Naturalne metody antykoncepcji – czy są skuteczne? Wady i zalety naturalnego planowania rodziny

Naturalne metody antykoncepcji – co to jest?

Istnieje kilka naturalnych metod zapobiegania ciąży. Naturalna antykoncepcja jest metodą, której istotą jest umiejętność rozpoznawania, kiedy w czasie cyklu menstruacyjnego można współżyć bez zabezpieczenia, z niskim ryzykiem zajścia w ciążę.

Kobiety chcące korzystać z naturalnych metod zapobiegania ciąży (naturalna metoda planowania rodziny) powinny posiąść umiejętność właściwego odczytywania sygnałów, jakie daje im ich własne ciało. Część pań sporządza wykres wskazujący, w które dni są płodne, a w które nie. Podstawą skuteczności tej metody jest umiejętność obserwacji i identyfikacji sygnałów związanych z płodnością, takich jak temperatura ciała i kontrola śluzu szyjkowego.

Obserwacja ta ma na celu określenie, kiedy można uprawiać seks bez zastosowania dodatkowej formy antykoncepcji, zarówno mechanicznej jak i hormonalnej. Naturalne planowanie rodziny jest bardziej skuteczne, jeśli kontroluje się większą ilość sygnałów jednocześnie – wylicza dni płodne, obserwuje śluz i mierzy temperaturę ciała. Naturalne metody zapobiegania ciąży nie dają takiej skuteczności, jak mechaniczne i hormonalne sposoby antykoncepcji. Nie zabezpieczają także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Przeczytaj też: Dlaczego stosunek przerywany nie zabezpiecza przed ciążą?

Rodzaje naturalnych metod planowania rodziny

Wśród naturalnych metod wyróżnia się:

• metodę kalendarzykową,
• metodę termiczną,
• objawowo-termiczną,
• kontrolę śluzu szyjkowego.

Jak stosować naturalne metody?

Celem naturalnego planowania rodziny jest zapobieganie ciąży poprzez unikanie kontaktów seksualnych oraz stosowanie barierowych metod antykoncepcji podczas dni płodnych kobiety. Naturalne planowanie rodziny obejmuje obserwację naturalnych objawów i oznak w celu dokonania oceny fazy cyklu i określenia, czy stosunek odbyty w danym okresie może doprowadzić do ciąży.

Metody naturalne obejmują trzy elementy, które można stosować łącznie, aby podnieść ich całkowitą skuteczność. Są nimi:

• obliczanie, w którym dniu cyklu menstruacyjnego aktualnie znajduje się kobieta,
• codzienny pomiar temperatury ciała,
• kontrola śluzu z szyjki macicy.

Naturalne metody a cykl menstruacyjny

Cykl menstruacyjny trwa od pierwszego dnia miesiączki do dnia poprzedzającego następną miesiączkę. Długość cyklu każdej kobiety ma charakter indywidualny. Najczęściej cykl trwa od 24 do 35 dni, choć może być zarówno dłuższy, jak i krótszy. Przeciętna długość cyklu menstruacyjnego wynosi 28 dni.

W czasie cyklu menstruacyjnego:

• uwalniane są hormony stymulujące jajniki,
• komórka jajowa dojrzewa w jajniku,
• gdy komórka jajowa dojrzeje, zostaje uwolniona z jajnika (proces ten nosi nazwę owulacji) i rozpoczyna podróż jajowodem w kierunku macicy.

Czasami zdarza się, że w okresie 24 godzin od uwolnienia jednej komórki jajowej, uwolniona zostaje także druga komórka jajowa.

Owulacja następuje w przybliżeniu w połowie cyklu menstruacyjnego, zwykle między 10. a 16. dniem przed rozpoczęciem następnej miesiączki. Owulacja może także nastąpić wcześniej lub później, zależnie od długości cyklu, co jest indywidualną cechą każdej kobiety.

Obliczając okres płodny należy uwzględnić niemożność ustalenia dokładnego momentu owulacji. Aby kobieta mogła zajść w ciążę, plemnik musi spotkać się z komórką jajową i zapłodnić ją. Plemniki mogą przeżywać do siedmiu dni od momentu stosunku płciowego.

Naturalne metody planowania rodziny a płodność

Istnieją czynniki, które mogą zakłócić płodność i regularność owulacji. Są to:

• nieregularne miesiączki,
• niedawno odstawiona antykoncepcja hormonalna,
• niedawne poronienie,
• niedawny poród i karmienie piersią,
• infekcje intymne.
• choroby ogólnoustrojowe, w tym przewlekłe.

