Po jakim czasie od rzucenia palenia organizm oczyszcza się i zmniejsza się ryzyko rozwoju raka?

Nie tylko rak płuc – jakie nowotwory rozwijają się u palaczy?

Dym tytoniowy zawiera kilka tysięcy związków chemicznych, w tym kilkadziesiąt znanych czynników rakotwórczych. Tak więc papierosy to nie tylko nikotyna, która silnie uzależnia, ale także bardzo toksyczne składniki dymu powstającego ze spalania tytoniu: amoniak, tlenek węgla, aceton, nikiel, arsen, cyjanowodór.

Opisywane toksyny aktywują tak zwane onkogeny – geny, które doprowadzają do przekształcenie się prawidłowej komórki w nowotworową. Im więcej i dłużej palimy, tym ryzyko takich przemian jest większe. Duże znaczenie ma także czynnik genetyczny. Stąd też często przywoływany przez palaczy przykład osób, które paliły większość życia i nigdy nie zachorowały.

Według przeprowadzonych badań przeciętny palacz żyje około 10 lat krócej niż osoba niepaląca. Oznacza to, że każdy wypalony papieros to około 11 minut życia mniej. Palenie tytoniu wywiera szkodliwy wpływ na cały organizm.

W sposób szczególny wiązany jest z ryzykiem rozwoju nowotworów w różnych lokalizacjach. Te najbardziej znane dotyczą nosogardła i pozostałych partii układu oddechowego. Wspomniane onkogeny aktywowane są tutaj przez węglowodory aromatyczne. Tymczasem palenie tytoniu jest jednym z ważniejszych czynników rozwoju np. raka trzustki.

Pacjenci z nałogiem znacznie bardziej niż osoby niepalące narażeni są na schorzenia nowotworowe. Nawet pomimo rzucenia palenia, ryzyko zachorowania na raka utrzymuje się przez wiele lat. Substancje toksyczne obecne w dymie tytoniowym wiązane są z występowaniem:

• raka płuc,
• raka tchawicy, krtani, gardła i jamy ustnej,
• raka przełyku,
• raka trzustki,
• raka nerek i pęcherza moczowego,
• raka szyjki macicy.

Ponadto palenie papierosów jest czynnikiem ryzyka między innymi takich chorób, jak:

• przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• choroba niedokrwienna serca,
• parodontoza,
• zwyrodnienie plamki żółtej.

Kiedy po rzuceniu palenia zmniejsza się ryzyko zachorowania na raka?

Walka z uzależnieniem od tytoniu jest procesem trudnym i długotrwałym, który należy wspomóc nie tylko odpowiednią motywacją do rzucenia palenia, ale często także lekami. Zaprzestanie palenia tytoniu przynosi korzyści dla zdrowia i to już w kilkadziesiąt minut od zapalenia ostatniego papierosa.

Bardzo ważnym efektem zaprzestania palenia tytoniu jest zmniejszenie ryzyka choroby nowotworowej:

• po około 10 latach o połowę zmniejsza się zagrożenie chorobą nowotworową płuc;
• również po 10 latach znacząco maleje prawdopodobieństwo zachorowania na raka jamy ustnej i krtani;
• w ciągu kilku lat spada ryzyko choroby nowotworowej pęcherza moczowego, lecz nawet po 20 latach od zaprzestania nałogu jest ono większe niż u osób, które nigdy nie paliły;
• po upływie około 5 lat od ostatniego papierosa zmniejsza się także zagrożenie rakiem szyjki macicy.

Jednak efekty rzucenia palenia odczuwalne są znacznie szybciej. Już kilkadziesiąt minut po wypaleniu ostatniego papierosa czy cygara dochodzi do zwolnienia akcji serca, a po kilku godzinach obniża się także wartość ciśnienia tętniczego.

W ciągu 8 do 12 godzin od ostatniego papierosa znacząco obniża się poziom nikotyny oraz tlenku węgla w organizmie, wzrasta natomiast wysycenie hemoglobiny krwi tlenem. Po upływie kilku tygodni normalizuje się praca płuc, oddech staje się swobodny. Zmniejsza się także ryzyko infekcji.

Abstynencja nikotynowa sprzyja także zmniejszeniu stężeń kortyzolu i katecholamin, czyli hormonów stresu, które – wydzielane w nadmiarze – mogą prowadzić do takich chorób, jak nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca (zagrożenie nimi również maleje po kilku latach od zaprzestania nałogu).

Jak skutecznie rzucić palenie?

Walka z nałogiem jest trudna i nierówna. Objawy abstynencji i głód nikotynowy nie ułatwiają zadania. W leczeniu uzależnienia ważna jest zarówno farmakoterapia, jak i rozmowa z psychologiem, psychoterapeutą czy grupa wsparcia, która walczy z tym samym problemem. W ograniczeniu przyrostu masy ciała pomocna będzie zdrowa, bogata w warzywa i owoce dieta oraz zwiększenie aktywności fizycznej.

W farmakoterapii uzależnienia od tytoniu zastosowanie mają leki bez recepty (cytyzyna, preparaty z nikotyną w postaci gum do żucia, sprayu) oraz leki dostępne na receptę.

• Cytyzyna – blokuje ośrodki w mózgu odpowiedzialne za odczuwanie przyjemności po wypaleniu papierosa i wchłanianiu nikotyny. Jej przewagą jest to, że od początku terapii stosowana jest substancja, która nie powoduje uzależniania. Rzucenie palenia z cytyzyną możliwe jest już w ciągu 25 dni.
• Nikotynowa terapia zastępcza – sposobem na rzucenie palenia są niskie dawki nikotyny dostępne w formie gum, plastrów, tabletek do ssania. Dawkę nikotyny dobiera się w zależności od ilości wypalanych papierosów na dobę (na jeden przypada około jednego miligrama nikotyny). Do działań niepożądanych terapii należy uczucie suchości w ustach, czkawka, zdarzają się także nudności i zgaga.
• Bupropion – zmniejsza objawy abstynencji nikotynowej i głodu nikotynowego. Nie powinien być stosowany u osób z takimi schorzeniami, jak anoreksja i bulimia, uzależnionych od innych substancji psychoaktywnych czy cierpiących na napady drgawkowe.
• Wareniklina – zmniejsza głód nikotynowy i objawy odstawienia tytoniu. Przeciwwskazana jest u osób ze schyłkową niewydolnością nerek i kobiet w ciąży. Może powodować wzmożenie apetytu, senność i zaburzenia smaku.