Uchyłki esicy – jak leczyć objawy?

Co to jest esica i jakie są jej choroby?

Esica jelita grubego to końcowy odcinek jelita grubego. Zagrożony jest wieloma różnymi chorobami, z których część niestety ma podłoże nowotworowe. Inny termin który określa opisywaną część jelita to okrężnica esowata. Nazwa pochodzi od charakterystycznego ułożenia przypominającego w swoim przebiegu literę "S". Esica, jelito przebiega z lewej strony jamy brzusznej i tam też najczęściej daje dolegliwości bólowe i dyskomfortu w postaci rozpierania.

Najczęstsze stany chorobowe diagnozowane w tym odcinku jelita to:

• uchyłkowatość esicy
• polip esicy polipowatość rodzinna może oznaczać obecność zmian nowotworowych i nienowotworowych takich jak: polip młodzieńczy, zapalny, rzekomy),
• guz esicy, który może oznaczać, że jest to rak esicy, gruczolakorak,
• skręt esicy – jest rodzajem niedrożności jelit i może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia, gdyż skręt kiszek prowadzi do niedokrwienia, a następnie do martwicy.

Co to jest uchyłek esicy?

Uchyłki są jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Patologiczne uwypuklenia ściany jelita grubego pojawiać się mogą w różnych jego częściach, najczęściej jednak występują one w obrębie esicy (okrężnicy esowatej). mają one kształt woreczkowatych struktur i typowo osiągają wielkość kilku milimetrów. Główną przyczyną pojawiania się uchyłkowatości esicy, są nieprawidłowe nawyki żywieniowe.

Pacjenci obawiając się zmian pochodzenia nowotworowego poszukują informacji czy uchyłkowatość zwiększa ryzyko rozwoju raka esicy. Rozpowszechnienie schorzenia narasta wraz z wiekiem – wśród osób po 40. roku życia problem może dotyczyć nawet 10 proc. populacji. W grupie ludzi z przekroczoną szóstą dekadą życia, uchyłki ma nawet połowa z nich.

Pacjenci zetknąć się mogą z kilkoma różnymi terminami dotyczącymi uchyłków esicy. Wspomnieć tutaj można chociażby o zapaleniu uchyłków – problem ten pojawia się w sytuacji, kiedy w istniejących u chorego uchyłkach rozwinie się proces zapalny. Innym terminem jest jeszcze choroba uchyłkowa. Tutaj sytuacja jest dość skomplikowana, określenie to bywa różnie definiowane, zazwyczaj jednak jako uchyłkowatość traktuje się stan, gdzie z obecnością u pacjenta opisywanych zmian powiązane jest występowanie jakichś objawów.

Uchyłki występować mogą w każdej części jelita grubego, tak naprawdę jednak najczęściej pojawiają się one w okrężnicy esowatej, czyli esicy. Z tego właśnie względu problem często określany jest nie jako uchyłki jelita grubego, a jako uchyłki esicy.

Czytaj również: Zielony stolec – co oznacza zielony kał u dorosłych i dzieci?

Uchyłki esicy – przyczyny

Problem nasila się najczęściej w związku z dietą ubogoresztkową, czyli taką, w której pacjent spożywa zbyt małe ilości błonnika (źródłem tej substancji są przede wszystkim owoce i warzywa, a także produkty pełnoziarniste). W przypadku diety z niewielką ilością błonnika, pokarm niewystarczająco wypełnia światło jelit – dochodzi wtedy do wzrostu panującego tam ciśnienia, a przez to pojawiać się może tendencja do uwypuklenia się ściany jelita i powstania właśnie uchyłków w esicy.

Zauważalne jest jednak to, że nie tylko dieta wpływa na pojawianie się uchyłków. Pod uwagę bierze się także to, że przyczyną uchyłkowatości esicy mogą być również odziedziczone geny – okazuje się, że tendencja do pojawiania się tych zmian może występować rodzinnie.

Uchyłki esicy – objawy

Stan, w którym u pacjenta po prostu istnieją uchyłki, najczęściej nie prowadzi do występowania jakichkolwiek objawów – określa się go jako uchyłkowatość bezobjawową. U niektórych jednak osób z uwypukleniami ściany jelita związane są jednak pewne dolegliwości. W tym przypadku objawami uchyłków esicy mogą być:

• bóle brzucha (ból esicy zlokalizowany po lewej stronie jamy brzusznej),
• zaburzenia wypróżniania (w postaci zarówno biegunek, jak i zaparć),
• wzdęcia,
• zatrzymanie stolca i gazów.

Z uchyłkami związane mogą być jeszcze inne dolegliwości, pojawiają się one jednak w sytuacji, kiedy dojdzie do rozwoju powikłań. Komplikacjami w tym przypadku mogą być zapalenie uchyłków (związane m.in. z gorączką oraz z silnym bólem brzucha) czy krwawienie z odbytu (w którego przebiegu pojawiać się może duża ilość krwi w stolcu czy nawet wypróżnienia samą krwią).

