Badanie ogólne moczu – jak odczytać wyniki?

Co to jest badanie ogólne moczu?

Badanie moczu pozwala ocenić pracę układu moczowego. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, że rolą nerek jest filtrowanie i oczyszczanie krwi, pomaga ono wykazać obecność schorzeń dotyczących innych części organizmu, ale wpływających na skład powstającego moczu – np. cukrzycy, w przebiegu której pojawia się glukoza w moczu.

Próbka moczu poddawana jest w związku z tym kompleksowemu badaniu – oceniana jest pod kątem:

• cech fizycznych (barwa, kolor moczu, przejrzystość, zapach, odczyn pH, ciężar właściwy),
• chemicznych (obecność białek, glukozy, związków ketonowych, bilirubiny, urobilinogenu, azotynów oraz czasami hemoglobiny i mioglobiny),
• wyglądu pod mikroskopem (poszukiwana jest obecność czerwonych krwinek, leukocytów, komórek nabłonkowych, wałeczków, kryształów oraz bakterii w moczu).

W przypadku wykrycia nieprawidłowości w badaniu ogólnym moczu, lekarz może podejrzewać istnienie stanu chorobowego i, zależnie od odchyleń poszczególnych parametrów, ma możliwość doboru bardziej precyzyjnych testów.

Sprawdź również: Ketony w moczu – normy, przyczyny, objawy, leczenie

Krwiomocz, choroby nerek, ból pęcherza – badanie moczu?

Badanie ogólne moczu często wykonywane jest jako test przesiewowy pozwalający na wczesne wykrycie i rozpoczęcie leczenia choroby – czasami jeszcze przed wystąpieniem zauważalnych objawów. W związku z tym wskazane jest ono do podstawowej oceny stanu zdrowia, a także zlecane przy: przyjęciu do szpitala czy przed planowanymi zabiegami. Ponadto badanie moczu w ciąży powinno być wykonywane rutynowo raz w miesiącu.

Zdarza się, że w ten sposób wykrywana jest cukrzyca, postępująca choroba nerek czy nieujawniona jeszcze choroba wątroby. Ponadto badanie wykonywane jest rutynowo w przypadku wystąpienia objawów, takich jak:

• parcie na mocz, czyli potrzeba częstego jego oddawania (czasami w niewielkiej ilości),
• ból podczas oddawaniu moczu,
• krew w moczu (krwiomocz),
• ból pleców i/lub brzucha, ból w podbrzuszu (potocznie ból pęcherza).

Są to symptomy charakterystyczne dla infekcji układu moczowego, a badanie ogólne moczu pozwala na postawienie jej rozpoznania. Po zdiagnozowaniu takich stanów jak choroba nerek, dróg moczowych czy cukrzyca, badanie ogólne moczu zlecane jest w celu oceny rozwoju choroby i postępów leczenia. Istnieje też wiele innych stanów chorobowych, w których test ten może być użyty jako element postępowania diagnostycznego – wymienić wśród nich można wszelkie choroby dotyczące układu moczowego (np. kamica moczowa, urazy nerek i pęcherza moczowego, zespół nefrytyczny, nefropatia refluksowa, zakrzepica żył nerkowych, czy zapalenie pęcherza moczowego) oraz stany takie jak zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (zasadowica, kwasica), niewydolność serca, zespół hemolityczno-mocznicowy, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie jąder, rak prostaty i wiele innych.

Podsumowując, badanie ogólne moczu wskazane jest do oceny: chorób nerek i dróg moczowych (kamicy, zapaleń, zakażeń, nowotworów, odrzutu przeszczepu nerki), powikłań chorób cywilizacyjnych – cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, otyłości, chorób dotyczących wielu narządów – tocznia, chorób tkanki łącznej, skrobiawicy, do regularnej oceny stanu zdrowia.

Jak wygląda badanie ogólne moczu?

