Wirusowe zapalenie żołądka i jelit

Przyczyny wirusowego zapalenia żołądka i jelit

Wirusy zdecydowanie wiodą prym jako czynniki etiologiczne infekcji żołądkowo-jelitowych. Na pierwszy plan wysuwają się rotawirusy, które ostatnimi czasy ustępują miejsca innym, ze względu na rozpowszechnienie szczepień przeciwko rotawirusom. Wspomniane inne wirusy to np. adenowirusy, astrowirusy czy norowirusy. Tak naprawdę dokładna identyfikacja patogenu niewiele zmienia w postępowaniu terapeutycznym.

Wyjątek stanowią infekcje bakteryjne, które są leczone antybiotykiem, a ich przebieg jest nieco inny od infekcji wirusowych. W diagnostyce różnicowej dodatkowo pomocny może być wywiad (np. antybiotykoterapia w wywiadzie może sugerować biegunkę o etiologii Clostridium difficile ). Ważny jest także wywiad dotyczący odbytych w ostatnim czasie podróży.

Rzadziej czynnikiem etiologicznym infekcji żołądkowo-jelitowych są pasożyty, np. Giardia lamblia.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Objawy wirusowej infekcji żołądkowo-jelitowej

Objawy grypy żołądkowej to przede wszystkim objawy ze strony przewodu pokarmowego:

• biegunka,
• wymioty,
• bóle brzucha,
• słyszalna, przyspieszona perystaltyka jelit.

Biegunka w przypadku infekcji wirusowych jest wodnista, w kale rzadko znajdują się inne treści, przy infekcjach bakteryjnych pojawia się natomiast często śluz czy krew.

Wymioty mogą być treścią pokarmową lub żółcią. Objawami towarzyszącymi bywają gorączka i dreszcze.

W miarę trwania biegunki czy wymiotów mogą dołączać się objawy odwodnienia, czyli rzadsze oddawanie moczu, wiotkość skóry, apatia, osłabienie, silne pragnienie, małe dzieci kiedy płaczą nie produkują łez, oczy wydają się zapadnięte, akcja serca jest przyspieszona.

W wirusowym zapaleniu żołądka i jelit to właśnie odwodnienie jest największym zagrożeniem dla dziecka i osób starszych, które często z racji wieku piją mało (osłabione pragnienie). Jest to problem, któremu trzeba zapobiec, a jeśli jest to niemożliwe, wtedy jak najszybciej trzeba zacząć wyrównywać straty, nierzadko w warunkach szpitalnych.

Co robić w przypadku grypy żołądkowej?

W przypadku podejrzenia wirusowego zapalenia żołądka i jelit należy udać się do lekarza, aby ocenił stopień odwodnienia organizmu i czy istnieją przesłanki do hospitalizacji. Dotyczy to w szczególności najmniejszych pacjentów (niemowląt i kilkulatków) oraz osób w podeszłym wieku, których organizm łatwo się dekompensuje i trudniej uzupełnić poniesione straty doustnie w warunkach domowych.

Bez względu na wiek pacjenta nawadnianie doustne czasami nie jest możliwe ze względu na nasilone wymioty. Wtedy niezbędne jest także podanie płynów dożylnie w warunkach szpitalnych.

Nawadnianie doustne najlepiej prowadzić z użyciem zwykłej wody, chłodnej (ciepła może stymulować odruch wymiotny). Wodę najlepiej jest podawać małymi porcjami, zbyt duże objętości mogą zostać szybko zwrócone, zanim cokolwiek zdąży się wchłonąć. Zamiast wody można zastosować dostępne w aptekach tzw. doustne płyny nawadniające, odpowiednio przygotowane pod kątem uzupełniania u odwodnionej osoby brakujących substancji. Soki czy inne słodzone napoje nie są zalecane u pacjentów z biegunką infekcyjną ze względu na to, że mają duży ładunek osmotyczny, a co za tym idzie mogą nawet nasilić dolegliwości (ściągają wodę do światła jelita).

W przypadku biegunki u dziecka rodzic powinien mniej więcej wiedzieć jakie jego dziecko ma aktualnie zapotrzebowanie na płyny, co wynika z jego masy ciała. Podstawowe zapotrzebowanie przedstawiono poniżej (trzeba jednak pamiętać, że jest to zapotrzebowanie podstawowe, natomiast po każdym luźnym stolcu czy epizodzie wymiotów należy doliczyć około 5–10 ml płynu na 1 kg masy ciała dziecka). Podstawowe zapotrzebowanie płynowe u dorosłego to około 2 litry na dobę.

Ilość płynów, jaką należy podać dziecku zależy ściśle od jego masy ciała:

• < 10 kg – 100 ml na każdy kilogram masy ciała;
• 10–20 kg – 1000 ml + 50 ml na każdy kilogram masy ciała powyżej 10 kg;
• > 20 kg – 1500 ml + 20 ml na każdy kilogram masy ciała powyżej 20 kg.

Jak leczyć wirusowe zapalenie żołądka i jelit?

W leczeniu wirusowego zapalenia żołądka i jelit, poza podażą płynów, ważne jest prawidłowe odżywianie. W przypadku niemowląt karmionych piersią czy mlekiem modyfikowanym zaleca się jak najszybszy powrót do tego karmienia. W przypadku starszych dzieci i dorosłych dieta powinna być lekkostrawna. W trakcie i jakiś czas po infekcji żołądkowo-jelitowej może pojawić się gorsza tolerancja produktów mlecznych. Wiąże się to z tym, że wirusy uszkadzają nabłonek jelitowy, w którym znajdują się enzymy trawienne, m.in. laktaza. Nabłonek ten po infekcji ulega regeneracji i wszystko wraca do normy. Mimo to nie ma wskazań, aby np. u niemowląt w okresie ostrej biegunki wprowadzać mleko modyfikowane bezlaktozowe czy ubogolaktozowe.

U dzieci nie są wskazane leki przeciwbiegunkowe. Dozwolonym preparatem są probiotyki, które według niektórych badań mogą skracać czas trwania biegunki infekcyjnej. W przypadku biegunek o etiologii bakteryjnej wskazane jest leczenie odpowiednim antybiotykiem (według zaleceń lekarza).

U dorosłych zastosowanie leku przeciwbiegunkowego może być pomocne, jednak nie powinno być nadużywane ze względu na utrudnione w tej sytuacji oczyszczanie jelit (wypróżnienia umożliwiają eliminację patogenu z przewodu pokarmowego).