Uzależnienie od hazardu jest jednym z uzależnień behawioralnych, czyli nałogów związanych z wykonywaniem pewnych czynności. W tym przypadku chodzi o patologiczne lub problematyczne granie, które może prowadzić do poważnych kłopotów finansowych, pogorszenia sytuacji rodzinnej oraz problemów psychicznych. Leczenie patologicznego hazardu jest trudne i wymaga od chorego ogromnej motywacji, niemniej może on odzyskać kontrolę nad swoim życiem.
Uzależnienie od hazardu – przyczyny, objawy, postępowanie, leczenie
Spis treści
Co to jest hazard?
Gry hazardowe to gry, w których o wygranej decyduje przypadek, a nie umiejętności czy możliwości grającego (chociaż hazardzista jest przekonany, że już znalazł, albo zaraz znajdzie, „jakiś system”). Oczywiście chodzi o wygraną – pieniądze albo inną nagrodę materialną, aczkolwiek „hazardowy styl myślenia” może dotyczyć wielu różnych obszarów życia.
Gry hazardowe w historii
Ustalenie początków hazardu w historii ludzkości nie jest najprostszym zadaniem. Liczne źródła wskazują, że chętnie grano już w starożytności – pierwsze kości do gry zostały odnalezione w wykopaliskach na terenie Mezopotamii. Tysiące lat przed naszą erą organizowano wyścigi konne oraz wyścigi psów, a w Chinach i Tebach grano miedzy innymi o niewolników.
Dowody na obecność gier hazardowych w życiu ludzi, którzy żyli tysiące lat temu, znajdują się między innymi na inskrypcjach na piramidzie Cheopsa, a także w Biblii.
Uzależnienie od hazardu – współcześnie
Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii hazardu było jego zalegalizowanie w Nevadzie blisko 100 lat temu – to ono zapoczątkowało rozwój Las Vegas, czyli światową stolicę hazardu.
Należy jednak podkreślić, że uzależnić można się nie tylko od ruletki, pokera, blackjacka czy automatów losowych. Równie niebezpieczne są loterie i gry liczbowe, wyścigi konne czy obstawianie wyników w zakładach bukmacherskich. Ryzyko uzależnienia jest wysokie w przypadku hazardu online.
Hazard – klasyfikacje
Specjaliści zajmujący się hazardem dzielą go na:
- hazard rekreacyjny, stanowiący jedynie okazjonalną rozrywkę;
- hazard ryzykowny. W tym przypadku pojawiają się już negatywne skutki grania, ale są one na tyle niewielkie, że dana osoba potrafi sama je pokonać;
- hazard problemowy, w którym występują poważne, negatywne konsekwencje grania;
- hazard patologiczny – osoba uzależniona nie ma już możliwości zaprzestania grania. Skutki uzależnienia są bardzo odczuwalne zarówno dla niego, jak i jego bliskich.
Osoba uzależniona może poszukiwać w grze pobudzenia (tzw. hazardziści – „akcji”, dla których hazard staje się źródłem silnych bodźców), jak i ucieczki od problemów.
Przyczyny uzależnienia od hazardu
Uzależnienie od hazardu to złożony problem, który może wynikać z różnych, trudnych do ustalenia przyczyn. Niemniej istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko wpadnięcia w nałóg:
- czynniki biologiczne, a zwłaszcza niski poziom serotoniny;
- czynniki psychologiczne – na uzależnienia behawioralne bardziej narażone są osoby przeżywające stres i trudności rodzinne;
- czynniki społeczne – łatwy dostęp do gier hazardowych oraz uzależnienie od hazardu występujące u członków rodziny. Z badań wynika, że dzieci nałogowych graczy są od 2 do 4 razy bardziej narażone na wpadnięcie w nałóg;
- przypadkowa duża wygrana. Doświadczenie wielkiej wygranej sprawia, że kolejna wydaje się bardzo prawdopodobna, nawet jeżeli tak nie jest;
- skłonność do innych uzależnień;
- brak umiejętności radzenia sobie ze stresem;
- problemy finansowe;
- długotrwale występujący obniżony nastrój.
Badania wskazują, że uzależnienie od hazardu często współwystępuje z zaburzeniami osobowości, depresją oraz uzależnieniami od substancji psychoaktywnych. W jednej z badanych grup 75% hazardzistów cierpiało również na depresję, 40% na zaburzenia lękowe, 40% na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. U około 45% stwierdzono problemy związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych.
Objawy uzależnienia od hazardu
Według DSM-IV-TR (klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) z patologicznym hazardem mamy do czynienia, gdy:
- dana osoba jest pochłonięta graniem mimo negatywnych konsekwencji. Hazardzista jest skupiony na doświadczeniach związanych z graniem, planowaniu kolejnych rozgrywek oraz wymyślaniu sposobów zdobycia pieniędzy;
- pojawia się poczucie przymusu hazardowego grania oraz nieskuteczne próby jego ograniczenia. Innymi słowy – mimo podejmowanych wysiłków, uzależniony nie jest w stanie przestać grać;
- aby osiągnąć pewien stan podniecenia, potrzebne są coraz większe kwoty;
- przerwanie lub zakończenie hazardowego grania powoduje silny dyskomfort. W zależności od stopnia zaawansowania nałogu, uczucie to może mieć różne nasilenie;
- gry hazardowe stanowią ucieczkę od problemów lub są sposobem na poprawę nastroju;
- po przegraniu pieniędzy pojawia się przymus grania w kolejnym dniu w celu „wyrównania rachunków”;
- osoba uzależniona okłamuje członków rodziny i terapeutów w zakresie czasu spędzanego na grach hazardowych i wydanych na nie pieniędzy;
- by zdobyć pieniądze na hazard, narusza prawo;
- patologiczny hazard sprawia, że osoba uzależniona traci pracę, istotne związki bądź możliwości rozwijania kariery;
- by zdobyć pieniądze, popada w zależność od osób, które oferują pożyczki.