Naturalne metody zapobiegania ciąży opierają się na dokładnej obserwacji sygnałów, jakie wysyła organizm – zmianie lepkości i konsystencji śluzu, temperatury ciała. Nagła zmiana sposobu i pory dokonywania pomiarów temperatury, nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych, wybranych leków, może wpłynąć na niewłaściwą ocenę wspomnianych objawów.

Przeczytaj również: Podpaski – co ile założyć, jak zmieniać?

Metoda kalendarzykowa

Długość cyklu menstruacyjnego może się zmieniać. Aby mieć pewność, że obliczenie jest możliwie jak najdokładniejsze, konieczne jest dokonywanie pomiarów cykli menstruacyjnych w okresie, co najmniej, sześciu miesięcy. Jedną z możliwych metod, jest oznaczanie miesiączek w kalendarzu – metoda kalendarzykowa.

Należy postępować w następujący sposób:

• zapisywać długość cyklu menstruacyjnego, co miesiąc, przez sześć miesięcy,
• sprawdzić, ile trwał najkrótszy i najdłuższy cykl,
• odjąć 18 dni od długości najkrótszego cyklu – to jest pierwszy dzień okresu płodnego,
• odjąć 11 dni od długości najdłuższego cyklu – to jest ostatni dzień okresu płodnego,
• powstrzymać się od kontaktów seksualnych w okresie od pierwszego do ostatniego dnia okresu płodnego lub w tym okresie stosować krążek bądź prezerwatywę

Jeśli najkrótszy cykl trwał 25 dni, a najdłuższy 33 dni:

• po odjęciu 18 od 25 uzyskujemy wynik 7,
• po odjęciu 11 od 33 uzyskujemy wynik 22,
• należy więc powstrzymać się od kontaktów seksualnych od dnia 7 do dnia 22 Twojego cyklu menstruacyjnego.

Pomiar temperatury

Metoda temperaturowa opiera się na fakcie, że w chwili owulacji temperatura ciała minimalnie wzrasta. Do tej metody należy wyposażyć się w termometr cyfrowy lub termometr klasyczny służący specjalnie do naturalnego planowania rodziny.

Metoda temperaturowa obejmuje wykonywanie pomiarów temperatury każdego ranka, tuż przed podjęciem codziennej aktywności i przed posiłkiem. Pomiar należy wykonać codziennie o tej samej godzinie. Należy zarejestrować trzy kolejne dni, w których temperatura jest wyższa niż w okresie sześciu poprzednich dni. Zmiany temperatury są bardzo małe, zwykle około 0,2°C. Jest prawdopodobne, że w tym czasie kobieta jest płodna.

Kontrola śluzu szyjkowego

W obrębie cyklu menstruacyjnego zachodzą zmiany ilości i konsystencji śluzu wydzielanego przez szyjkę macicy. Śluz można kontrolować, wsuwając delikatnie palec do pochwy i przesuwając go w górę, do około połowy jego długości. W ciągu pierwszych kilku dni po miesiączce pochwa jest raczej sucha i nie można wyczuć obecności śluzu.

Wraz ze wzrostem poziomu hormonów przygotowujących ciało do owulacji, szyjka macicy produkuje śluz, który jest wilgotny i lepki, o lekko białawym zabarwieniu. Bezpośrednio przed owulacją śluz staje się bardziej wodnisty, przejrzysty, śliski. Jest to okres sygnalizujący największą płodność. Wkrótce potem śluz ponownie staje się gęstszy oraz lepki, a po upływie trzech dni okres płodności kończy się. Najlepiej jest połączyć wszystkie trzy metody, dzięki czemu uzyskuje się bardziej dokładny obraz okresu płodnego w ramach cyklu.

Sprawdź, czy masturbacja jest zdrowa?

Naturalne metody antykoncepcji – zalety

Najważniejszą zaletą naturalnych metod antykoncepcji jest to, że nie powodują jakichkolwiek skutków ubocznych. Są w pełni bezpieczne, nie wiążą się ani z ingerencją mechaniczną, ani podawaniem hormonów. Dla niektórych par ważne jest to, że naturalne metody planowania rodziny są akceptowane przez wszystkie religie i kultury. Naturalne planowanie rodziny może służyć do zapobiegania ciąży lub do jej planowania – zgodnie z życzeniem obojga partnerów. Naturalne metody nie wpływają na płodność, w żaden sposób jej nie zakłócają.

