Alkoholizm wysokofunkcjonujący (HFA) – objawy, jak rozpoznać i leczyć?

Alkoholizm wysokofunkcjonujący – co to jest, kogo dotyczy?

Alkoholicy wysokofunkcjonujący w skrócie HFA (ang. high-functioning alcoholics) to szczególna grupa chorych borykająca się z problemem uzależnienia od alkoholu. Osoby te odbiegają od stereotypowego obrazu pacjentów z nałogiem alkoholowym, choć w większości przypadków spożywają alkohol niemal codziennie, w dużych ilościach.

Alkoholik w białym kołnierzyku, bo tak nazywa się również pacjenta z HFA, to osoba aktywna zawodowo, wykonująca zazwyczaj prestiżowy zawód, osiągająca sukcesy zarówno na polu zawodowym, jak i osobistym. Zawsze stawia się w pracy na czas i nigdy nie zaniedbuje swoich obowiązków.

Zwykle jest również przykładnym małżonkiem czy rodzicem, nie zaniedbuje obowiązków domowych, a także własnego zdrowia, kondycji fizycznej oraz wyglądu. Dopiero wieczorem, w ukryciu przed bliskimi, sięga po napoje alkoholowe, które spożywa w nadmiernych ilościach, nierzadko podejmując ryzykowne zachowania pod wpływem alkoholu.

Sprawdź również: Polineuropatia alkoholowa – czym jest i jak się ją leczy?

Jak rozpoznać HFA?

Wyróżnia się kilka cech, które charakteryzują większość wysokofunkcjonujących alkoholików. Objawy HFA opisano poniżej.

• Wyparcie występowania problemu z nadużywaniem alkoholu – alkoholik wysokofunkcjonujący nie zauważa zagrożeń związanych z codziennym upijaniem się. Jest przekonany, że problem nałogu jego nie dotyczy – postawę tę tłumaczy faktem, że pozostaje aktywny zawodowo, dobrze prosperuje, opiekuje się rodziną, ma wielu przyjaciół.
• Wymówki i usprawiedliwienia dla codziennego spożywania alkoholu – osoba uzależniona tłumaczy potrzebę wypicia jako pomoc w walce ze stresem lub zmęczeniem albo jako nagrodę za dobrze wykonane zadanie.
• Potrzeba udowodnienia kontroli nad ilością wypijanego alkoholu – alkoholik wysokofunkcjonujący co jakiś czas zaprzestaje picia alkoholu na kilka tygodni lub miesięcy, aby utwierdzić się w przekonaniu oraz pokazać najbliższemu otoczeniu, że panuje nad piciem.
• Gra pozorów i unikanie konsekwencji – alkoholik wysokofunkcjonujący potrafi dobrze kamuflować swój problem z nadużywaniem alkoholu, przez co otoczenie bardzo długo nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji.

W przypadku większości alkoholików wysokofunkcjonujących momentem przełomowym, który zmusza pacjenta do szukania pomocy specjalisty, jest poważny kryzys rodzinny, zatarg z prawem czy niepowodzenie w życiu zawodowym.

Alkoholik wysokofunkcjonujący – objawy ostrzegawcze uzależnienia

Jak już wspomniano, wysokofunkcjonujący alkoholicy są w stanie prowadzić z pozoru normalne, poukładane życie zarówno osobiste, jak i zawodowe. Dlatego bardzo często otoczenie nie zauważa problemu z nałogiem lub wręcz znajduje usprawiedliwienie dla codziennego spożywania alkoholu przez pacjenta.

Warto jednak zwrócić uwagę na symptomy ostrzegawcze, które świadczą o problemie. Są to między innymi:

• wzrastająca częstotliwość i ilość spożywanego alkoholu,
• stany upojenia alkoholowego, w których choremu „urywa się film”,
• spożywanie alkoholu w okolicznościach, które wymagają abstynencji,
• leczenie objawów nadmiernego spożycia alkoholu poprzez przyjmowanie kolejnej jego dawki,
• konieczność przyjmowania coraz większej ilości alkoholu,
• kontynuacja picia napojów wysokoprocentowych pomimo zauważalnych konsekwencji zdrowotnych lub społecznych.

