Twardy stolec – przyczyny, objawy, domowe sposoby

Twardy stolec – czy to zaparcia?

Problemy z wypróżnianiem dotykają do czasu od czasu każdego. Ich przyczyną najczęściej jest niewłaściwa dieta i/lub tryb życia sprzyjający zaparciom. Na ogół wystarczają nawet niewielkie modyfikacje codziennych nawyków i sytuacja wraca do normy. Samo określenie „zaparcia” może być trochę mylące, ponieważ rytm wypróżnień jest cechą osobniczą i zależną od wielu różnych czynników.

Ogólnie przyjmuje się, że zaparciem jest sytuacja, w której wypróżnienie następuje u kogoś rzadziej niż dwa razy w tygodniu lub kiedy ma on twardy, zbity w kulki, przypominający bobki stolec trudny do wydalenia, a dodatkowo towarzyszy mu uczucie niepełnego wypróżnienia i ból odbytu.

To też może Cię zainteresować: Śmierdzące stopy – przyczyny, leczenie

Twardy stolec – przyczyny

Najczęściej przyczyny zaparć mają swoje źródło w nieprawidłowym trybie życia, w tym w odżywiania. Możliwymi powodami chorób układu pokarmowego i problemów z oddawaniem stolca są między innymi:

• menu zbyt ubogie w błonnik,
• za mała ilość płynów w diecie,
• zaburzenia czynnościowe (celowe wstrzymywanie wypróżnienia, np. w czasie podróży, w przedszkolu, w krępujących sytuacjach itp.),
• działanie uboczne niektórych leków,
• przeszkody w jelitach (narośla, uchyłki czy guzy mogą spowodować duże trudności w przemieszczaniu się treści pokarmowej przez jelito, prowadząc w konsekwencji do zaparć).

Wymienia się także przyczyny organiczne utrudnionego czy rzadkiego oddawania stolca, do których zalicza się grupę chorób, którym towarzyszą zaparcia (zaburzenia endokrynologiczne, choroba Hirschsprunga, zaburzenia neurologiczne, metaboliczne i inne).

Twardy stolec – objawy

Przejściowe zaparcia bywają stanem fizjologicznym, jak np. zaparcia u kobiet w ciąży. Jest jednak także szereg sytuacji, które powinny zaniepokoić i – w przypadku braku efektu po zastosowaniu domowych metod – skłonić do wizyty u lekarza specjalisty.

• Brak stolca przez tydzień lub dłużej u ludzi dorosłych – rytm wypróżnień może się znacznie wahać w zależności od konkretnej osoby. Jeżeli jednak następuje znaczna jego zmiana w porównaniu do dotychczasowej sytuacji, może być ona jednym z pierwszych sygnałów poważnych chorób układu pokarmowego.
• Ból przy oddawaniu stolca – może pojawić się podczas zaparcia, kiedy twardy stolec nie chce wyjść z odbytu, lub w sytuacji, gdy organizm próbuje wydalić bardzo duży stolec.
• Twardy stolec z krwią – to zawsze bardzo niepokojący objaw, choć nie w każdym przypadku obserwowany na pierwszy rzut oka. Jeżeli krew pojawia się na papierze toaletowym, można być niemal pewnym, że krew jest obecna w kale. Taka sytuacja jednak wymaga potwierdzenia badaniami laboratoryjnymi. Warto pamiętać, że twardy stolec podrażnia i rani odbyt, prowadząc do pojawienia się krwi na papierze toaletowym.
• Utrata wagi – jeżeli chudnięcie następuje bez wyraźnej przyczyny (np. nie w efekcie stosowania diety odchudzającej) wraz z towarzyszącymi mu zaparciami, bólem, gorączką – może być oznaką poważniejszych schorzeń (niedrożności jelit, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a nawet nowotworu) wymagających dalszej diagnostyki.
• Wzdęcia, bóle brzucha, utrudnione oddawanie gazów – to objawy często towarzyszące utrudnionej defekacji – one również mogą zwiastować poważniejsze problemy w postaci zespołu jelita drażliwego, choroby Leśniowskiego-Crohna.

