Posiew moczu umożliwia wyhodowanie i identyfikację mikroorganizmów, np. bakterii w moczu. Badanie bakteriologiczne moczu pozwala na rozpoznanie zakażenia układu moczowego (ZUM) i dobranie odpowiedniego sposobu leczenia. Wyniki posiewu moczu dostępne są po kilku dniach. Cena takiego badania jest niska. Posiew moczu (badanie bakteriologiczne moczu) należy wykonać w przypadku objawów dyzurycznych, jak np. ból podczas oddawania moczu czy kłucie w pęcherzu. Jak przygotować się do badania posiewu moczu?
Posiew moczu – wyniki, cena i wskazania do badania bakteriologicznego moczu
Spis treści
- Posiew moczu a bakterie w drogach moczowych
- Badanie bakteriologiczne moczu – kiedy wykonać posiew?
- Posiew moczu – kiedy wyniki? Jak wygląda badanie?
- Badanie na bakterie w moczu – jak zrobić?
- Wynik posiewu moczu – jak odczytać?
- Posiew moczu – wynik ujemny i dodatni – co to znaczy?
- Wypowiedź nefrologa na temat posiewu moczu
Posiew moczu a bakterie w drogach moczowych
Podstawową funkcją układu moczowego jest produkcja moczu i usuwanie go z organizmu. Do narządów uczestniczących w tym procesie należą zwłaszcza nerki i drogi moczowe, na które składają się: moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. U osób zdrowych drogi moczowe są sterylne. Oznacza to, że nie znajdują się w nich mikroorganizmy, takie jak grzyby (np. drożdże) czy bakterie w drogach moczowych.
W związku z tym nie powinny być wykrywane bakterie w moczu. Sytuacja zmienia się w przypadku infekcji układu moczowego, kiedy to mikroorganizmy dostają się do dróg moczowych, zasiedlają je i zaczynają się rozmnażać. Część z nich przedostaje się wtedy do moczu.
W diagnostyce zakażeń układu moczowego podstawowym badaniem jest pobranie próbki moczu, naniesienie jej na tzw. podłoże hodowlane i umieszczenie w odpowiednich warunkach. Prowadzi to do wzrostu i namnażania bakterii (lub innych mikroorganizmów), co z kolei pozwala na ich rozpoznanie. Takie badanie moczu nazywamy posiewem (badaniem bakteriologicznym moczu lub badaniem mikrobiologicznym). W dalszej kolejności możliwe jest badanie wrażliwości wyhodowanych mikroorganizmów na wybrane antybiotyki (antybiogram), co pozwala na zaplanowanie optymalnego leczenia.
Badanie bakteriologiczne moczu – kiedy wykonać posiew?
Podstawowym wskazaniem do wykonania posiewu moczu jest podejrzenie zakażenia układu moczowego (ZUM). Mogą na nie wskazywać takie objawy, jak:
- ból podczas oddawania moczu,
- częste uczucie parcia na mocz,
- szczypanie i pieczenie cewki moczowej w trakcie oddawania moczu (dyzuria),
- ból i kłucie w pęcherzu,
- częste oddawanie moczu w małych ilościach (częstomocz).
Badanie na posiew moczu wskazane jest również w przypadku braku skuteczności leczenia stwierdzonej wcześniej infekcji układu moczowego. Pomaga wtedy odpowiednio zmodyfikować schemat leczenia.
Posiew moczu w ciąży wykonuje się nawet w przypadku braku objawów infekcji, aby wykluczyć obecność mikroorganizmów mogących stanowić zagrożenie dla dziecka. Może on również pomóc w wyjaśnieniu niejednoznacznych lub nieprawidłowych wyników podstawowej analizy moczu.
Posiew moczu – kiedy wyniki? Jak wygląda badanie?
Jak wygląda pozyskiwanie próbki do wykonania posiewu moczu? Jak pobrać materiał do pojemniczka? Badanie przeprowadzane jest na próbce pobranej do jałowego pojemnika metodą tzw. środkowego strumienia. Aby zapobiec zanieczyszczeniu próbki i zapewnić wiarygodność otrzymanych wyników, należy pamiętać o zachowaniu kilku prostych zasad.
Gdy wykonywane jest bakteriologiczne badanie moczu, materiał należy zebrać do pojemnika przeznaczonego specjalnie do posiewów (dostępne są one w każdej aptece). Zaleca się, aby próbkę pobrać podczas oddawania pierwszego porannego moczu. Bezpośrednio przed pobraniem konieczne jest umycie rąk oraz dokładne umycie krocza, ze szczególnym uwzględnieniem okolicy cewki moczowej, a następnie osuszenie czystym ręcznikiem. Do mycia użyć należy wody z mydłem. Podczas oddawania moczu należy pamiętać o zsunięciu napletka (u mężczyzn) lub rozchyleniu warg sromowych (u kobiet).
Badanie na bakterie w moczu – jak zrobić?
Wykonując badanie mikrobiologiczne moczu, pierwszą jego część należy oddać do toalety, następnie odpowiednią ilość (ok. 20 ml) do pojemnika. Pozostałą część moczu oddaje się ponownie do toalety. Po pobraniu materiału należy dokładnie zakręcić pokrywkę pojemnika i dostarczyć go jak najszybciej do laboratorium. Jeśli nie ma możliwości dostarczenia próbki natychmiast, można przechować ją w lodówce i dostarczyć w ciągu kilku (najlepiej dwóch) godzin.
