Uchyłkowatość jelita grubego – co to jest? Jak leczyć zapalenie?

Czym jest uchyłkowatości jelita grubego?

Jest to jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego w społeczeństwach wysokorozwiniętych, zaliczana do chorób cywilizacyjnych. Rozwija się u około 1/3 populacji do 45. roku życia, a u ludzi powyżej 85. roku życia występuje w około 66 proc.

Etiopatogeneza powstawania uchyłków jelita grubego nie jest do końca jasna. Uważa się, że za ich powstawanie odpowiedzialny jest wzrost ciśnienia w świetle jelita grubego i wypychanie błony śluzowej na zewnątrz, na przykład gdy występują zaparcia. Dlatego w jej zapobieganiu ważna jest bogata w błonnik dieta. Stwierdza się również zmiany w budowie ściany jelita, prowadzące do jej mniejszej elastyczności.

Objawy choroby uchyłkowej i jej powikłania

W zdecydowanej większości przypadków uchyłki nie dają żadnych dolegliwości i są przypadkowo wykrywane. Na objawy choroby uchyłkowej jelita grubego składają się: nawracające tępe lub kolkowe bóle brzucha, wzdęcia, wiatry, bolesne oddawanie stolca.

Powikłania mogą obejmować ostre zapalenie uchyłków. Występuje ono u około 10–25 proc. chorych na chorobę uchyłkową. Może prowadzić do zapalenia otrzewnej, powstania ropnia, ropowicy czy przetoki oraz takich następstw, jak zwężenie czy niedrożność jelita grubego. U 10–20 proc. chorych wystąpi inne groźne powikłanie – krwawienie do dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Uchyłek może również ulec perforacji, dając ostre objawy.

Uchyłki można rozpoznać podczas kolonoskopii lub przez badanie radiologiczne z wlewem doodbytniczym. Metod tych nie stosuje się w przypadku diagnozowania powikłań choroby – są przeciwwskazane.

Zapalenie uchyłków – objawy

Podczas zapalenia uchyłków u prawie wszystkich pacjentów występuje ból brzucha. Inne objawy to gorączka, nudności i wymioty, biegunka, czasem zaburzenia w oddawaniu moczu, a w badaniach laboratoryjnych krwi zwiększona liczba limfocytów i wzrost parametrów stanu zapalnego, takich jak białko CRP. Zapalenie uchyłków występuje częściej u osób otyłych, palących tytoń lub stosujących dietę ubogoresztkową.

Powikłania mogą być groźne, od ropnia okołojelitowego i ropowicę po rozlane czy nawet kałowe zapalenie otrzewnej. Mogą wytworzyć się przetoki między jelitem a pęcherzem moczowym, pochwą czy jelitowo-skórne. Badaniem z wyboru w przypadku zapalenia uchyłków jest tomografia komputerowa. Przydatne bywa USG jamy brzusznej.

Uchyłkowatość jelita – jak leczyć?

Chorzy z niepowikłanym zapaleniem uchyłków mogą być leczeni zachowawczo. Podstawowe znaczenie ma antybiotykoterapia dożylna. Chory nie przyjmuje pokarmów doustnie. Wyrównywana jest równowaga wodno-elektrolitowa za pomocą płynów podawanych dożylnie. Po takim leczeniu objawy zwykle ustępują w przeciągu 2–3 dni. Jeśli mimo leczenia utrzymują się lub wystąpią powikłania, należy wdrożyć leczenie operacyjne.

Leczenie polega na wycięciu zmienionego fragmentu jelita grubego i następnie zespoleniu jelita (operacja jednoetapowa) lub na wycięciu fragmentu jelita, wyłonieniu kolostomii, czyli przetoki jelitowej w powłokach brzusznych (jak mówią pacjenci – sztucznego odbytu), przez którą chory wypróżnia się do specjalnych worków naklejanych na skórę oraz wykonania po jakimś czasie drugiej operacji celem odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego (operacja dwuetapowa). Wybór metody zależy od stanu ogólnego pacjenta.

Krwawienie z uchyłków jelita grubego

Szacuje się, że około 15 proc. krwawień do dolnego odcinka przewodu pokarmowego jest spowodowanych krwawieniem z uchyłków jelita grubego. Najważniejszym badaniem w takim przypadku jest kolonoskopia, w trakcie której można rozpoznać krwawiące uchyłki.

Krwawienie z odbytu to w około 90 proc. przypadków zatrzymuje się samoistnie. Gdy krwawienie nie ustępuje, możliwe jest wykonanie angiografii – podanie środka kontrastowego do naczyń pod kontrolą rentgenowską w celu ustalenia dokładnego miejsca krwawienia, a następnie leczenie małoinwazyjne (embolizacja, czyli zamknięcie naczynia specjalnym alkoholem lub inne metody). Tylko w przypadkach masywnego i nieustającego krwawienia operuje się i usuwa jelito, zwykle całą okrężnicę.

Profilaktyka uchyłków jelita grubego

Wydaje się, że najważniejszym czynnikiem w zapobieganiu powstawania uchyłków jest odpowiednia dieta – pokarmy bogate w błonnik, unikanie tłustych, zalegających w jelitach pokarmów.

Chorym zaleca się jedzenie otrębów, które regulują wypróżnienia. W razie bólu brzucha można stosować leki rozkurczowe.

Uchyłki jelita grubego występują bardzo często, są wręcz traktowane jako choroba cywilizacyjna. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza że powikłania mogą być groźne.