Scyntygrafia nerek – wskazania, przebieg badania, wyniki, cena

Co to jest scyntygrafia nerek?

Scyntygrafia nerek polega na zobrazowaniu nerek po dożylnym wstrzyknięciu odpowiedniego związku promieniotwórczego, najczęściej znakowanego technetem, rzadziej jodem (jest to izotopowe badanie nerek). Ocenie podlega kształt, wielkość i położenie nerek oraz wielkość i równomierność rozmieszczenia znacznika w narządzie.

Renoscyntygrafia stosowana jest w diagnostyce chorób nerek. Zaburzenia ich pracy mogą wynikać zarówno z niewłaściwej budowy narządu, jak i z innych zmian, takich jak nieprawidłowy przepływ krwi lub moczu. Wykrycie i dokładna analiza niektórych patologii nerek wykracza poza możliwości standardowych metod diagnostycznych. Stosuje się wtedy bardziej skomplikowane techniki, takie jak scyntygrafia izotopowa nerek. Istotną jej zaletą jest możliwość jednoczesnej oceny budowy narządu i jego pracy.

Czytaj również: Nefropatia cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Scyntygrafia dynamiczna nerek i scyntygrafia statyczna nerek

Są dwa rodzaje scyntygrafii:

• stcyntygrafia statyczna nerek,
• scyntygrafia dynamiczna nerek, inaczej nazywana renoscyntygrafią.

W przypadku scyntygrafii dynamicznej uzyskany obraz radioaktywności jest wykładnikiem funkcji nerki (szybkości i skuteczności filtracji, odpływu moczu przez moczowody do pęcherza moczowego), w przypadku scyntygrafii statycznej oceniamy jej wygląd.

Część zmian patologicznych w nerkach manifestuje się jako obszary o zmniejszonej radioaktywności lub, jak w przypadku zmian nowotworowych, jako ogniska bez radioaktywności – tak zwane ogniska zimne. W niektórych przypadkach nieprawidłowego metabolizmu miąższu nerek w obrazie widzimy ogniska ciepłe, czyli obszary o zwiększonym nagromadzeniu radioznacznika. Przykładem tego są ropnie nerki lub wzrost radioaktywności w nerce niedokrwionej.

Scyntygrafia – co ocenia, co widać na wynikach?

Scyntygrafią możemy ocenić również charakter, wielkość i symetrię przepływu krwi przez tętnicę brzuszną, tętnice biodrowe, tętnice nerkowe, a przede wszystkim przez obie nerki.

Badanie pozwala ocenić zaburzenia ukrwienia nerek, uszkodzenia miąższu i zaburzeń w odpływie moczu. Należy wspomnieć, że przy pomocy scyntygrafii można wykonać testy farmakologiczne, m.in. test z diuretykiem, czy test z kaptoprylem, a także ocenić filtrację kłębuszkową.

Scyntygraficzne badanie nerek jest uzasadnione w każdym przypadku stwierdzenia nowotworu innego narządu, ponieważ nowotwory nerek są często źródłem przerzutów. Dzięki angioscyntygrafii, czyli scyntygrafii naczyń możemy różnicować unaczynione guzy nowotworowe z beznaczyniowymi torbielami.

W transplantologii nerek badania z użyciem radioizotopów wykorzystywane są do:

• oceny nerki zakwalifikowanej do przeszczepu,
• oceny poprawności zabiegu na nerce przeszczepionej,
• oceny nerki przeszczepionej bezpośrednio po zabiegu,
• do monitorowania funkcji przeszczepionego narządu, aby wykrywać wczesne powikłania po transplantacji.

Powikłaniami, które można ocenić scyntygrafią są między innymi ostra martwica cewkowa oraz ostre i przewlekłe odrzucanie przeszczepu.

Cena scyntygrafii nerek to około 500 złotych (wykonana prywatnie). Posiadając skierowanie można wykonać badanie bezpłatnie, na NFZ.

Czytaj również: Agenezja nerki – czym jest? Przyczyny, leczenie, rokowania

Wskazania do scyntygrafii nerek u dzieci i u dorosłych

Badanie wykonywane jest zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Zajmuje również ważne miejsce w diagnostyce nadciśnienia; dzięki niej selekcjonuje się pacjentów do dalszych badań. Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się wykonując angioscyntygrafię z następczym badaniem dynamicznym. Można w ten sposób ocenić symetrię przepływu krwi przez nerki oraz gromadzenie znacznika w miąższu.