Badanie to wykonywane jest najczęściej w formie analizy próbki moczu z użyciem testów paskowych i oglądania pod mikroskopem. Bardzo ważny jest sposób zebrania próbki. Powinna ona pochodzić z pierwszego porannego moczu. Istotne jest zachowanie co najmniej 8 godzin przerwy od spożywania płynów – w innym przypadku wyniki badania mogą być niemiarodajne. Ponadto należy pamiętać o dobrym wypoczynku w dniu poprzedzającym badanie – obejmuje to również unikanie dużego wysiłku fizycznego (może on prowadzić do otrzymania wyniku białkomoczu lub krwinkomoczu w badaniu).

Wskazane jest unikanie przed badaniem diety wysokobiałkowej, unikanie spożywania pokarmów mogących zmienić zabarwienie moczu (np. buraki, porzeczki, jagody, duże ilości marchwi) oraz przyjmowania leków dających podobny efekt (np. witamina B, fenazopirydyna, fenytoina, lewodopa, nitrofurantoina, sole żelaza, barbiturany i wiele innych; przed zgłoszeniem się na badanie należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie moczopędnych).

Powinno się unikać pobierania moczu do badania w czasie menstruacji (domieszka krwi może spowodować fałszywe stwierdzenie krwiomoczu) oraz podczas przyjmowania dużych ilości witaminy C (zaburza ona wyniki badania moczu).

Mocz należy zebrać do specjalnego pojemnika (można go dostać w każdej aptece). Przed jego zebraniem konieczne jest dokładne umycie okolicy narządów płciowych, szczególnie ujścia cewki moczowej. Mocz zbiera się do pojemnika w ilości ok. 50 ml metodą środkowego strumienia – polega ona na oddaniu małej porcji moczu do toalety, a następnie rozpoczęciu jego zbierania do pojemnika. Końcową, pozostałą jeszcze w pęcherzu część moczu należy oddać ponownie do toalety. Próbka powinna zostać dostarczona do laboratorium jak najszybciej – najlepiej w ciągu 2–3 godzin. Wynik badania dostępny jest zwykle już następnego dnia.

Wyniki badania moczu – jak odczytać?

Prawidłowy wynik badania ogólnego moczu wygląda następująco:

• cechy fizyczne:
  • barwa moczu – jasnosłomkowa do żółtej;
  • przejrzystość – przejrzysty;
  • zapach – charakterystyczny;
  • odczyn pH – 4,5–8 (najczęściej wynosi około 6,5);
  • ciężar właściwy – zwykle 1,015–1,030 kg/l.
• cechy biochemiczne:
  • białko – nieobecne (ujemne, -); w zależności od metody badania, wynik może być podany w formie stężenia – np. 100 mg/l lub znaków + - im więcej +, tym większa jest ilość białka w moczu;
  • glukoza – nieobecna (ujemne, -); wartości podwyższone mogą być podane w formie takiej jak opisano wyżej;
  • związki ketonowe – nieobecne (ujemne, -); w przypadku ich obecności wynik podany bywa w formie znaków + - im ich więcej, tym więcej ketonów w moczu
  • bilirubina w moczu – nieobecna (ujemna, -); wynik podwyższony w formie znaków +;
  • urobilinogen – w normie; wynik podwyższony w formie znaków +; zdrowy człowiek wydala do 4 mg urobilinogenu na dobę; wg niektórych specjalistów wynik ten powinien być nie większy niż 1 mg/dobę;
  • azotyny – nieobecne (ujemne, -);
  • hemoglobina i mioglobina – nieobecne (ujemne, -);
• badanie mikroskopowe (tzw. osad moczu):
  • erytrocyty w moczu – 0–3 w polu widzenia; jeśli badane są testem paskowym, ich liczbę wyraża się w postaci znaków +;
  • leukocyty – 0–5 w polu widzenia; jeśli badane są testem paskowym, ich liczbę wyraża się w postaci znaków +;
  • nabłonki – nieobecne lub nieliczne nabłonki płaskie;
  • wałeczki – nieobecne lub pojedyncze wałeczki szkliste (3–5);
  • kryształy – nieobecne lub niewielkie ilości kryształów kwasu moczowego, szczawianowych lub wapniowo-fosforanowych.

