Rak jelita cienkiego – przyczyny, objawy, leczenie, badania, rokowanie

Rak jelita cienkiego – przyczyny

Do raka jelita cienkiego predysponuje kilka chorób lub nawyków związanych ze stylem życia. Należą do nich:

• palenie tytoniu,
• nadmierne spożywanie alkoholu,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• choroby genetyczne (zespół polipowatości rodzinnej, zespół Lyncha, zespół Peutza-Jeghersa),
• celiakia,
• AIDS,
• przebyte usunięcie pęcherzyka żółciowego.

Rak jelita cienkiego – objawy

Rak jelita cienkiego długo pozostaje utajony i nie daje żadnych typowych objawów. Nie prowadzi się rutynowego badania jelita cienkiego ze względu na bardzo ograniczoną dostępność do skutecznych metod diagnostycznych. Niepokój powinny wzbudzić:

• utrzymujące się objawy zatkania przewodu pokarmowego – ze względu na niewielki przekrój światła jelita cienkiego istnieje ryzyko pojawienia się objawów związanych z niedrożnością przewodu pokarmowego; należą do nich wymioty, nieoddawanie stolca i gazów, wzdęcia bez oddawania gazów; podobne objawy dotyczą sytuacji „wpadnięcia” jednej części jelita w drugie, czyli wgłobienia;
• anemia – utrzymująca się niedokrwistość i utrata żelaza bez znanego źródła nakazuje zachować czujność, ponieważ częstym źródłem krwawień są zmiany w obrębie przewodu pokarmowego;
• krwotoki z odbytu lub krew w stolcu – po wykluczeniu innych źródeł krwawienia (np. hemoroidów lub raka jelita grubego) należy szukać przyczyn również w jelicie cienkim;
• wyczuwalny opór w jamie brzusznej – stosunkowo rzadki symptom raka jelita, który wskazuje na duże zaawansowanie choroby;
• chudnięcie – niewyjaśniona utrata kilogramów mimo zachowanego apetytu i niestosowania diety odchudzającej może wskazywać na toczącą się chorobę, w tym raka jelita cienkiego;
• bóle brzuch a – nieustalone źródło bólów brzucha jest niepokojącym objawem, który może także być związany z chorobą nowotworową; bóle w przebiegu raka jelita cienkiego zwykle są zlokalizowane w środkowej części jamy brzusznej i nie są związane ze spożywaniem pokarmów lub porą dnia.

Czytaj również: Chłoniak nieziarniczy – przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie

Rak jelita cienkiego – diagnostyka

Podstawą dobrze przeprowadzonej diagnostyki raka jelita cienkiego jest zebranie dokładnego wywiadu od chorego oraz wnikliwe zbadanie brzucha. Postępowanie lekarz powinien rozpocząć od zlecenia podstawowych badań – morfologii krwi, oceny funkcjonowania wątroby, kału na krew utajoną.

Podstawową metodą obrazowania jest RTG jamy brzusznej z kontrastem, jednakże nie jest to sposób bardzo dokładny (pomimo prawidłowego obrazu w jelicie nadal może być obecny rak). Pomóc może wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, jednak do pełnej oceny jelita cienkiego zalecane jest wykonanie jednego z trzech nowoczesnych badań diagnostycznych:

• enteroklizy, czyli podawaniu kontrastu bezpośrednio do dwunastnicy przez zgłębnik jelitowy, a następnie wykonania badania obrazowego (tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego);
• enteroskopii balonowej, czyli inwazyjnego zabiegu polegającego na włożeniu długiego endoskopu z balonem na końcu, który umożliwia obejrzenie całego jelita cienkiego, pobranie próbki, usunięcie polipów lub zatamowanie krwotoku;
• endoskopii kapsułkowej, czyli podaniu do połknięcia specjalnej kapsuły z kamerą rejestrującą zapis obrazu z wnętrza jelit, który następnie jest przekazywany do zewnętrznego odbiornika; wadą badania jest jego wysoki koszt oraz brak możliwości pobrania wycinka.

Rak jelita cienkiego – rodzaje i leczenie

Jak wspomniano powyżej, nowotwory jelita cienkiego dzielą się na łagodne i złośliwe. Różne jest ich rokowanie oraz sposób leczenia.

Nowotworami łagodnymi jelita cienkiego są polipy dwóch rodzajów – kosmkowy oraz cewkowy (podobnie jak w jelicie grubym). Same polipy stanowią podłoże do rozwoju raka jelita cienkiego w przyszłości, do czego może dojść za kilka lat od momentu ich pojawienia się w jelicie. Gdy polip nie jest zbyt rozległy, istnieje możliwość usunięcia go podczas enteroskopii balonowej i wykonania badania histopatologicznego. Lekarz musi uważać, by pobrać wystarczającą ilość materiału o odpowiedniej jakości – wykluczenie obecności komórek nowotworu złośliwego w próbce wcale nie musi oznaczać braku raka w głębiej położonych warstwach guza. W przypadku guzów dużych, które powodują dolegliwości (krwawienia, niedrożność, opór w jamie brzusznej, bóle), wskazane jest ich wycięcie klasyczną metodą operacyjną.

Do złośliwych nowotworów jelita cienkiego zaliczamy:

• gruczolakoraki (klasyczne raki jelita cienkiego),
• rakowiaki,
• mięsaki,
• chłoniaki,
• guzy przerzutowe.

Podstawową metodą leczenia gruczolakoraków jelita cienkiego jest operacja – chirurg usuwa część jelita z nowotworem i okoliczne nacieki, które następnie łączy ze sobą i odtwarza ciągłość przewodu pokarmowego. Dodatkowo wskazane jest usunięcie regionalnych węzłów chłonnych, które mogą być zajęte przez chorobę. Po operacji czasami stosuje się uzupełniającą chemioterapię (np. mitomycynę, doksorubicynę, 5-fluorouracyl), jednak nie ma ustalonego schematu postępowania.

Gruczolakoraki jelita cienkiego mogą dawać przerzuty do narządów odległych, głównie wątroby i płuc.

Rak jelita cienkiego – rokowanie

Guzy łagodne jelita cienkiego cechuje bardzo dobre rokowanie (uwaga – mogą nawracać, dlatego należy udawać się na okresowe kontrole lekarskie po usunięciu). Rokowanie w przypadkach złośliwych raków jelita jest umiarkowanie złe – jedynie 10–30% chorych przeżywa 5 lat po wykonaniu operacji.

Podejrzenie raka – do kogo się udać?

W przypadku stwierdzenia niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który zbierze wywiad, zbada i zaleci poszerzenie diagnostyki. Specjalistą prowadzącym leczenie raka jelita cienkiego jest zwykle chirurg-onkolog.