Silny ból brzucha to objaw wielu jednostek chorobowych. W ustaleniu przyczyny ostrego bólu brzucha pomocna jest lokalizacja, natężenie oraz szybkość narastania w czasie (kłujący ból brzucha, ból w nadbrzuszu, podbrzuszu, ból ciągły, nagły, ból brzucha po lewej lub po prawej stronie). Źródłem ostrego bólu brzucha, oprócz chorób przewodu pokarmowego, może być również układ moczowy oraz płciowy (choroby ginekologiczne, ból brzucha w ciąży).
Silny ból brzucha – jakie mogą być przyczyny?
Ból brzucha (ostry i silny) – przyczyny
Pacjenci zgłaszający się do lekarza z bólem brzucha opisują go różnie. Lokalizacji i charakteru bólu tego typu jest wiele. Ból brzucha na dole, ból w dołku, ból w podbrzuszu, nadbrzuszu, kłujący, mocny, piekący ból brzucha, skurcze brzucha. Niepokojącym objawem jest ostry, silny ból brzucha. Jakie są najczęstsze przyczyny dolegliwości tego typu?
Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny
Silny ból brzucha jest objawem nieswoistym, co oznacza, że wiele schorzeń może w swym przebiegu wywoływać ten symptom. Jeżeli pojawia się nagle lub jego natężenie narasta w przeciągu kilku dni, nazywamy go bólem ostrym. Wśród stanów, które mogą przyczyniać się do wystąpienia ostrego bólu brzucha, wymienić należy:
- choroby przewodu pokarmowego: żołądka, jelit, wątroby, trzustki, śledziony,
- schorzenia układu moczowo-płciowego,
- zaburzenia metaboliczne, takie jak ketonowa kwasica cukrzycowa, porfiria, mocznica,
- choroby narządów klatki piersiowej,
- nadwrażliwość pokarmową,
- zatrucia: ołowiem, arsenem, rtęcią, muchomorem sromotnikowym,
- choroby naczyń – zator tętnicy krezkowej, zakrzepicę żył trzewnych, rozwarstwienie aorty brzusznej,
- nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołów wydzielania wewnętrznego.
To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie
W wielu przypadkach ból brzucha jest objawem schorzenia bezpośrednio zagrażającym życiu lub zdrowiu. W medycynie stan taki nazywa się ostrym brzuchem. Jeżeli oprócz odczuwania silnego bólu, brzuch jest twardy, napięty oraz nienaturalnie wzdęty, a także wystąpiło nagłe zatrzymanie stolca i gazów, wymioty (zwłaszcza krwiste), obecność krwi w stolcu lub wysoka gorączka, pacjent powinien natychmiast zgłosić się po pomoc do lekarza.
Czytaj również: Ból brzucha i pleców
Silny ból w nadbrzuszu i ostry ból brzucha w okolicy pępka – co to znaczy?
Przyczyn ostrego bólu brzucha jest wiele, a w określeniu jego źródła pomocne może być umiejscowienie. Ból w nadbrzuszu związany jest zazwyczaj z procesami patologicznymi, toczącymi się w obrębie żołądka, przewodach żółciowych, w wątrobie lub trzustce. Należy tu wymienić między innymi perforację wrzodu trawiennego, ostre zapalenie trzustki, zapalenie pęcherzyka żółciowego oraz kolkę żółciową, spowodowaną kamieniem żółciowym, a także pęknięcie lub zawał śledziony.
Wskazówką może być także promieniowanie bólu. Kamica żółciowa daje ból zlokalizowany w prawej górnej części jamy brzusznej, który promieniuje do okolicy łopatki, również po prawej stronie. W chorobie wrzodowej żołądka lub w zapaleniu trzustki ból promieniuje do pleców.
Bardzo ważny jest fakt, że schorzenia obejmujące narządy klatki piersiowej mogą wywoływać silny ból, który pacjent odczuwa w nadbrzuszu. Zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia, płuc czy opłucnej, a także zator tętnicy płucnej w niektórych przypadkach przebiegają pod taką właśnie maską.
Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?
Przyczyn ostrego bólu brzucha w okolicy pępka oraz po obu stronach śródbrzusza należy doszukiwać się w schorzeniach układu moczowego (kamica moczowa, odmiedniczkowe zapalenie nerek), a także jelita cienkiego i grubego (wczesne zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit, ostre niedokrwienie jelit).
Stany takie, jak zaawansowane zapalenie wyrostka robaczkowego, skręt torbieli jajnika, zapalenie przydatków czy pęcherza moczowego najczęściej powodują silny ból w podbrzuszu.
Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?
Przewlekły, ciągły ból brzucha a choroby układu pokarmowego
Wiele jednostek chorobowych jest przyczyną ciągłego, przewlekłego bólu brzucha. W niektórych przypadkach natężenie symptomu może być duże i zakłócać funkcjonowanie pacjenta. Dla przykładu – nieswoiste zapalenia jelit: choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego przebiegają z okresami zaostrzeń i remisji.