Należy mieć na uwadze, że wartości referencyjne mogą różnić się nieznacznie od podanych zależnie od metod stosowanych w laboratorium. Dlatego też wartości prawidłowe podane są zwykle razem z wynikiem badania moczu.

Wynik moczu – interpretacja

Odchylenia w badaniu ogólnym moczu mogą świadczyć o istnieniu bardzo różnorodnych zaburzeń. Możliwe powody nieprawidłowych wyników poszczególnych oznaczeń mogą być następujące:

Kolor, zapach, odczyn i ciężar moczu

Zabarwienie moczu może być zmienione przez spożywanie niektórych pokarmów lub przyjmowanie leków, które ulegają w organizmie przekształceniu i trafiają do moczu. Sytuacja ta nie jest powodem do niepokoju. Bywa jednak, że w wyniku nieprawidłowych procesów w organizmie tworzone są w nadmiernej ilości elementy zmieniające kolor moczu.

• Czerwonawy (czerwony mocz) odcień może być spowodowany przez przedostanie się do moczu erytrocytów (krwiomocz), hemoglobiny (pochodzi ona z rozpadu czerwonych krwinek) lub mioglobiny (uwalniana jest przez uszkodzone komórki mięśniowe).
• Kolor mleczny może sugerować obecność dużej ilości leukocytów (ropomocz – występuje w infekcji układu moczowego) i bakterii lub tłuszczów.
• Brunatne zabarwienie może świadczyć o przedostawaniu się do krwi dużej ilości bilirubiny (np. w kamicy pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych).
• Zielononiebieski mocz pojawia się przy zakażeniu bakteriami z rodzaju Pseudomonas.

Mętny mocz obserwowany jest w przypadku obecności w nim bakterii i dużej ilości leukocytów (np. w infekcjach układu moczowego) oraz przy wytrącaniu się kryształów fosforanowych i moczanowych.

Zapach moczu może być zmieniony w infekcjach bakteryjnych (często określany jest jako gnilny), w przypadku obecności związków ketonowych w moczu (zapach owocowy – np. w cukrzycy), w niektórych chorobach genetycznych (choroba syropu klonowego – mocz przyjmuje słodkawy zapach podobny do karmelu, fenyloketonuria – zapach mysi).

Odczyn moczu (wyrażany przez pH) jest wynikiem stosowanej diety oraz procesów metabolicznych zachodzących w nerkach, wątrobie i płucach. Dieta bogatobiałkowa oraz spożywanie dużych ilości witaminy C powoduje obniżenie pH moczu (zakwaszenie), natomiast spożywanie dużej ilości warzyw skutkuje jego podniesieniem (mocz jest bardziej zasadowy). Do stanów patologicznych powodujących zakwaszenie moczu należą:

• kwasica metaboliczna (np. po silnych biegunkach),
• kwasica oddechowa (np. w ciężkich chorobach płuc, jak POChP),
• głodzenie,
• zatrucie glikolem etylenowym,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• źle kontrolowana cukrzyca.

Podniesienie pH moczu może być natomiast spowodowane przez infekcję bakteryjną dróg moczowych, wymioty i choroby nerek. Należy pamiętać, że złe przechowywanie próbki moczu powoduje zmianę jego odczynu na bardziej zasadowy.

Ciężar właściwy moczu jest wynikiem zdolności nerek do jego zagęszczania – im jest ono silniejsze, tym ciężar właściwy jest większy. U osoby zdrowej, która prawidłowo pobrała mocz do analizy, wynosi on zwykle co najmniej 1,023 kg/l. Wynik niższy może świadczyć o tym, że badany pił płyny w okresie 8 godzin przed badaniem – w tej sytuacji mocz ulega rozcieńczeniu i jego ciężar właściwy maleje. Może to być jednak również oznaka postępującej niewydolności nerek, które tracą zdolność do zagęszczania moczu lub odwracalnego zaburzenia tego procesu – np. w zapaleniu nerek.

