Fotodermatozy – co to jest? Jakie są objawy i jak leczyć fotodermatozy?

Fotodermatozy – czym są i jakie mają przyczyny?

Terminem fotodermatoz określa się zmiany skórne wywołane działaniem promieni ultrafioletowych (rzadziej światła widzialnego lub podczerwonego) u osób z alergią na słońce lub z okresową nadwrażliwością sprowokowaną którymś z licznych czynników uczulających, takich jak kosmetyki, leki czy niektóre produkty żywnościowe.

Uczulenie na słońce pojawia się także w przebiegu niektórych chorób autoimmunologicznych, genodermatoz lub chorób metabolicznych.

Fotodermatozy mogą wystąpić u osób zdrowych, niezależnie wieku, zwłaszcza po zadziałaniu czynnika wywołującego, na przykład po intensywnym narażeniu na silne promieniowanie słoneczne skóry uprzednio nieprzystosowanej (np. wyjazd zimą do krajów tropikalnych) albo po poparzeniu słonecznym.

Fotoalergia może wystąpić w każdym wieku, chociaż częściej dotyczy pacjentów pediatrycznych. W większości przypadków nasilenie zmian ustępuje z wiekiem, a w przypadku alergii na słońce sprowokowanej przyjmowaniem substancji fotouczulającej lub chorobami skóry – po odstawieniu preparatu uczulającego lub po wyleczeniu patologii podstawowej.

To też może Cię zainteresować: Jakie schorzenia wywołują plamy na skórze?

Jak powstają fotodermatozy?

U osób z nadwrażliwością na światło słoneczne pod wpływem promieniowania UV może dochodzić do samoistnego wyrzutu histaminy z komórek tucznych.

Daje to objawy w postaci rumienia na skórze, osutki świetlnej lub pokrzywki słonecznej. U pacjentów prezentujących objawy uczulenia na słońce, cierpiących na choroby przyczyniające się do nadwrażliwości słonecznej lub z innych przyczyn niż alergiczne, obraz choroby może być różny.

Na przykład w toczniu rumieniowym zmiany skórne w postaci rumienia motylowego występującego na twarzy ulegają nasileniu pod wpływem narażenia na działanie promieni słonecznych.

Do powstawania miejscowych przebarwień na skórze może przyczyniać się przyjmowanie niektórych kosmetyków. Istnieje także ryzyko, że na obszarze działania preparatu wystąpi swędzenie skóry i rumień.

Natomiast w rzadkiej chorobie genetycznej Xeroderma pigmentosum (skóra pergaminowa) przy narażeniu na promieniowanie UV pojawiają się przebarwienia skórne, plamy, piegi, skóra jest cienka (pergaminowa), sucha, odbarwiona i szybciej ulega starzeniu.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Jakie są objawy fotodermatozy?

Objawy fotoalergii są mało charakterystyczne i często w pierwszej kolejności przed ostatecznym rozpoznaniem należy wykluczyć inne możliwe przyczyny odpowiedzialne za ich wystąpienie. Wśród objawów fotodermatoz wymieniamy:

• pokrzywkę słoneczną (określana często jako wysypka od słońca),
• osutkę świetlną,
• rumień na skórze,
• świąd skóry,
• teleangiektazje,
• przebarwienia skórne.

Zmiany skórne najczęściej pojawiają się w lokalizacji narażonej na działanie promieni słonecznych. Z tego względu zmiany skórne najłatwiej jest zauważyć na twarzy oraz przedramionach.

Jakie leki mogą nasilać objawy uczulenia od słońca?

Chociaż fotodermatozy wynikające z alergii na słońce mogą rozwinąć się w każdym wieku i bez dodatkowych czynników, istnieje wiele substancji prowokujących powstawanie fotoalergii czy nasilających objawy rumienia i pokrzywki słonecznej. Ważną grupę stanowią w tym kontekście leki, zwłaszcza te zażywane długotrwale.

W okresie letnim, przy intensywnym narażeniu na działanie promieni świetlnych, należy mieć to na uwadze i zadbać o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną albo unikać korzystania z tych preparatów. Fotoalergie wywołują m.in.:

• sulfonamidy (jest to grupa związków chemicznych, które znajdują się w składzie niektórych leków moczopędnych, przeciwbólowych, przeciwzapalnych lub neuroleptycznych);
• niektóre antybiotyki, zwłaszcza z grupy chinolonów i tetracyklin;
• retinoidy (stosowane przewlekle w leczeniu trądziku);
• beta-blokery (przede wszystkim propranolol, stosowane w leczeniu chorób układu krążenia);
• leki przeciwcukrzycowe (z grupy pochodnych sulfonylomocznika);
• hormonalna terapia zastępcza, stosowanie antykoncepcji;
• preparaty ziołowe, np. z dziurawca (stosowane w łagodzeniu objawów depresji).

Oczywiście fotodermatozy sprowokowane korzystaniem z powyższych leków nie występują u każdego, a jedynie u osób predysponowanych lub przy warunkach dodatkowo sprzyjających powstaniu uczulenia na słońce.

Natomiast nasilenie już istniejących zmian skórnych albo predyspozycji do ich tworzenia obserwuje się w takich chorobach ogólnych lub ograniczonych do skóry, jak na przykład toczeń rumieniowy układowy, zapalenie skórno-mięśniowe czy porfiria.

Jak leczyć uczulenie na słońce?

W przypadku wystąpienia alergii na słońce najważniejsza jest profilaktyka powstawania zmian. W miarę możliwości należy unikać narażenia na działanie promieniowania ultrafioletowego. Dodatkowo należy stosować filtry ochronne o odpowiednio wysokim faktorze przeciwsłonecznym.

Osoby z uczuleniem na słońce w wywiadzie powinny późną wiosną i wczesnym latem powoli i stopniowo przyzwyczajać skórę do ekspozycji na światło ultrafioletowe i opalanie.

Jeśli jest to możliwe, należy unikać korzystania z preparatów fotouczulających w okresie letnim lub przed planowanym urlopem w krajach o wysokim nasłonecznieniu.

Fotodermatozy – wypowiedź eksperta