Podczas rzutu choroby wielu pacjentów skarży się na silny ból brzucha. Choroba refluksowa przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czy przewlekłe zapalenie błony śluzowej tych organów objawiają się poprzez mocne dolegliwości bólowe.
Inną przyczyną powodującą ostry ból brzucha są choroby infekcyjne i pasożytnicze jelit: gruźlica, promienica, giardioza, tasiemczyca lub włośnica. Należy również mieć świadomość, że wszelkie nowotwory rozwijające się w obrębie jamy brzusznej lub miednicy mogą wywoływać ból. Trzeba wiedzieć także, że choroba zwyrodnienia stawów kręgosłupa oraz krzyżowo-biodrowych wywołuje silny ból w okolicy brzucha.
Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie
Bóle brzucha a choroby ginekologiczne
Silny ból brzucha u kobiet nierzadko może mieć przyczynę w schorzeniach narządów rodnych. Jeżeli towarzyszy on miesiączkom (ból owulacyjny), a dodatkowo pacjentka skarży się na dolegliwości bólowe związane ze współżyciem, plamienia występujące poza menstruacją oraz problemy z zajściem w ciążę, powodem może być endometrioza. Jest to stan, w którym błona śluzowa macicy występuje w nieprawidłowych miejscach organizmu kobiety, np. w jajniku, jajowodzie lub w obrębie otrzewnej. Ból brzucha na dole (ból owulacyjny) to także objaw jajeczkowania.
Silny ból podbrzusza może być spowodowany także zapaleniem przydatków. Charakterystyczne dla schorzenia jest narastanie natężenia bólu oraz towarzysząca wysoka gorączka – 38–39°C. Do powikłań tego stanu zalicza się zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej oraz wytworzenie się ropnia w obrębie jajnika, które także dają silne dolegliwości bólowe.
Kolejną przyczyną ostrego bólu podbrzusza jest skręt jajnika. Poprzez zaciśnięcie naczyń biegnących w szypule narządu niemożliwy staje się odpływ krwi z jajnika, narasta jego obrzęk, a wskutek braku dopływu krwi tętniczej rozwija się martwica. Schorzenie to w większości przypadków wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.
Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu
Ból brzucha w ciąży – czy jest groźny?
Wszelkie niepokojące objawy, które pojawiają się u kobiety w ciąży powinny być dokładnie zdiagnozowane. Trzeba mieć świadomość, że większość procesów patologicznych toczących się w ustroju kobiety nie są obojętnych dla rozwijającego się płodu.
Czy bóle brzucha w ciąży są groźne? Na wczesnym etapie ciąży ból w podbrzuszu w ciąży, któremu towarzyszy plamienie lub krwawienie, może być symptomem zagrażającego poronienia. W zaawansowanej ciąży objawy te świadczą o zagrażającym porodzie przedwczesnym lub przedwczesnym odklejaniu się łożyska. Oba stany mogą być niebezpieczne dla życia dziecka, dlatego trzeba jak najszybciej przeprowadzić odpowiednią diagnostykę i leczenie.
Nie należy zapominać, że kobieta może cierpieć z powodu infekcji układu moczowego w ciąży lub pochwy, zatrucia pokarmowego, a także zapalenia wyrostka robaczkowego, które również objawiać się będą silnym bólem brzucha. Wszystkie wymienione choroby powinny być leczone w odpowiedni sposób, by uniknąć niebezpiecznych powikłań, zarówno dla kobiety, jak i płodu.
U niektórych kobiet w wyniku zapłodnienia dochodzi do rozwoju ciąży pozamacicznej (ektopowej). Najczęściej lokalizuje się ona w obrębie jednego z jajowodów. Początkowo przebiega niemalże bezobjawowo. Tylko niektóre kobiety czują kłujący ból podbrzusza po jednej stronie. Jest to jednak stan bardzo niebezpieczny, gdyż w wyniku pęknięcia jajowodu dochodzi do silnego krwawienia wewnętrznego.
Objawia się to bardzo silnym bólem brzucha, któremu towarzyszy spadek ciśnienia tętniczego, wzrost szybkości tętna, zblednięcie i silne pocenie się. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia kobiety, która powinna natychmiast znaleźć się w szpitalu.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Diagnostyka obrazowa. Układ trawienny” red. naukowa Stanisław Leszczyński, Joanna Pilch-Kowalczyk, wyd. 2012 r.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
Marta Cygoń-Pawlicka
Lekarz
Lekarz w trakcie stażu podyplomowego, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Ukończyła Studia Podyplomowe – „Żywienie w zdrowiu i chorobie” MCKP Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Miłośniczka sportów wodnych, kuchni azjatyckiej i kotów.
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 10.04.2023