Wgłobienie jelita – czym jest, jakie są objawy i leczenie?

Co to jest wgłobienie jelit?

Wgłobienie jelita (łac. invaginatio, intussusceptio, ang. intussusception)jest to przemieszczenie bliższego odcinka jelita do innej, dalszej części. Dochodzi do niego przede wszystkim u dzieci, w tym u niemowląt. Wgłobienie jest jedna z przyczyn niedrożności przewodu pokarmowego.

Wgłobienie jelita – jakie są przyczyny?

Większość przyczyn wgłobienia jelita nie została ustalona jednoznacznie. Uważa się, że istotną rolę może odgrywać zgrubienie ściany jelita wskutek przerostu obecnej w jelitach tkanki chłonnej. Dzieje się tak często podczas infekcji wirusowych toczących się w jelitach (powszechne u dzieci biegunki rotawirusowe lub adenowirusowe). Ważnym czynnikiem może być również aspekt genetyczny, o czym świadczy częste rodzinne występowanie wgłobienia jelita.

Istnieje także szereg chorób, które z innych powodów niż wirus prowadzą do zgrubienia ściany jelit. Należą do nich: celiakia, mukowiscydoza, polipowatość rodzinna, hemofilia.

W tych przypadkach wgłobienie jelit może mieć charakter nawrotowy. Wgłobienie jelita dorosłych pojawia się najczęściej wskutek powikłania po operacji jamy brzusznej.

Przeczytaj również: Jakie mogą być przyczyny bólu pod mostkiem?

Wgłobienia jelita – objawy u dziecka

Podstawowe i pierwsze objawy wgłobienia jelita to silny ból brzucha i wymioty. Ból jest nagły, ma charakter kolkowy, pojawia się zwykle po karmieniu dziecka. W trakcie napadu, zwykle trwającego kilka minut, dziecko podkurcza nóżki, płacze, często masywnie się poci i jest niespokojne. Powłoki brzuszne u niemowląt są napięte i trudne do badania, jednakże czasami palpacyjnie można wyczuć guz w jamie brzusznej. Mogą pojawić się także wymioty i nudności.

Dla rodziców cenną wskazówką jest fakt, że mienia się także stolec. Obserwuje się krew w kale, która u dzieci określana jest jako objaw galaretki porzeczkowej. Nie jest to jednak charakterystyczne zjawisko, ponieważ pojawia się późno, najczęściej już kiedy doszło do niedokrwienia jelita wskutek wgłobienia jelita. Po ustąpieniu ataku bólu w nadbrzuszu łatwo można wyczuć kiełbaskowaty twór Jest to wgłobione jelito (jego część). Jednocześnie w podbrzuszu nie można wyczuć jelita.

Przeczytaj czym jest niedrożność jelit.

Wgłobienia jelita – powikłania

Długo trwające wgłobienie jelita kończy się niedokrwieniem i martwicą wgłobionego fragmentu jelita. Dzieje się tak, gdyż wgłobiony fragment jest ciągle uciskany przez inny odcinek jelita i nie dochodzi do niego krew. Może również dojść do perforacji, czyli przedziurawienia fragmentu jelita. Często kończy się to zapaleniem otrzewnej, które objawia się bardzo ciężkim stanem pacjenta i może nawet skończyć się zgonem, w przypadku braku natychmiastowej interwencji.

Wgłobienia jelita – badania i rozpoznanie

Podstawowym momentem, kiedy podejrzewać można wgłobienie jelita jest występowanie objawów klinicznych. Do potwierdzenia przypuszczeń wykorzystuje się różne badania radiologiczne. Dobrą metodą jest USG jelit (jamy brzusznej). Widoczny jest w nim charakterystyczny obraz tarczy strzelniczej, czyli obecność w przekroju dwóch nakładających się na siebie warstw jelita.

Wyjątkowo, gdy USG nie daje pewności, że widoczny obraz to wgłobienie jelita, wykonuje się badanie TK (tomografia komputerowa). Nie jest to jednak zalecana diagnostyka, ze względu na wysoki koszt i czas oczekiwania, dłuższy niż w przypadku USG.

Wgłobienia jelita – leczenie objawowe

Szybka i prawidłowa diagnostyka wgłobienia jelita może zapobiec konieczności leczenia operacyjnego. W przypadku pewności, że pacjent cierpi z powodu wgłobienia jelita, a jego stan nie jest bardzo ciężki, należy przede wszystkim wdrożyć leczenie objawowe. Wymioty są wskazaniem do zastosowania zgłębnika żołądkowego, w celu odessania treści pokarmowej. Pacjenta należy odpowiednio nawodnić oraz podać mu antybiotyki, aby zapobiec rozwojowi infekcji w jelitach. Dobrą metodą jest także wykonanie terapeutycznego doodbytniczego:

• wlewu środka cieniującego,
• wlewu 0,9 proc. roztworu soli fizjologicznej,
• podania powietrza.

Wypełnienie nimi jelit umożliwia często samoistne odprowadzenie wgłobienia.

Wgłobienia jelita – operacja

W przypadku braku powodzenia powyższych metod leczenia wgłobienia jelita lub pojawienia się powikłania w postaci zapalenia otrzewnej należy wdrożyć sposoby operacyjne. U dzieci często daje się uniknąć operacji, jednak u dorosłych z reguły jest to jedyna skuteczna metoda.

Po otwarciu jamy brzusznej chirurdzy wyciskają wgłobione jelito. Próba wyciągania go na siłę może skończyć się uszkodzeniem śluzówki lub przedziurawieniem jelita. Po wykonaniu manewru wyciśnięte jelita okłada się ciepłymi chustami i sprawdza ich żywotność. Ich zaróżowienie w ciągu kilku minut świadczy o braku martwicy, wówczas nie ma konieczności usuwania fragmentów jelita i operację można zakończyć. Rokowanie jest dobre, a śmiertelność wśród dzieci niewielka.