Rotawirusy u dzieci – objawy i leczenie grypy żołądkowej

Rotawirusy – przyczyny i objawy grypy żołądkowej

Rotawirusy to wirusy odpowiedzialne za wywoływanie ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego nazywanego potocznie grypą żołądkową, jelitówką lub grypą jelitową. W Polsce stanowią one główną przyczynę ostrych biegunek. Rotawirusem można zarazić się drogą fekalno-oralną (przez brudne ręce) oraz kropelkową.

Zakażenia rotawirusami są bardzo powszechne, zwłaszcza w dużych skupiskach ludzi – żłobkach, przedszkolach, a także w szpitalach. Okres wylęgania jest krótki – objawy pojawiają się zwykle po 24–48 godzinach od kontaktu z chorą osobą. Wirus wydalany jest w kale nawet do 2 tygodni od przebycia biegunki rotawirusowej, stąd tak ważne jest zachowanie higieny rąk także po przechorowaniu.

Wśród objawów rotawirusa u dziecka wyróżnia się:

• ostrą biegunkę (zwykle stolce są wodniste, czasem może pojawić się domieszka krwi w kale),
• wymioty u dziecka (często stanowią one pierwszy objaw choroby),
• osłabienie apetytu,
• gorączkę lub stany podgorączkowe u dziecka,
• objawy nieżytowe ze strony dróg oddechowych (katar, towarzyszące zapalenie gardła).

W przebiegu choroby może pojawić się także wysypka. Objawy utrzymują się kilka dni.

Rotawirus u dzieci a odwodnienie

W przebiegu zakażenia rotawirusami może dojść do odwodnienia u dziecka. Jest ono niebezpieczne zwłaszcza w przypadku niemowląt i dzieci rocznych, które odwadniają się szczególnie szybko.

Objawami odwodnienia u dziecka są: apatia, wysuszenie śluzówek oraz języka, zmniejszona objętość oddawanego moczu (do bezmoczu włącznie), brak łez przy płaczu, zmniejszenie elastyczności skóry (fałd skórny rozprostowuje się powoli) oraz zaburzenia świadomości (w ciężkim odwodnieniu).

W badaniu lekarskim uwagę zwraca wydłużony powrót włośniczkowy (sprawdza się go, uciskając płytkę paznokcia i mierząc czas powrotu prawidłowego ukrwienia), a w badaniach laboratoryjnych – odchylenia w gazometrii oraz stężeniach elektrolitów.

Rotawirus – leczenie jelitówki u dzieci

Leczenie zakażeń rotawirusowych jest wyłącznie leczeniem objawowym (leczenie przyczynowe nie istnieje). Najistotniejsze jest uzupełnianie strat wody i elektrolitów. Optymalną metodą jest nawadnianie organizmu za pomocą tzw. doustnych płynów nawadniających, które można kupić w aptece bez recepty. Zawierają one glukozę i elektrolity dla dzieci. Ponadto posiadają przyjemny smak, co ułatwia podanie ich małym pacjentom.

Wymioty u dziecka nie są przeciwwskazaniem do nawadniania doustnego, należy jedynie pamiętać, aby płyny podawać małymi porcjami. Wspomagająco można stosować probiotyki. Z diety należy wyeliminować produkty ciężkostrawne, a także produkty słodkie – w tym soki i świeże owoce (zawarta w nich fruktoza „ściąga” wodę do jelit, nasilając objawy choroby). Nie zaleca się podawania leków zapierających (np. loperamidu), węgla leczniczego, antybiotyków.

Nieudane próby doustnego nawadniania dziecka, uporczywe wymioty, zły stan ogólny czy zaburzenia świadomości są wskazaniem do zgłoszenia się do szpitala i podawania płynów drogą dożylną. Hospitalizacji często wymaga przypadek ostrej biegunki u niemowlaka, który szybko się odwadnia.

Szczepionka na rotawirusy – działanie

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na nieżyt żołądkowo-jelitowy o etiologii rotawirusowej u dziecka, można zastosować szczepienie ochronne. Szczepionka na rotawirusy jest szczepionką doustną podawaną w schemacie dwu- lub trzydawkowym (zależnie od preparatu). Szczepionka jest obowiązkowa i bezpłatna.

Szczepionka dwudawkowa jest zarejestrowana wyłącznie do 24. tygodnia życia, w przypadku szczepionki trzydawkowej ostatnią dawkę można podać przed ukończeniem 32. tygodnia życia. Szczepionka może dać działanie niepożądane w postaci wgłobienia jelit, stąd jest przeciwwskazana w przypadku dzieci z wrodzonymi wadami przewodu pokarmowego oraz po przebytym epizodzie wgłobienia.

Szczepionki przeciw rotawirusom nie wolno podawać także dzieciom z zaburzeniami odporności.

Szczepienie nie daje stuprocentowej ochrony przed zakażeniami, ale w przypadku zachorowania dziecko zwykle przechodzi chorobę łagodniej. Formą zapobiegania zakażeniom rotawirusowym jest także zachowanie zasad higieny (mycie rąk) oraz unikanie kontaktu z chorymi osobami.