Uzależnienie od jedzenia, czyli kompulsywne objadanie się – przyczyny, objawy, skutki

Czym jest uzależnienie od jedzenia? Przyczyny objadania się

Wielu pacjentów zgłaszających się do dietetyka z nadmierną masą ciała określa swój problem jako uzależnienie od jedzenia.

Zgodnie z definicją, uzależnienie to stan charakteryzujący się przymusem używania określonej substancji w celu uzyskania zamierzonego efektu z obecnością objawów odstawienia, gdy dostęp do tej substancji jest ograniczony lub niemożliwy. Problem braku kontroli nad jedzeniem może dotyczyć zarówno aspektu ilościowego, jak i jakościowego.

Uzależnienie od słodyczy, podjadanie pomiędzy posiłkami, trudności w racjonalnym określeniu porcji prowadzą zwykle do wzrostu masy ciała i pogorszenia stanu zdrowia oraz samopoczucia. Warto wiedzieć, że obżarstwo nie musi być wcale wynikiem łakomstwa i braku tak zwanej silnej woli. Przyjmowanie zbyt dużych ilości pokarmu mieć podłoże psychogenne i wiązać się z różnymi czynnikami, takimi jak:

• zaburzenia postrzegania własnej sylwetki,
• problemy w radzeniu sobie ze stresem,
• zaburzenia nastroju.

Doświadczanie epizodów objadania się z określoną częstotliwością, niezwiązanych z fizjologicznym uczuciem głodu, którym towarzyszy poczucie utraty kontroli, może sugerować występowanie zaburzenia zwanego kompulsywnym jedzeniem lub zespołem kompulsywnego jedzenia (w skrócie BED). Jest to jedna z najczęściej diagnozowanych, obok anoreksji i bulimii, jednostek chorobowych z zakresu zaburzeń odżywiania.

Jak objawia się uzależnienie od jedzenia?

Przyjmowanie nadmiernych ilości pokarmów samo w sobie nie musi oznaczać występowania zjawiska kompulsywnego jedzenia. Istnieje jednak lista zachowań oraz uczuć, których obecność powinna niepokoić. Należą do nich:

• objadanie się w samotności,
• przyjmowanie obiektywnie dużych porcji pożywienia w krótkim czasie,
• poczucie braku kontroli nad występowaniem zjawiska objadania się, także w zakresie jakości wybieranych produktów (np. uzależnienie od słodyczy),
• jedzenie dużej ilości pożywienia pomimo braku głodu,
• kończenie posiłku w momencie pojawienia się nieprzyjemnego poczucia pełności, mdłości, bólów brzucha,
• poczucie winy związane z objadaniem się,
• nocne podjadanie.

Objawy jedzenia kompulsywnego w pewnej części pokrywają się z objawami innego zaburzenia odżywiania, czyli bulimii. Nie towarzyszą im jednak zachowania kompensacyjne, takie jak wymioty, przeczyszczenia czy dysfunkcjonalna aktywność fizyczna. Nieleczone uzależnienie od jedzenia niesie za sobą poważne konsekwencje dla zdrowia psychofizycznego.

Skutki jedzenia kompulsywnego

Przyjmowanie dużych ilości pożywienia, często niskiej jakości, prowadzi do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych. Najbardziej widocznym skutkiem kompulsywnego jedzenia jest nadmierna masa ciała.

Dodatni bilans energetyczny skutkuje gromadzeniem się energii w postaci tkanki tłuszczowej. Rozwijające się w ten sposób nadwaga lub otyłość znacząco podnoszą ryzyko wystąpienia innych poważnych schorzeń, takich jak np.:

• choroby układu sercowo-naczyniowego,
• insulinooporność i cukrzyca,
• dna moczanowa,
• niepłodność.

Powracające epizody kompulsywnego jedzenia wpływają na zachwianie równowagi hormonalnej organizmu i utrudniają kontrolę mechanizmów przyjmowania pokarmów.

Występujące po nich wyrzuty sumienia mogą być przyczyną stosowania restrykcyjnych diet, co dodatkowo utrudnia zapanowanie nad codziennym jadłospisem i uregulowanie pór posiłków oraz wielkości porcji. W dłuższej perspektywie może także prowadzić do niedoborów pokarmowych.

Zmiany fizjologiczne, które towarzyszą zespołowi kompulsywnego jedzenia, mogą również sprzyjać występowaniu wahań nastroju oraz depresji. Leczenie tego zaburzenia wymaga kontaktu z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą i dietetykiem. Obejmuje najczęściej psychoterapię, doradztwo żywieniowe, a także, w razie potrzeby, farmakoterapię.