się bliznowce oraz trądzik piorunujący – występuje on tylko u młodych mężczyzn.

Oprócz zmian trądzikowych występują tutaj objawy ogólnoustrojowe: gorączka, bóle stawowe, złe samopoczucie. Ta choroba skóry może być również wywołana czynnikami zewnątrzpochodnymi. Trądzik zawodowy może być spowodowany kontaktem z chlorem, olejami. Trądzik polekowy mogą wywołać kortykosteroidy, preparaty litu, fenytoiny, bromu, jodu, hormonów – androgenów. Trądzik kosmetyczny może być wywołany przez preparaty (kryjące, matujące pudry i podkłady), które czopują ujścia mieszków włosowych.

Leczenie trądziku

W leczeniu trądziku wyróżnia się 3 składowe: leczenie zewnętrzne, leczenie ogólne i pielęgnację. W leczeniu zewnętrznym stosuje się maści, które zawierają: cynk, erytromycynę, izotretynoinę, retinoid, nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy, klindamycynę.

W leczeniu ogólnym stosuje się antybiotyki na trądzik z grupy tetracyklin – działają one na bakterię – Propionibacterium Acnes, antybiotyki z grupy makrolidów.

U kobiet, u których występują zaburzenia hormonalne, stosuje się preparaty o działaniu antyandrogenowym. Skutecznymi preparatami są również pochodne witaminy A na trądzik, jednakże dają one wiele efektów ubocznych.

Preparaty pielęgnacyjne do skóry trądzikowej to:

• witamina A, witaminy z grupy B, siarka – działanie sebostatyczne,
• kwas salicylowy, witamina A – działanie keratolityczne,
• cynk – działanie przeciwzapalne,
• witamina C, flawonoidy – działanie bakteriostatyczne.

W chorobach z łojotokiem bardzo ważna jest samokontrola. Stosowanie się do wskazań lekarskich, codzienna pielęgnacja skóry odpowiednimi preparatami.

Wypowiedź dermatologa na temat łojotokowego zapalenia skóry