Wskazaniami do przeprowadzenia scyntygrafii nerek są:

• nadciśnienie tętnicze,
• zwężenie tętnicy nerkowej,
• guzy nerki i nadnerczy,
• wielotorbielowate zwyrodnienie nerek,
• gruźlica nerek,
• blok odpływu mocz,
• wady wrodzone nerek (np. nerka podkowiasta, nieprawidłowe położenie),
• urazy nerek,
• nefropatia refluksowa,
• ocena nerki przeszczepionej (ostra martwica, odrzut).

Scyntygrafia nerek – jak się przygotować?

Pacjent musi być przed scyntygrafią nerek dobrze nawodniony – podaje mu się 0,5–1 l płynu niegazowanego i nie powinien być na czczo. W przypadku osób, które nie mogą pić podaje się kroplówkę. Dzieciom podaje się środek uspokajający lub stosuje się znieczulenie ogólne, ponieważ podczas badania pacjent musi leżeć bez ruchu.

Zanim rozpocznie się badanie scyntygraficzne nerek pacjent przekazuje lekarzowi odpowiednie wyniki badań – ultrasonograficzne, tomografii komputerowej. Jeśli pacjent nie ma założonego wkłucia dożylnego, pielęgniarka zakłada je przed badaniem. Następnie pacjent proszony jest o opróżnienie pęcherza.

Scyntygrafia nerek u dziecka może wymagać podania pacjentowi środka uspakajającego. Znieczulenie ogólne stosuje się rzadko.

Czytaj również: Nefrostomia – jak wygląda pielęgnacja, powikłania, worki, opatrunek

Jak przebiega scyntygrafia nerek?

W przypadku scyntygrafii dynamicznej, pacjent najpierw kładzie się na wznak w polu widzenia gamma-kamery, wtedy wstrzykuje mu się radioznacznik i badanie zaczyna się w tym samym momencie. Całość trwa około pół godziny.

Jeśli wykonujemy scyntygrafię statyczną badanie przeprowadza się po 2–4 godzinach od podania dożylnie radioznacznika.

Po zakończonym badaniu należy pamiętać, aby oddać mocz w toalecie w pracowni, gdzie została przeprowadzona scyntygrafia nerek, ze względu na ochronę radiologiczną.

Powikłania i skutki uboczne po scyntygrafii nerek

Raczej nie występują powikłania po badaniu scyntygraficznym nerek. Może być ono wielokrotnie powtarzane i wykonywane u osób w każdym wieku.

Badania scyntygraficzne są wolne od reakcji uczuleniowych i dlatego mogą być wykonywane częściej niż badania radiologiczne. W zasadzie nie mają istotnych przeciwwskazań.

Czytaj również: Śródmiąższowe zapalenie nerek – jakie objawy się pojawiają?

Scyntygrafia nerek – wyniki

Wynik scyntygrafii nerek jest jednym z badań na podstawie których wyznacza się dalsze etapy diagnostyki i leczenia. W przypadku chorób nerek bardzo ważne miejsce zajmują wyniki badania moczu, w tym np. przesączanie kłębuszkowe (badanie GFR). Jednym z podstawowych jest także kreatynina w moczu.

W wyniki dynamicznej scyntygrafii nerek pojawią się informacje wskazujące na to czy obie nerki w jednakowy sposób oczyszczają krew. Norma jest tutaj ten sam udział procentowy w oczyszczaniu (w zakresie 50 na 50 proc – 56 na 44 proc.). Każde odchylenie w tym zakresie świadczy o tym, że któraś z nerek pracuje nieprawidłowo (w praktyce wydziela śladowe ilości znacznika).

Wyniki scyntygrafii nerkowej wskażą także dokładne położenie nerki i jej rozmiar.

Jakie są przeciwwskazania?

Niedozwolone jest jedynie przeprowadzanie badania u kobiet w ciąży ze względu na toksyczność radioznacznika. Należy również unikać wykonywania scyntygrafii kobietom w drugiej połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.

Czytaj również: Biopsja nerki – wskazania, jak wygląda, powikłania

Scyntygrafia nerek – opinia eksperta