Sposoby na zaparcia – co pomaga?

Skąd biorą się zaparcia? Jakie są przyczyny zatwardzenia?

Zaparcie stolca to zmniejszenie ilości wypróżnień do 2 lub mniej tygodniowo i/lub oddawanie twardych stolców z wysiłkiem. Najczęstszym rodzajem zaparcia jest tzw. zaparcie nawykowe (idiopatyczne), które nie ma związku z chorobą. Zwykle jest efektem zwolnienia pracy przewodu pokarmowego wskutek biernego trybu życia oraz nieprawidłowej diety i spożywania zbyt małej ilości płynów.

Zaparcie może też mieć charakter psychogenny. W takim przypadku problemy z wypróżnieniem pojawiają się np. przy korzystaniu z toalety w innych miejscach niż własny dom (np. na wakacjach) czy też w trakcie nauki korzystania z nocnika u dziecka. Typowe są także zaparcia w ciąży.

Co jeszcze wywołuje problemy z wypróżnianiem?

Zdarza się, że zaparcia związane są z rozwijającą się w organizmie chorobą. Choć takie przypadki zdarzają się o wiele rzadziej, w przypadku nawracających problemów z wypróżnianiem warto wykonać diagnostykę w kierunku takich schorzeń jak:

• niedoczynność tarczycy (niedobór hormonów tarczycy powoduje m.in. zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego);
• nowotwory przewodu pokarmowego (np. rak jelita grubego);
• zespół jelita drażliwego,uchyłkowatość jelita grubego, zwężenia przewodu pokarmowego (np. w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna);
• niedrożność przewodu pokarmowego (mechaniczna lub czynnościowa)
• przepukliny, choroby odbytu (np. szczelina odbytu);
• guzy lokalizujące się w miednicy i uciskające na jelita (np. nowotwory macicy, jajników, pęcherza moczowego);
• choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona, uszkodzenia rdzenia kręgowego, nowotwory rdzenia kręgowego), cukrzyca;
• nadczynność przytarczyc, zaburzenia jonowe (nadmiar wapnia, niedobór potasu), anoreksja;
• stosowanie niektórych leków (np. leków przeciwdepresyjnych, leków przeciwpadaczkowych, doustnych środków antykoncepcyjnych).

Zatwardzenie – co powinno nas zaniepokoić?

Jak już wspomniano, zaparcie najczęściej na charakter idiopatyczny, jednak zdarza się, że jest objawem poważnych chorób. W przypadku rozpoznania zaparcia o charakterze wtórnym, konieczne jest leczenie choroby podstawowej.

Problemy z wypróżnianiem towarzyszą niedoczynności tarczycy, schorzeniom układu pokarmowego, chorobom neurologicznym, a także chorobom atakującym układ mięśniowy. Objawami, które powinny wzbudzić szczególną czujność (tzw. objawami alarmującymi) są:

• postępująca niezamierzona utrata masy ciała;
• towarzysząca gorączka;
• obecność krwi w stolcu;
• niedokrwistość;
• silne bóle brzucha wybudzające ze snu;
• wyczuwalny guz w brzuchu lub zmiany w okolicy odbytu;
• obciążenie genetyczne w kierunku chorób nowotworowych jelita grubego oraz nieswoistych zapaleń jelit.

Sposoby na zaparcia – jakie leki?

Leczenie zaparć, zwłaszcza tych o charakterze przewlekłym, powinno być długotrwałe i systematyczne. Zaleca się stosowanie go do czasu normalizacji wypróżnień plus tyle czasu, ile czasu trwało zaparcie.

Sposoby na zatwardzenie – leki osmotyczne

W leczeniu przewlekłego zaparcia zalecane jest stosowanie tzw. leków osmotycznych, które uwadniają stolec i sprawiają, że stają się on miękki i łatwiej go wydalić.

Do leków osmotycznych przeznaczonych do regularnego stosowania zaliczamy makrogole i laktulozę.

Co pomaga na zaparcia?

Doraźnie, w razie trudności z wydaleniem stolca i jego zaleganiem, można stosować czopki glicerynowe lub doodbytnicze wlewki fosforanowe.

Innymi z grup środkówna zaparcia są: leki pobudzające wypróżnienie (np. bisakodyl, preparaty z liści senesu), leki zmiękczające kał i działające poślizgowo (dokuzan sodowy, parafina), leki zwiększające objętość stolca (nasiona babki ptasznika).

Co na zaparcia?

W przypadku dolegliwości o podłożu idiopatycznym wystarczające są zazwyczaj niefarmakologiczne, domowe sposoby na zaparcia. Zastosowanie leków na zaparcia zaleca się wówczas, gdy leczenie na własną rękę okaże się nieskuteczne.

Wśród niefarmakologicznych sposobów za zaparcia uwzględniamy:

• aktywność fizyczną, która powinna być systematyczna;
• zwiększenie objętości spożywanych płynów (powinno się wypijać min. 3 l wody dziennie), wypijanie herbatek na zaparcia i naparów ziołowych wspomagających pracę przewodu pokarmowego; skuteczne zioła na zaparcia to mięta, mniszek lekarski, melisa;
• zastosowanie diety na zaparcia opartej o pokarmy bogate w błonnik (zaliczamy do nich m.in.: pieczywo pełnoziarniste, kasze gruboziarniste, otręby, siemię lniane, warzywa, owoce, także suszone, m.in. suszone śliwki); należy zaznaczyć, że zwiększone spożycie błonnika nie przynosi rezultatu, jeżeli nie połączymy go z piciem optymalnej objętości wody może wówczas paradoksalnie wystąpić efekt odwrotny do zamierzonego, gdyż błonnik bez wody zatyka przewód pokarmowy;
• spożywanie kiszonek, które regulują perystaltykę przewodu pokarmowego;
• unikanie spożywania produktów, które działają zapierająco, np. czekolady, białego pieczywa, produktów wysoko przetworzonych.

Warto zadbać również o higienę i trening wypróżnień – powinno się podejmować próby regularnego wypróżniania się, najlepiej rano, po posiłku, gdy perystaltyka przewodu pokarmowego jest pobudzona, w warunkach spokoju, bez stresu i pośpiechu.