• W ciężkich przypadkach niewydolności nerek ciężar właściwy moczu utrzymuje się na poziomie 1,010 kg/l bez względu na technikę pobrania próbki – jest to oznaka utraty zdolności nerek do zagęszczania.
• Wysoki ciężar właściwy moczu (powyżej 1,030 kg/l) występuje w stanach odwodnienia, kiedy nerki nasilają zagęszczanie moczu w celu ograniczenia utraty wody.

Do odwodnienia prowadzić mogą między innymi intensywny wysiłek fizyczny bez uzupełniania płynów, biegunka i wymioty, czy odmowa przyjmowania płynów. Poza stanami odwodnienia ciężar właściwy moczu wzrasta, kiedy znajdują się w nim substancje nieobecne w warunkach prawidłowych – np. glukoza w cukrzycy, duże ilości białka w zespole nerczycowym, środki cieniujące po badaniach radiologicznych. Sytuację taką podejrzewać można szczególnie w razie przekroczenia wartości 1,035 kg/l – nerki nie mają bowiem zdolności do silniejszego zagęszczania moczu.

Białko, glukoza i hemoglobina w moczu

W warunkach prawidłowych przedostawaniu się białek do moczu zapobiega tzw. bariera filtracyjna. Położona jest ona w tzw. kłębuszkach nerkowych (w nich zachodzi początkowy etap filtracji krwi), między drobnymi naczyniami krwionośnymi i komórkami kłębuszka. Rozluźnienie lub zniszczenie tej bariery – trwałe lub przejściowe – powoduje przedostawanie się białek do moczu. W warunkach prawidłowych białko w moczu obecne jest w bardzo niewielkiej ilości.

Zwiększenie jej nazywamy białkomoczem. Ze względu na przyczyny powstania białkomoczu, mówimy o jego typie czynnościowym, który spowodowany jest nasileniem filtracji w nerkach i „przeciskaniem” białek przez barierę oraz o spowodowanym nieprawidłowym działaniem nerek. Białkomocz czynnościowy spowodowany może być przez: duży wysiłek fizyczny, stres, gorączkę, drgawki, niską temperaturę, gwałtowne przegrzanie lub wychłodzenie organizmu, zastoinową niewydolność krążenia, lordozę lędźwiową.

Zdarza się również w trzecim trymestrze ciąży (nie jest nieprawidłowy jeśli nie przekracza 300 mg/dobę) oraz przy długim czasie spędzonym w pozycji stojącej (białkomocz ortostatyczny, nie powinien przekraczać 1 g/dobę).

Do innych chorób, w których przebiegu pojawia się białkomocz, należą między innymi:

• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• uszkodzenie kłębuszków nerkowych w przebiegu cukrzycy,
• infekcje,
• zatrucia (np. rtęcią),
• autoimmunologiczne choroby kłębuszków nerkowych (np. nefropatia IgA),
• ciężkie nadciśnienie tętnicze,
• choroby dróg moczowych i wiele innych.

W ocenie powikłań cukrzycy stosuje się pojęcie tzw. albuminurii. Normoalbuminuria oznacza obecność białek w moczu w ilości nieprzekraczającej 20 mg/ml i nie jest uznawana za patologię. Zakres 20–200 mg/ml nazywany jest mikroalbuminurią i wymaga potwierdzenia w 2 kolejnych badaniach moczu przeprowadzonych w odstępie 2–3 miesięcy. Jeśli wynik powtarza się w 2 z 3 wykonanych badań, możemy mówić o nefropatii cukrzycowej (uszkodzeniu nerek w przebiegu cukrzycy). Wynik powyżej 200 mg/ml nazywany jest makroalbuminurią i oznacza poważne uszkodzenie nerek, prowadzące do powstania wyraźnych objawów (obrzęków, nadciśnienia tętniczego). Częściej jednak do oceny albuminurii stosuje się dobową zbiórkę moczu.