Wyniki posiewu moczu dostępne są zazwyczaj po kilku dniach. W rzadszych przypadkach (np. u pacjentów hospitalizowanych) mocz może zostać pobrany innym sposobem niż opisano – np. wprost z założonego do cewki moczowej cewnika lub przez tzw. nakłucie nadłonowe. W przypadku badania, jakim jest posiew moczu, cena nie jest zbyt wysoka (waha się w okolicach 30 zł).
Wynik posiewu moczu – jak odczytać?
Wynik badania posiewu mykologicznego moczu uznaje się za prawidłowy, jeśli z badanej próbki nie wyhodowano mikroorganizmów lub wyhodowano je w małej ilości (zwykle za wartość graniczną uznaje się 10 000 CFU/ml). Sytuację taką określa się jako posiew ujemny. Wyhodowanie jednego gatunku drobnoustroju w ilości równej lub większej niż 100 000 CFU/ml uznaje się za wynik nieprawidłowy – posiew dodatni.
W takim przypadku na wyniku badania na posiew moczu widnieje nazwa wyhodowanego patogenu oraz tzw. antybiogram, który określa wrażliwość drobnoustroju na leki i pozwala lekarzowi zastosować skuteczne leczenie zakażenia układu moczowego.
Wzrost kilku gatunków mikroorganizmów (bakterii w posiewie moczu) świadczy zwykle o zanieczyszczeniu próbki. Dzieje się to często w wyniku nieprawidłowego pobrania materiału. W przypadku pobrania moczu drogą inną niż do pojemnika, wartości referencyjne mogą się różnić.
Posiew moczu – wynik ujemny i dodatni – co to znaczy?
Wyniki badania moczu tego typu interpretuje się w odniesieniu do objawów oraz wyników innych badań.
Wynik ujemny posiewu moczu oznacza zwykle, że mocz jest jałowy. Przy jednoczesnym braku objawów, pozwala to wykluczyć zakażenie dróg moczowych. Jeśli objawy zakażenia są obecne pomimo wyniku ujemnego, może to świadczyć o obecności nietypowych bakterii, niewykrywanych w zwykłym posiewie.
Wynik dodatni posiewu oznacza obecność mikroorganizmów w badanej próbce w ilości wystarczającej do rozpoznania infekcji dróg moczowych. Jeśli jednak wykazany zostanie wzrost kilku różnych gatunków, należy podejrzewać zanieczyszczenie próbki. Przy współistniejących objawach zakażenia stanowi to wskazanie do powtórzenia badania bakteriologicznego moczu.
Wypowiedź nefrologa na temat posiewu moczu
Zdaniem eksperta
Posiew moczu jest podstawowym badaniem potwierdzającym zakażenie układu moczowego, na podstawie którego możemy stwierdzić i zidentyfikować czynnik etiologiczny. Przy posiewie moczu wykonujemy także antybiogram, który określa wrażliwość bakterii na antybiotyk. Warunkiem prawidłowo wykonanego posiewu moczu jest właściwa procedura jego uzyskania oraz transportu do laboratorium. Czynniki te są tak ważne, ponieważ ich nieprzestrzeganie może skutkować fałszywym wynikiem.
Mocz należy pobierać do jałowego naczynia, pęcherz moczowy powinien być wypełniony (dlatego czynności te najlepiej wykonać rano, po spoczynku nocnym). Przed pobraniem należy wykonać higienę okolicy moczopłciowej wodą z mydłem i koniecznie dobrze wysuszyć (nie należy stosować środków dezynfekcyjnych). Mocz do badania pobieramy z tzw. środkowego strumienia. Od pobrania moczu do wykonania posiewu nie powinno minąć więcej niż jedna godzina. W przypadku braku możliwości spełnienia tego warunku mocz można przechowywać przez 24 godziny, ale wówczas temperatura nie może przekraczać czterech stopni.
Wskazaniami do wykonania posiewu moczu są nawroty zakażenia oraz brak poprawy klinicznej na leczenie doświadczalne (co może świadczyć o oporności drobnoustroju na antybiotyk). Leczenie empiryczne (doświadczalne) to takie, które rozpoczynamy przed wykonaniem posiewu moczu, wynikające z lekarskiego doświadczenia. Posiew moczu wykonuje się także: u młodych kobiet, kiedy dochodzi do ponownego zakażenia przed upływem miesiąca od poprzedniego; przy zakażeniu dróg moczowych (nawet niepowikłanych); we wszystkich zakażeniach układu moczowego wymagających hospitalizacji; w przypadku obecności wydzieliny z cewki moczowej oraz przy wystąpieniu objawów dyzurycznych (sugerujących chorobę przenoszoną drogą płciową). Objawy dyzuryczne z leukocyturią (lub bez) przy ujemnych standardowych wynikach posiewu są również wskazaniem do wykonania bardziej szczegółowych badań posiewu moczu, gdyż możemy mieć do czynienia z zakażeniem grzybami, gruźlicą lub pierwotniakami.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Interpretacja badań laboratoryjnych, J. Wallach. Medipage, 2011.
Opublikowano: 18.08.2017;
aktualizacja: 27.09.2024
Oceń:
4.2
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Miłosz Turkowiak
Lekarz
Absolwent kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. W czasie studiów zaangażowany w pracę kół naukowych i organizacji studenckich. Medycynę uważa za swoją pasję. Szczególnie zainteresowany jest zagadnieniami z zakresu anestezjologii i intensywnej terapii, medycyny ratunkowej, chirurgii i kardiologii.
400
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 11.11.2022