Ropień okołoodbytniczy – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest ropień okołoodbytniczy?

Jak powstają ropnie okołoodbytnicze? Wokół kanału odbytu znajdują się odbytowe gruczoły cewkowe (w liczbie 4-10). Ich zadaniem jest nawilżanie kanału odbytu. Problem pojawia się w przypadku zatkania się ich światła. Dochodzi wtedy do zastoju wydzieliny, która ulega zakażeniu i rozwija się stan zapalny. Zakażenie gruczołu cewkowego może prowadzić do powstania ropnia lub nawet przetoki okołoodbytniczej. To jak ropień jest zlokalizowany zależy od punktu wyjścia oraz tego w jaki sposób się szerzy. Kto jest najbardziej narażony na powstanie ropnia?

Ropnie okołoodbytniczenajczęściej powstają w 3 i 4 dekadzie życia. Występują dużo częściej u mężczyzn niż u kobiet (w stosunku 3:1). Narażone są osoby długotrwale siedzące np. kierowcy zawodowi.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Typy ropni okołoodbytniczych

Istnieje kilka typów ropni okołoodbytniczych w zależności od ich umiejscowienia, a sposób leczenia często zależy od typu ropnia. Wyróżnia się cztery główne rodzaje ropni:

• ropień podskórny (jest powierzchownie położony w tkance podskórnej, występuje najczęściej, stanowi on 60 – 70 % ropni okołoodbytniczych),
• ropień kulszowo-odbytniczy,
• ropień międzyzwieraczowy,
• ropień naddźwigaczowy.

Ropień okołoodbytniczy – objawy

Ropnie okołoodbytnicze zawsze dają objawy natomiast przetoki odbytu mogą być bezobjawowe. Najczęstszym objawem jest:

• ostry ból w okolicy około odbytniczej,
• bólowi często towarzyszy rozpieranie i uczucie dyskomfortu,
• palpacyjnie zgrubienie w rejonie zmiany,
• gorączka,
• uczucie osłabienia (jak w przypadku infekcji).

Ciężkość objawów zależy od umiejscowienia ropnia. Gdy zmiana jest położona powierzchownie głównymi objawami są objawy miejscowe takie jak:

• ból,
• dyskomfort,
• świąd.

Dolegliwości nasilają się w trakcie siedzenia i defekacji. Widoczny jest guz w okolicy odbytu z zaczerwieniem skóry. Jeśli chodzi o ropnie położone głębiej bardziej nasilone są objawy ogólne: osłabienie i gorączka (czasem również dreszcze). Chorzy mają silne dolegliwości bólowe w trakcie badania per rectum.

Ropień okołoodbytniczy – badania

W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić zwiększoną ilość leukocytów oraz podwyższenie parametrów stanu zapalnego takich jak OB. czy białko CRP, szczególnie u pacjentów z ropniem głębiej położonym.

Z badań obrazowych wykonuje się USG by ocenić spoistość i wielkość ropnia.

W przypadku ropni głęboko położonych pomocne jest wykonanie badania TRUS czyli USG przezodbytowego. W rzadkich wypadkach, gdy podejrzewa się ropnie międzyzwieraczowe wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Można wówczas dokładnie zlokalizować zmianę oraz zaplanować operację.

Ropnie okołoodbytnicze – leczenie

Leczenie ropni okołoodbytniczych jest leczeniem operacyjnym. Leczenie bardziej zachowawcze jest stosowane jedynie u chorych z chorobą Crohna, cukrzycą czy AIDS. Wtedy interwencje chirurgiczne ogranicza się do minimum. W innych przypadkach główną zasadą leczenia jest szerokie nacięcie ropnia i dokładny drenaż jego jamy i komór bocznych. Rana powinna zagoić się wtórnie (bez zeszycia brzegów rany). Istotne jest aby rana nie zamknęła się zbyt szybko, zanim jama ropnia całkowicie się opróżni, grozi to bowiem nawrotem ropnia.