Kwestii zaparć absolutnie nie powinno się lekceważyć. Jeżeli po wykorzystaniu dostępnych metod domowego leczenia nie następuje znacząca poprawa, trzeba koniecznie przeprowadzić pełną diagnostykę problemu pod kierunkiem lekarza gastroenterologa.

Twardy stolec u dziecka – czy to normalne?

Zaparcia u kobiet w ciąży, noworodków i dzieci są zjawiskiem naturalnym, jednak o ile kobiety będące w ciąży mogą stosować większość domowych sposobów na problemy z oddaniem stolca, o tyle u dzieci raczej nie powinno się podejmować leczenia samodzielnie, zwłaszcza w przypadku noworodków i niemowląt.

Jeżeli dziecko jest pogodne, nie płacze, ma apetyt i nie okazuje dyskomfortu – prawdopodobnie zaparcie jest spowodowane niedojrzałym jeszcze układem trawiennym, który w ten sposób reaguje np. na wprowadzanie do diety nowego produktu czy karmienie mlekiem modyfikowanym.

Wiele mam niepokoi się częstotliwością oddawania stolca przez małe dzieci, tymczasem te, które są karmione piersią, mogą to robić nawet raz na kilkanaście dni i nadal jest to prawidłowe. Jeżeli jednak sytuacja staje się dla opiekunów niepokojąca, warto od razu skierować się do lekarza pediatry, który określi przyczynę i ewentualną potrzebę leczenia problemów z wypróżnianiem dziecka.

Domowe sposoby na oddanie stolca

Jak zmiękczyć twardy stolec? W pierwszej kolejności sięga się po sprawdzone sposoby domowe, a tych mamy do dyspozycji niemało.

• Nawodnienie organizmu – to zazwyczaj pierwsza myśl, jaka przychodzi do głowy, kiedy trzeba zmiękczyć twardy stolec. Należy wypijać około dwóch litrów niegazowanej wody mineralnej dziennie.
• Soki warzywne i owocowe (najlepiej świeżo wyciśnięte) – oprócz funkcji nawadniającej pobudzają perystaltykę jelit.
• Błonnik – dieta uboga w błonnik to również jedna z przyczyn problemów z wypróżnianiem. Rozluźnienie stolca u osób dorosłych może nastąpić po zmianie menu na wysokobłonnikowe. Pełnoziarniste produkty, suszone owoce (śliwki, wiórki kokosowe), warzywa są znakomitym źródłem błonnika. Przyspiesza on pasaż treści pokarmowej w jelicie, wpływa na objętość masy kałowej i poprawia perystatykę jelit.
• Fermentowane produkty mleczne – jogurty naturalne, kefiry, maślanka – to również grupa produktów, która u wielu osób pozwala zmiękczyć twardy stolec.
• Siemię lniane i babka płesznik – obie rośliny usprawniają motorykę jelit, działając jednocześnie ochronnie na błonę śluzową. Siemię lniane pokrywa się śluzem, który ułatwia rozluźnienie mas kałowych podczas zaparć, natomiast babka płesznik odgrywa ważną rolę w formowaniu się kału.
• Oliwa z oliwek – jeden ze zdrowszych tłuszczy, który dodatkowo ma delikatne właściwości przeczyszczające, umożliwiający rozluźnienie masy kałowej podczas zaparć.
• Aktywność fizyczna – brak ruchu bardzo przyczynia się do powstawania zaparć. Ruch w jakiejkolwiek formie pobudza natomiast perystaltykę jelit i ułatwia prawidłowe wypróżnienie.

Domowe sposoby na rozluźnienie stolca u dorosłych czy dzieci dotyczą głównie kwestii żywieniowych, należy jednak pamiętać, że za część kłopotów z wypróżnianiem odpowiada także codzienne napięcie i stres. Włączenie zwiększonej dawki aktywności fizycznej pozwala skutecznie zredukować jego poziom, a w konsekwencji wspomaga uregulowanie wypróżniania.

Bibliografia:

• https://www.everydayhealth.com/digestive-health/constipation-causes.aspx
• https://www.pfm.pl/baza_chorob/choroby-ukladu-pokarmowego/zaparcie-8211-przyczyny-i-leczenie/1003
• https://publisherspanel.com/api/files/view/50132.pdf