Przyczyny zaparć

Zaparcia – najczęstsze przyczyny

Zaparcie jest jednym z najbardziej powszechnych problemów żołądkowo-jelitowych. Osobami najczęściej zgłaszającymi się do lekarza z tym problemem są kobiety oraz osoby starsze (w wieku powyżej 65 lat). Zaparcie to oddawanie mniej niż trzech twardych lub bryłowatych stolców na tydzień, trudności w oddawaniu stolca, pojawianie się uczucia braku możliwości całkowitego wypróżnienia lub blokowania jelita grubego. Może występować jeden lub kilka spośród tych objawów.

Zaparcie pojawia się wtedy, kiedy jelito grube wchłania zbyt wiele wody ze stolca albo gdy praca mięśni okrężnicy jest wolniejsza czy też niezbyt efektywna. Wówczas stolec przesuwa się przez okrężnicę zbyt wolno, a to powoduje, że staje się on twardy i suchy.

Do najczęstszych przyczyn zaparć zaliczamy:

• niewłaściwą dietę – zawierającą niewystarczającą ilość błonnika lub zbyt małą ilość spożywanych płynów na dobę,
• problemy związane z funkcjonowaniem jelit, w tym zespół jelita nadwrażliwego,
• stosowanie niektórych leków – w tym nadużywanie środków przeczyszczających,
• spadek aktywności fizycznej,
• choroby jelit lub innych narządów.

Czytaj również: Ropień mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Leki powodujące zaparcia

Niektóre stosowane leki mogą być przyczyną zaparć. Są to np.:

• leki przeciwbólowe narkotyczne – głównie morfina,
• leki zobojętniające kwas solny, zawierające w swoim składzie glin i wapń,
• leki stosowane w chorobie Parkinsona,
• leki przeciwskurczowe,
• leki przeciwdepresyjne,
• doustne preparaty żelaza,
• leki moczopędne,
• leki przeciwdrgawkowe.

Choroby powodujące zaparcia

Do chorób, które są przyczyną zaparć, zaliczamy zaburzenia neurologiczne (udar mózgu, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona), zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, mocznica), zmiany hormonalne (na przykład choroby tarczycy i przytarczyc). Ostatnią grupę chorób stanowią tzw. choroby układowe, takie jak toczeń, twardzina czy amyloidoza. Zaburzenia te mogą zwalniać przesuwanie się stolca przez jelito grube i utrudniać proces wydalania.

Choroby zlokalizowane w jamie brzusznej

Także choroby zlokalizowane w jamie brzusznej lub samym jelicie grubym, takie jak niedrożność jelit, zrosty pooperacyjne, uchyłkowatość jelita grubego, nowotwory przewodu pokarmowego lub zwężenie okołoodbytnicze mogą prowadzić do ucisku lub zwężenia jelit oraz odbytu i być przyczyną zaparć.

Problemy z funkcjonowaniem jelit

Jeżeli wykluczymy chorobę organiczną powodującą zaparcia, to prawdopodobnie mamy do czynienia z problemami związanymi z funkcjonowaniem jelit. Możemy je podzielić na dwa typy: zaparcie idiopatyczne i zaparcie czynnościowe. Zespół jelita nadwrażliwego (ang. irritable bowel syndrome – IBS) z przeważającymi objawami zaparcia jest klasyfikowany oddzielnie.

Zaparcie idiopatyczne jest to zaparcie o nieznanej przyczynie, nieodpowiadające na typowe leczenie. W zaparciu czynnościowym jelito jest zdrowe, ale nie funkcjonuje prawidłowo. Zaparcie czynnościowe jest często wynikiem nieprawidłowych nawyków żywieniowych i niewłaściwego trybu życia i najczęściej dotyka kobiety.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że większość osób z objawami łagodnego zaparcia nie potrzebuje środków przeczyszczających, ponieważ zaparcie dotyka prawie każdą osobę przynajmniej raz lub więcej razy w życiu. Pamiętajmy jednak, że jeżeli wystąpi u pacjenta znacząca lub długo trwająca zmiana w funkcjonowaniu jelit, należy skonsultować to z lekarzem.