Niekiedy niewielkie, położone powierzchownie ropnie nacina się ambulatoryjnie. W przypadkach głębiej położonych ropni, ropni nawrotowych lub takich, które wymagają diagnostyki obrazowej konieczna jest hospitalizacja a ropień nacina się w warunkach bloku operacyjnego w krótkim znieczuleniu ogólnym. Ropnie głębiej położone wymagają często bardziej rozległych operacji niż powierzchowne nacięcie.

Antybiotykoterapię stosuje się w przypadku objawów zakażenia takich jak na przykład gorączka. Wtedy też wskazana jest hospitalizacja W przypadku samego istnienia ropnia, bez objawów zakażenia, podawanie antybiotyku jest nieuzasadnione. Podczas nacięcia ropnia pobiera się materiał na badanie bakteriologiczne, wówczas możliwe jest wdrożenie antybiotykoterapii zgodnej z posiewem.

Po zabiegu nacięcia ropnia bardzo ważna jest odpowiednia higiena oraz zmiana opatrunków. Zaleca się środki zmiękczające stolec, dietę bogatą w błonnik oraz nasiadówki na przykład z kory dębowej. Miejsce nacięcia może być przez kilka dni mocno bolesne zwłaszcza przy zmianie opatrunków, zaleca się więc leki przeciwbólowe (przyjmowane na przykład przed zmianą opatrunku).

Nieleczone ropnie okołoodbytnicze mogą dawać powikłania w postaci samoistnej perforacji ropnia, powstaniem ropowicy w miednicy mniejszej i posocznicą. Mogą prowadzić również do powstawania przetok odbytu, czyli połączenia ze światłem końcowego odcinka przewodu pokarmowego.

Przetoka odbytu – objawy i diagnostyka

Przetoki odbytu tworzą się nie tylko jako powikłanie ropni okołoodbytniczych ale również w przebiegu takich chorób jak choroba uchyłkowa jelita, choroby zapalne jelit, torbiel włosowa. Powstawać mogą także po operacjach chirurgicznych takich jak np. przednia resekcja odbytnicy.

Najczęstsze objawy u pacjentów z przetoką okołooodbytniczą to wyciek treści śluzowo-ropnej z przetoki, ból w okolicy odbytu nasilający się podczas oddawania stolca (na przykład gdy czasowemu zamknięciu przez wydzielinę ulega ujście zewnętrzne przetoki), świąd okolicy odbytu, gorączka. W przypadku przetok odbytniczo - pochwowych może wystąpić wyciek treści kałowej z pochwy.

W celu diagnostyki przetoki oraz zbadania jej kanału wykonuje się badanie zgłębnikiem w trakcie anoskopii. Niestety nie w każdym przypadku badanie to pozwala na prawidłową ocenę przetoki. Przydatna w diagnostyce zarówno ropni jak i przetok okołoodbytniczych okazuje się ultrasonografia przez odbytnicza (TRUS). Pozwala na ocenę przebiegu kanału przetoki, umiejscowienia jej ujścia wewnętrznego oraz jej umiejscowienie w stosunku do zwieraczy. Niekiedy wykonuje się tomografie komputerową lub rezonans magnetyczny.

Leczenie przetok odbytu

Leczenie operacyjne przetok odbytu polega przede wszystkim na rozcięciu kanału przetoki (fistulotomia) lub jej całkowitym wycięciu (fistulektomia). Niekiedy ujście wewnętrzne przetoki pokrywa się przesuniętym płatem błony śluzowej. Skuteczność tych metod to niestety tylko około 40-60 % i często występują nawroty czy nietrzymanie stolca (35%).

Coraz częściej w przypadkach niepowikłanych przetok odbytu stosuje się inne metody takie jak wstrzykiwanie do przetoki kleju tkankowego, powodującego jej zamknięcie (skuteczność również nie jest duża) czy wprowadzenie specjalnej zatyczki do kanału przetoki (tzw. anal fistula plug). Ta druga metoda jest skuteczniejsza od biologicznego kleju tkankowego.