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne określiło również kryteria diagnostyczne dla hazardu internetowego. Na uzależnienie wskazuje co najmniej pięć z następujących zachowań:
- zaabsorbowanie grami (myślenie o przeszłych i przyszłych aktywnościach związanych z graniem);
- doświadczanie symptomów odstawienia (smutku, rozdrażnienia);
- wydłużanie czasu spędzanego w Internecie, zwiększanie częstotliwości grania;
- podejmowanie nieudanych prób kontrolowania grania;
- utrata zainteresowania dla wcześniejszych zainteresowań. Granie staje się dla osoby uzależnionej jedynym interesującym sposobem spędzania wolnego czasu;
- podtrzymywanie nałogowych zachowań mimo świadomości ich szkodliwości;
- oszukiwanie członków rodzin i terapeutów co do czasu spędzanego w Internecie;
- używanie gier internetowych w celu ucieczki od negatywnego nastroju;
- zaniedbywanie życia rodzinnego i pracy.
Fazy uzależnienia od hazardu
Hazard rozwija się stopniowo – w ciągu kolejnych miesięcy osoba uzależniona przechodzi przez kilka faz. Są to:
-
Faza zwycięstwa
Uzależnienie od hazardu rozpoczyna się od sporadycznego, okazjonalnego grania, które wiąże się z dużymi emocjami i podekscytowaniem.
-
Faza straty
W drugiej fazie patologicznego hazardu osoba uzależniona przegrywa coraz więcej pieniędzy. Jej myśli coraz częściej krążą wokół obmyślania nowych strategii grania, może ona już zacząć pożyczać pieniądze.
-
Faza desperacji
Na tym etapie patologiczny hazard staje się ogromnym problemem – nierzadko dochodzi do porzucenia przez rodzinę, utraty pracy, podejmowania działań o charakterze przestępczym. W tej fazie wiele osób stwierdza, że potrzebne jest im leczenie uzależnienia.
-
Faza utraty nadziei
To stan, w którym hazardzista traci nadzieję na wyjście z nałogu i doświadcza ogromnego poczucia winy. Mogą wystąpić u niego myśli samobójcze.
Leczenie uzależnienia od hazardu
Podstawą podjęcia leczenia, podobnie jak w przypadku alkoholizmu i każdego innego uzależnienia, jest gotowość pacjenta do zmiany i chęć pracy nad swoim zdrowiem psychicznym. Jeśli pacjent nie chce zmian, leczenie hazardu, np. podjęte np. pod naciskiem rodziny, prawdopodobnie okaże się nieskuteczne.
W leczeniu patologicznego hazardu stosuje się indywidualną terapię, terapię grupową, a także leczenie farmakologiczne. W wielu przypadkach sprawdza się również zasięgnięcie porady fundacji specjalizującej się w pomaganiu w wychodzeniu z długów. Sporządzenie planu spłaty długów pomaga odzyskać poczucie bezpieczeństwa i zmniejsza negatywne emocje, co ułatwia wyjście z nałogu.
W przypadku uzależnienia, w przebiegu którego zagrożone jest życie chorego, wskazany jest prywatny ośrodek leczenia uzależnień.
W 2015 roku dokonano przeglądu badań na temat hazardu. Wynika z nich, że przynajmniej 101 placówek w Polsce ma w ofercie różne formy pomocy dla osób uzależnionych. Są to:
- grupowa terapia uzależnień,
- terapia indywidualna,
- poradnictwo,
- zajęcia edukacyjne,
- działania profilaktyczne.
Ogromne znaczenie dla procesu leczenia ma wsparcie bliskich. Należy jednak pamiętać, że z takim problemem nie powinni oni radzić sobie samodzielnie. Im również – w celu zrozumienia, na czym polega uzależnienie, poznania sposobów radzenia sobie ze stresem oraz nabycia wiedzy o odpowiednich technikach pomagania – zalecana jest pomoc psychologiczna. Wyniki wspomnianych wyżej badań wskazują, że terapię indywidualną dla członków rodzin osób uzależnionych od hazardu oferują w Polsce 64 placówki.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Niewiadomska, I., Nałogowy hazard. Uzależnienia: fakty i mity, wyd. KUL, 2005.
- Panasiuk, K., Panasiuk, B., Patologiczny hazard – możliwości rozpoznania i leczenia, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, kwartalnik 3/2016.
- Stepulak, M. Z., Dylematy moralne w pracy z uzależnionymi od hazardu, profnet.org.pl, 2014.
- Kusztal, J., Piaseck., M., Nastazjak, A., Profilaktyka uzależnienia od hazardu oparta na dowodach naukowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021.
- Hazard i inne uzależnienia behawioralne, pod red. Iwony Niewiadomskiej, Polska Fundacja Pomocy Humanitarnej „Res Humanae”, 2015.
- Woronowicz, B., T., Hazard – wyzwaniem dla profilaktyki, profnet.org.pl, 2014.
Opublikowano: 19.04.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Karolina Wojtaś
psycholog
Karolina Wojtaś – psycholog, redaktor. Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego, interesuje się między innymi komunikacją interpersonalną oraz psychologią rodziny. Autorka dziesiątek artykułów ułatwiającym czytelnikom zrozumienie mechanizmów psychologii i wprowadzenie ich we własne życie.
234
Komentarze i opinie (0)