Alkoholizm w białym kołnierzyku – skutki zdrowotne

Należy mieć świadomość, że choć w większości przypadków alkoholicy wysokofunkcjonujący dbają o swoje zdrowie, kondycję i dietę, to są narażeni na zdrowotne konsekwencje nadużywania alkoholu. Warto wiedzieć, że nadmierne picie alkoholu może prowadzić do wielu powikłań ze strony różnych układów.

• Narządem, który przede wszystkim pozostaje narażony na destrukcyjny wpływ nałogu jest wątroba – odpowiedzialna za metabolizm tej substancji. Pierwszy etap uszkodzenia narządu to jego stłuszczenie, które u większości pacjentów pozostaje bezobjawowe. Kontynuacja spożywania alkoholu w nadmiarze grozi rozwojem zapalenia wątroby, a następnie jej marskością i niewydolnością. W konsekwencji może to skutkować obecnością żylaków przełyku, zaburzeń krzepnięcia czy encefalopatii wątrobowej, a w końcowym stadium – śmiercią pacjenta. Nadmierne spożywanie alkoholu ma negatywny wpływ również na trzustkę – może prowadzić do rozwoju ostrego zapalenia tego narządu. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to kolejne częste powikłanie u osób nadużywających alkoholu.
• Osoby nadużywające alkoholu częściej borykają się z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu serca czy chorobą niedokrwienną mięśnia serca. Niemal połowa przypadków kardiomiopatii rozstrzeniowej wynika właśnie z nadmiernego spożywania alkoholu.
• Osoby nałogowo przyjmujące alkohol narażone są również na większe ryzyko udaru mózgu. Nierzadko następstwem choroby alkoholowej jest rozwój polineuropatii obwodowej, czyli schorzenia polegającego na uszkodzeniu nerwów obwodowych i zaburzeniu ich prawidłowej funkcji.
• Nadmierne spożywanie alkoholu negatywnie wpływa na pracę jąder, powodując impotencję oraz utratę libido u mężczyzn, a także zaburzenia owulacji i cyklu miesiączkowego u kobiet. Nałóg niekorzystnie oddziałuje ponadto na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.

Znamienne dla uzależnionych od alkoholu są także niedobory mikro- i makroelementów oraz witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Należy pamiętać, że nadmierne spożywanie alkoholu wpływa również na wzrost ryzyka rozwoju nowotworów: języka, gardła, przełyku, krtani, jelita grubego i piersi.

Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że alkoholicy wysokofunkcjonujący pod wpływem alkoholu nierzadko podejmują ryzykowne zachowania seksualne, które mogą skutkować zarażeniem chorobą przenoszoną drogą płciową, w tym zakażeniem wirusem HIV.

Alkoholik wysokofunkcjonujący – leczenie, gdzie szukać pomocy?

Leczenie uzależnienia od alkoholu jest procesem bardzo żmudnym, który wymaga od chorego ogromnej motywacji. Kluczowe jest zdanie sobie sprawy z problemu oraz chęć rozpoczęcia terapii.

Osoba pragnąca podjąć walkę z nałogiem może szukać pomocy u lekarza psychiatry, psychoterapeuty ze specjalizacją leczenia uzależnień lub w licznych ośrodkach terapii uzależnień.

Podstawą terapii uzależnienia od alkoholu jest psychoterapia, która może mieć miejsce w grupach (ta cechuje się większą skutecznością) lub indywidualnie. Pomocne jest również uczestnictwo w tak zwanych grupach wsparcia. Podczas spotkań osoby, które podjęły próbę zerwania z nałogiem, dzielą się swoimi doświadczeniami i przeżyciami.