Glukoza nie powinna być obecna w moczu. Prawidłowo działające nerki mają zdolność „przerzucenia” całej przefiltrowanej glukozy do krwi pod warunkiem, że nie przekroczy ona tzw. progu nerkowego – dla glukozy wynosi on 160-180 mg/dl (stężenie we krwi). Przekroczenie tego progu wiąże się z pojawieniem się glukozy w moczu. Stan taki obserwujemy najczęściej w słabo kontrolowanej cukrzycy, w przebiegu której poziom glukozy we krwi znacznie wzrasta. Jego powodem mogą być również zaburzenia hormonalne (np. choroby nadnerczy), choroby wątroby oraz niektóre leki. W rzadkich przypadkach zdarza się, że obecność glukozy w moczu wynika z zaburzeń pracy kanalików nerkowych, które prowadzą do obniżenia lub utraty zdolności do jej resorpcji. Może to być spowodowane np. zatruciami ołowiem, rtęcią lub kadmem oraz innymi przyczynami, które wywołują zespół Fanconiego. Obecność glukozy w moczu w niewielkiej ilości dopuszczalna jest natomiast u kobiet w II i III trymestrze ciąży, jednak zawsze należy podejrzewać cukrzycę. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego wyniku tego parametru po raz pierwszy zleca się zwykle dalsze badania w celu wykluczenia cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego. Stan obecności glukozy w moczu nazywamy glukozurią.

Związki ketonowe to produkty nadmiernego spalania tłuszczów. Ma ono miejsce, kiedy organizm nie jest zdolny do wykorzystania glukozy do produkcji wystarczającej ilości energii – czy to z powodu jej niedoboru (w wypadku głodzenia, długotrwałego wysiłku fizycznego, alkoholizmu), czy braku możliwości dostarczenia jej do komórek (w źle kontrolowanej cukrzycy). W warunkach prawidłowych ketony wydalane są z moczem w ilości zbyt małej, żeby mogły być wykryte. Obecność ketonów w moczu nazywana jest ketonurią.

Podwyższone stężenia w moczu barwników żółciowych – bilirubiny i urobilinogenu – wynikają z ich nadmiernej produkcji.

• Bilirubina pojawia się w moczu w przypadku chorób wątroby i dróg żółciowych (jak wirusowe zapalenie wątroby, kamica dróg żółciowych).
• Urobilinogen, będący produktem rozkładu bilirubiny wchłanianym z jelit, występuje w chorobach wątroby oraz w stanach nasilonej produkcji bilirubiny – np. wskutek zwiększonego niszczenia czerwonych krwinek (w anemiach hemolitycznych).

W żółtaczkach mechanicznych, spowodowanych np. kamicą dróg żółciowych lub nowotworami głowy trzustki, stężenie bilirubiny w moczu bywa obniżone (zwykle jednak nie ma możliwości obserwacji tego na wyniku badania ogólnego moczu).

Azotyny pojawiają się w moczu w wyniku przekształcenia azotanów (normalnego składnika moczu) przez bakterie wytwarzające odpowiednie enzymy. Do bakterii tych zaliczana jest między innymi Escherichia coli w moczu oraz inne bakterie Gram ujemne. Obecność azotynów w moczu wskazuje więc na infekcję dróg moczowych przez wymienione mikroorganizmy.

Obecność hemoglobiny w moczu to hemoglobinuria. Pojawia się przy nasilonym niszczeniu erytrocytów i wydostawaniu się hemoglobiny do krwi – występuje ono w wyniku: rozległych oparzeń, zakażeń, konfliktu serologicznego między matką i płodem, w chorobach autoimmunologicznych (kiedy układ odpornościowy niszczy własne czerwone krwinki).

