Zespół dźwigaczy odbytu (przewlekły ból odbytu)

Zespół dźwigaczy odbytu – co to jest?

Zespołem dźwigaczy odbytu nazywamy przewlekły zespół bólowy okolicy odbytu, spowodowany bolesnym napięciem mięśnia dźwigacza odbytu. Jest to mięsień współtworzący przeponę miednicy i wpływający na czynność odbytnicy – w czasie jego skurczu ścianki odbytnicy zbliżają się do siebie. W przypadku patologicznego skurczu pojawiają się dolegliwości bólowe.

Choroba występuje częściej u kobiet i najczęściej jest diagnozowana u ludzi młodych (między 20. a 45. rokiem życia).

Zespół dźwigaczy odbytu – przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny zespołu dźwigaczy odbytu nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, jakie czynniki wpływają na wzrost ryzyka wystąpienia tego zespołu.

I tak czynnikami ryzyka są:

• siedzący tryb życia (szczególnie narażeni są kierowcy),
• przebyte porody siłami natury,
• przebyte operacje i urazy miednicy (zespół dźwigaczy odbytu może być powikłaniem po resekcji odbytnicy),
• stres.

Objawy zespołu dźwigaczy odbytu

Głównym objawem zespołu dźwigaczy odbytu jest przewlekły, rozpierający ból zlokalizowany w górnej części odbytnicy. Chorzy opisują to jako uczucie obecności piłki w odbytnicy. Ból odbytu zazwyczaj trwa do 20 minut.

Charakterystyczną cechą jest jego promieniowanie do pośladka, okolicy krzyżowej oraz ud, a także nasilanie się w pozycji siedzącej. Ból często występuje w sytuacjach stresowych. Dodatkowo mogą wystąpić zaparcia bądź nietrzymanie stolca.

Przewlekły ból odbytu – badania i diagnostyka

Podstawowym badanem przy podejrzeniu zespołu dźwigaczy odbytu jest badanie per rectum (czyli palcem przez odbyt). Podczas tego badania może pojawić się silny ból, co jest charakterystyczne dla tego schorzenia. Jednak badanie proktologiczne per rectum nie jest wykluczające, ponieważ podobnie silne objawy bólowe mogą wystąpić na przykład w przypadku szczeliny odbytu, ropnia odbytu czy innych schorzeń tej okolicy.

Pomocne w postawieniu diagnozy może być badanie manometrii anorektalnej, polegające na wprowadzeniu do odbytnicy sondy i pomiarze ciśnień w odbytnicy, również podczas parcia. Pozwala ono na stwierdzenie nadmiernego napięcia mięśnia dźwigacza odbytu.

Zawsze przed zdiagnozowaniem zespołu dźwigaczy odbytu trzeba wykluczyć inne choroby.

Leczenie zespołu dźwigaczy odbytu

W leczeniu zespołu dźwigaczy odbytu stosuje się kilka metod zmniejszających napięcie mięśni. Jedną z nich jest stymulacja mięśni dźwigaczy odbytu prądem o wysokim napięciu. Inną metodą jest zastosowanie toksyny botulinowej, która ma na celu porażenie mięśni dźwigaczy odbytu. Po porażeniu mięśnie nie kurczą się nadmiernie i nie występują objawy bólowe. Rzadko zespół dźwigaczy odbytu leczy się operacyjnie.

Stosuje się ponadto leczenie zachowawcze, a w nim leki przeciwbólowe oraz gimnastykę mięśni miednicy. Pomocne w łagodzeniu przykrych objawów schorzenia mogą być gorące kąpiele.

Jeśli chodzi o zapobieganie wystąpienia zespołu dźwigaczy odbytu, najistotniejszą rolę odgrywają ćwiczenia fizyczne, które wzmacniają mięśnie miednicy, a także ograniczenie długotrwałego siedzenia. Ważne jest również unikanie stresu oraz urazów tej okolicy.