Uchyłki w esicy – jakie badania zrobić?

Uchyłki – ze względu na to, że najczęściej są one bezobjawowe – wykrywane są zwykle przypadkowo na drodze (wykonywanej z różnych przyczyn) kolonoskopii. Tutaj warto zaznaczyć jedną rzecz – tak jak u pacjenta z uchyłkami, który nie ma objawów, można wykonywać te badanie, tak już w przypadku chorych z jakimiś dolegliwościami – szczególnie takimi, które sugerują ostre zapalenie uchyłków – kolonoskopia jest już przeciwwskazana. W takiej sytuacji możliwe jest wykonywanie innych badań, takich jak tomografia komputerowa jamy brzusznej czy USG brzucha. Badania te (szczególnie pierwsze z wymienionych) mogą zobrazować same uwypuklenia ścian jelit, ale i pozwolić na rozpoznanie ewentualnych powikłań uchyłkowatości jelit.

U pacjentów z niewyjaśnionymi dolegliwościami ze strony jamy brzusznej, które mogą, ale nie muszą wynikać z choroby uchyłkowej, wykonywane są zwykle nie tylko badania obrazowe, ale i badania laboratoryjne. Takie postępowanie wynika z tego, iż zachodzi konieczność przeprowadzenia diagnostyki różnicowej – uchyłki esicy mogą prowadzić do podobnych dolegliwości, jakie są spotykane np. w przebiegu takich schorzeń jak:

• zespół jelita drażliwego,
• guz esicy i innych odcinków jelita grubego,
• zapalenie jelit,
• zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Jak leczy się uchyłki esicy – dieta i leki

Leczenie uchyłków esicy najczęściej jest zachowawcze. Podstawową rolę w przypadku tego problemu odgrywa dieta – pacjentom zalecane jest zwiększenie spożycia błonnika. Aby to osiągnąć, możliwe jest chociażby jedzenie otrębów – początkowo należy zaczynać od niewielkich ich ilości (1–2 łyżki na dobę), stopniowo osiągając spożycie sięgające 5–6 łyżek otrębów dziennie. Łagodzenie dolegliwości bólowych, związanych z obecnością uchyłków, można zaś poprzez zażywanie leków o działaniu rozkurczowym (np. preparatów zawierających drotawerynę).

Tutaj należy jednak zaznaczyć, że niestety, ale kiedy uchyłki już się pojawiają, to zasadniczo (bez interwencji chirurgicznej) nie można doprowadzić do ich cofnięcia się. Dieta przy uchyłkach ma za zadanie zapobiegać pojawianiu się nowych zmian w esicy, nie doprowadzi jednak do tego, że te, które już są obecne w ścianie jelita, znikną.

Całkowicie odmiennie zaś przebiega leczenie powikłań związanych z uchyłkami. W przypadku zapalenia uchyłków pacjenci mogą być zmuszeni do pozostania w szpitalu, gdzie podawane będą im antybiotyki, a także zastosowana u nich zostanie ścisła dieta. Z kolei w sytuacji, kiedy dojdzie do wytworzenia się ropnia w jamie brzusznej, czy gdy wystąpi niedrożność jelit, może już zachodzić konieczność przeprowadzenia leczenia operacyjnego.

Uchyłkowatość esicy a rak jelita grubego

Najczęstszym powikłaniem uchyłków esicy, jak już wspomniano, jest ostre ich zapalenie. Istnieją jednak i inne możliwe powikłania tego problemu – takowymi są perforacja uchyłków, wytworzenie się ropnia w jamie brzusznej, a czasami nawet niedrożność jelit.

Nowotwory jelita grubego są często spotykanymi schorzeniami onkologicznymi, uchyłkowatość esicy również jest często spotykaną jednostką, dlatego też – co nie budzi zdziwienia – poszukiwano związków pomiędzy tymi dwoma jednostkami. Pacjentów, u których stwierdzono uchyłki jelita grubego, szczęśliwie można uspokoić. Otóż zetknąć się można z różnymi informacjami na ten temat, aczkolwiek według większości z przeprowadzonych dotychczas badań naukowych, uchyłki esicy nie zwiększają ryzyka rozwinięcia się raka jelita grubego.

Bibliografia

Granlund J. et al., Diverticular disease and the risk of colon cancer – a population-based case–control study, Alimentary Pharmacology and Therapeutics, vol. 34, iss. 6, 25 JULY 2011

lek. G. Małek, prof. dr hab. n. med. Z. Grzebieniak, Standardy postępowania w leczeniu zapalenia uchyłków esicy, Polski Klub Koloproktologii

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10352-diverticular-disease

https://www.webmd.com/digestive-disorders/tc/diverticulosis-topic-overview#1