Mioglobinuria natomiast to stan obecności w moczu mioglobiny (białka charakterystycznego dla mięśni szkieletowych). Mioglobina pojawia się w moczu w wyniku uszkodzenia mięśni: przez intensywny wysiłek fizyczny, urazy i zmiażdżenia, zakażenia, toksyny (np. jad żmij), zapalenie mięśni, w przebiegu niektórych chorób genetycznych.

Erytrocyty, leukocyty, nabłonki, wałeczki i kryształy w moczu

Obecność erytrocytów (krwinek czerwonych) w moczu w zwiększonej liczbie nazywana jest krwinkomoczem (krwiomoczem mikroskopowym) jeśli obserwowana jest pod mikroskopem, ale nie zmienia zabarwienia moczu lub krwiomoczem makroskopowym, jeśli dodatkowo widoczne jest czerwonawe zabarwienie moczu. Każde przekroczenie wartości prawidłowych liczby czerwonych krwinek w moczu wymaga dalszej diagnostyki. Może ono wynikać zarówno z chorób układu moczowego, jak i z innych przyczyn – urazów, przyjmowania niektórych leków (przede wszystkim z przedawkowania środków osłabiających krzepliwość krwi), intensywnego wysiłku fizycznego, czy skazy krwotocznej.

Choroby układu moczowego dające objaw krwiomoczu to między innymi:

• kolka nerkowa (spowodowana zwykle przez kamień „wędrujący” przez drogi moczowe i blokujący odpływ moczu),
• nowotwory układu moczowo-płciowego,
• stany zapalne w obrębie układu moczowego – w tym spowodowane infekcjami (np. pęcherza, cewki moczowej),
• zakrzepica żył nerkowych.

Należy zauważyć, że w badaniu ogólnym moczu nie da się rozróżnić tzw. krwiomoczu prawdziwego od rzekomego – spowodowanego domieszką krwi spoza układu moczowego, np. menstruacyjnej lub pochodzącej z krwawiących żylaków odbytu (dlatego tak ważny jest sposób zebrania moczu do badania). Nie jest również możliwa ocena nasilenia choroby powodującej zwiększenie liczby erytrocytów w moczu – wymagana jest więc bardziej szczegółowa diagnostyka. Czasami liczbę erytrocytów w moczu bada się z użyciem testu paskowego. Zdarza się, że wynik takiego testu jest ujemny mimo obecności zwiększonej liczby erytrocytów w badaniu pod mikroskopem – sytuacja taka może wynikać z nadmiernego spożywania witaminy C.

Stan zwiększenia liczby leukocytów w moczu nazywany jest leukocyturią, jeśli natomiast prowadzi on do zmętnienia moczu (często jest on dodatkowo barwy mlecznej i ma charakterystyczny zapach), mówimy o ropomoczu.

• Leukocyturia pojawia się jako objaw zapalenia którejś z części układu moczowego – może ono mieć pochodzenie infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze), alergiczne, nowotworowe (np. w guzach pęcherza moczowego) oraz być spowodowane kamicą moczową.
• Ropomocz wiąże się zwykle z obecnością dużej ilości bakterii w moczu, ale mogą one być nieobecne w przypadku gruźlicy układu moczowego, zakażeniach pierwotniakami, w grzybicy, w raku pęcherza i w kamicy moczowej.

U mężczyzn leukocyturia może również wystąpić w zakażeniu gruczołu krokowego. Leukocyty pojawiają się w zwiększonej liczbie również w przypadku odrzucania przeszczepu w obrębie układu moczowego. Fałszywie dodatni wynik otrzymuje się zwykle w wyniku zanieczyszczenia próbki podczas jej pobierania (np. śluzem z pochwy).