U kobiet cierpiących na różne dolegliwości o podłożu ginekologicznym ważne jest także to, że naturalna antykoncepcja może pomóc w rozpoznawaniu normalnych i odbiegających od normy wydzielin pochwowych, a więc można uzyskiwać wcześniejszą wiedzę o możliwej infekcji.

Metoda ta nie wymaga stosowania jakichkolwiek środków chemicznych, zarówno miejscowo, jak i podawanych doustnie czy aplikowanych do pochwy.

Wady naturalnych metod antykoncepcji

Potencjalnych wad jest więcej niż korzyści wynikających ze stosowania naturalnych metod zapobiegania ciąży. Należy wspomnieć, że tylko teoretycznie metody te dają 99% skuteczność zapobiegania ciąży. W praktyce jest to tylko 75%. Błędy wynikające z nieprawidłowych obserwacji czy złych wyliczeń dni płodnych ograniczają skuteczność zapobiegania ciąży.

Wśród potencjalnych wad, należy wymienić następujące:

• naturalne sposoby zapobiegania ciąży nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową;
• w czasie dni płodnych trzeba unikać stosunków seksualnych lub stosować antykoncepcję, np. prezerwatywę;
• w przypadku podjęcia decyzji o powściągliwości seksualnej, w zależności od cyklu, okres, w którym nie można odbywać stosunków seksualnych, może wynieść do 16 dni;
• jest znacznie mniej skuteczne od innych metod antykoncepcji;
• wymaga znacznej uwagi i dyscypliny;
• wymaga poznania oznak własnej płodności;
• nie jest dobrą metoda dla kobiet, które mają nieregularne cykle.

Przeciwwskazania do stosowania naturalnych metod antykoncepcji

Większość kobiet może stosować naturalne metody antykoncepcji. Są jednak pewne okoliczności, w których nie zaleca się stosowania naturalnych metod planowania rodziny. Szczególnym i najważniejszym przeciwwskazaniem jest sytuacja, w której zajście w ciążę mogłoby narazić kobietę na poważne zagrożenie zdrowia lub życia. Może to być trudne do leczenia nadciśnienie tętnicze lub choroby serca. Metody naturalne nie są też wskazane, gdy kobieta poddawana jest aktualnie terapii farmakologicznej, w czasie której płód mógłby ulec uszkodzeniu w wyniku stosowania farmaceutyków. Wszelkie typu uzależnień – od alkoholu lub narkotyków – także wymagają odpowiedniej kontroli i wyboru odpowiedniego sposobu antykoncepcji.

Wszystkie panie, które obserwują u siebie nieregularne miesiączki powinny zrezygnować z naturalnych metod antykoncepcji. Brak regularności występowania miesiączki nie pozwoli na określenie dni płodnych, w których należy zrezygnować ze współżycia. Nieregularne miesiączki mogą wynikać z wielu przyczyn, np.: wieku, stresu, gwałtownych zmian masy ciała, intensywnych treningów lub chorób ogólnoustrojowych, a także infekcji.

Schorzenia ginekologiczne i stany zapalne w obrębie miednicy mniejszej także wymagają zastosowania mechanicznych lub hormonalnych form antykoncepcji, jednak każdorazowo konsultowanych ze specjalistą. Zanim możliwe będzie zastosowanie naturalnych metod antykoncepcji, konieczne jest odczekanie, aż objawy infekcji ustąpią. Dzieje się tak np. w przebiegu bakteryjnego zapalenia pochwy.

Wszelkie choroby zakłócające objawy płodności są przeciwwskazaniem do stosowania naturalnych metod planowania rodziny. Choroby wątroby, nadczynność tarczycy, rak szyjki macicy lub zespół policystycznych jajników – mogą zakłócać objawy płodności. Podobnie w przypadku leków, które wpływają na normalną produkcję śluzu szyjkowego, a co za tym idzie – utrudniają stosowanie metody świadomej płodności – mogą do nich należeć niektóre leki antydepresyjne starszego typu.

„Naturalne metody antykoncepcji są nieodpowiednie dla pewniej części kobiet, zwłaszcza dla tych, które nie powinny w przyszłości zajść w ciążę”