Nabłonki mogą pojawiać się w moczu w wyniku „odrywania się” komórek wyściełających drogi moczowe na różnych ich poziomach. Zależnie od poziomu układu moczowego, komórki nabłonkowe mają różny wygląd. U zdrowych osób obecne mogą być w niewielkiej ilości wyłącznie nabłonki płaskie, które pochodzą z końcowych odcinków dróg moczowych – z cewki moczowej i pęcherza moczowego. Złuszczanie się ich jest naturalnym procesem i zwykle nie budzi podejrzeń stanu chorobowego. Zwiększenie liczby nabłonków w moczu wskazuje jednak na podrażnienie błony śluzowej układu moczowego – ma to miejsce:

• w stanach zapalnych (np. infekcjach),
• po zabiegach urologicznych,
• a w przypadku komórek o wyglądzie odbiegającym od normalnego – w procesach nowotworowych.

Inne rodzaje komórek nabłonkowych mogących wystąpić w moczu to tzw. nabłonki okrągłe i nabłonek kanalików nerkowych. Ich pojawienie się może wskazywać na:

infekcję górnych partii układu moczowego (np. nerek),

• wystąpienie chorób wirusowych wpływających na cały organizm (przykładami są odra, cytomegalia, ciężkie wirusowe zapalenie wątroby),
• uszkodzenie nerek przez toksyny,
• różnego rodzaju zapalenia nerek,
• odrzucanie przeszczepionej nerki.

Wałeczki to wydłużone struktury powstające podczas przeciskania się różnego rodzaju materiału przez kanaliki nerkowe. Mogą je tworzyć zlepione białka, tłuszcze i komórki. Wyróżnia się wiele rodzajów wałeczków, z których tylko szkliste mogą być obecne w niewielkiej ilości u osoby zdrowej. Zbudowane są one wyłącznie z białka wytwarzanego przez komórki nabłonkowe kanalików nerkowych. Wystąpienie wałeczków szklistych w moczu w zwiększonej ilości może wystąpić po dużym wysiłku fizycznym, podczas gorączki i stanów podgorączkowych oraz w podrażnieniu toksycznym nerek.

Obecność każdego innego rodzaju tych struktur świadczy o istniejącej patologii. Na podstawie typu wałeczków można podjąć próbę różnicowania choroby.

• Wałeczki ziarniste są objawem zniszczenia miąższu nerek.
• Wałeczki leukocytowe, złożone z białych krwinek, nasuwają podejrzenie odmiedniczkowego zapalenia nerek.
• Wałeczki erytrocytowe, zbudowane z czerwonych krwinek, pojawiają się w przebiegu kłębuszkowego zapalenia nerek.
• Wałeczki nabłonkowe powstają ze zniszczonego nabłonka cewek nerkowych i świadczą o ich uszkodzeniu.
• Wałeczki tłuszczowe pojawiają się w zespole nerczycowym. Ostatni typ wałeczków – woskowe – powstają w wyniku ciężkiego uszkodzenia nerek.

Kryształy w moczu pojawiają się w wyniku wytrącania się w nim składników mineralnych. Wydalanie składników krystalicznych z moczem nazywamy krystalurią. Kryształy mogą powstawać szczególnie w przypadku zmiany pH moczu i przy zwiększeniu ilości składników je budujących. Obecność niektórych rodzajów kryształów może nasuwać podejrzenie różnorodnych zaburzeń. Zaliczamy do nich kryształy cystynowe, leucynowe, tyrozynowe, ksantynowe i kryształy niektórych leków.

Mniej ważne diagnostycznie są kryształy kwasu moczowego, szczawianiu wapnia, fosforanu wapnia, węglanu wapnia i fosforanu magnezowo-amonoego. Skład obecnych w moczu kryształów może być wskazówką pomocną w określeniu rodzaju złogów w kamicy układu moczowego.

Należy pamiętać, że badanie ogólne moczu jest badaniem mającym na celu wykryć obecność patologii, ale nie wystarczy zwykle do postawienia dokładnej diagnozy. Dlatego też w razie wykrycia nieprawidłowości lekarz zlecić może wykonanie bardziej szczegółowych badań.

Wypowiedź nefrologa na temat badania moczu