Istnieje wiele różnych przyczyn, które prowadzić mogą do przewlekłego zapalenia wątroby. Przyczynami zapalenia najczęściej są wirusy wywołujące wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C. Przyczyną przewlekłego zapalenia tego narządu może być nieprawidłowa dieta, a także alkohol. Objawami zapalenia wątroby jest osłabienie, ból w prawym podżebrzu oraz nietolerancja tłustych posiłków.
Przewlekłe zapalenie wątroby
Przewlekłe zapalenie wątroby – przyczyny
Przewlekłe zapalenia wątroby to stosunkowo częste schorzenia tego narządu o bardzo zróżnicowanych przyczynach i przebiegu, niejednokrotnie wykrywane przypadkowo podczas badań kontrolnych. Nieleczone nieuchronnie prowadzą do pojawienia się powikłań, z których najgroźniejszą jest rak wątrobowokomórkowy. Stwierdzenie przewlekłego zapalenia wątroby wymaga zmian w stylu życia oraz modyfikacji nawyków dietetycznych, w tym rezygnacji z alkoholu.
Przyczyn przewlekłego zapalenia wątroby może być bardzo wiele z uwagi na to, że wątroba jest największym gruczołem w organizmie i swoistą fabryką biochemiczną.
Czynniki wywołujące przewlekłe zapalenie wątroby możemy podzielić na:
- infekcyjne:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B,
- wirusowe zapalenie wątroby typu C,
- cytomegalowirus (CMV),
- wirus Epstein-Barr (EBV),
- wirus żółtej gorączki (żółtej febry),
- leptospirozy,
- choroby pasożytnicze (motylica wątrobowa),
- toksyny i leki:
- alkoholowe zapalenie wątroby,
- amiodaron,
- metotreksat,
- nitrofurantoina,
- metaboliczne:
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby przechodzące w niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby,
- hemochromatoza,
- choroba Wilsona,
- autoimmunologiczne:
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- pierwotna marskość żółciowa,
- z innych narządów:
- niewydolność prawokomorowa serca,
- niewydolność nerek,
- inne
- gwałtowne chudnięcie.
Przewlekłe zapalenie wątroby – objawy
Przewlekłe zapalenie wątroby może długo przebiegać bez jakichkolwiek objawów i zostać przypadkowo wykryte podczas badań kontrolnych (np. USG jamy brzusznej lub badań krwi). Bardziej zaawansowane stadia przewlekłego zapalenia wątroby dają niespecyficzne dolegliwości w postaci:
- złego samopoczucia,
- osłabienia,
- uczucia gniecenia pod prawym łukiem żebrowym,
- zaburzeń tolerancji pokarmów (szczególnie tłustych posiłków).
Z czasem może dojść do pojawienia się objawów żółtaczki (zmiana zabarwienia moczu i kału, zażółcenie skóry i oczu, świąd skóry) oraz rozwijającej się marskości wątroby wraz z postępującą niewydolnością tego narządu. Objawami są:
- krwawienia z przełyku (pojawiają się żylaki na skutek nadciśnienia wrotnego),
- pajączki naczyniowe na skórze,
- wodobrzusze (dawniej określane jako puchlina brzuszna),
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- zaburzenia psychiczne i neurologiczne,
- zaburzenia świadomości ze śpiączką włącznie.
Diagnostyka i badania przy przewlekłym zapaleniu wątroby
Podstawą diagnostyki przewlekłego zapalenia wątroby jest wywiad lekarski oraz dokładne badanie fizykalne. Lekarz może pytać pacjenta o:
- stosowane leki (w tym te dostępne bez recepty oraz preparaty ziołowe),
- nawyki dietetyczne (dieta bogata w tłuszcze, diety ketogeniczne),
- nadużywanie alkoholu i substancji odurzających (należy szczerze odpowiedzieć na te pytania),
- kontakty seksualne (częste zmiany partnerów, seks analny bez zabezpieczeń),
- transfuzje krwi (ryzyko infekcji WZW C przed 1990 rokiem u osób otrzymujących preparaty krwi – wtedy nie znano jeszcze tego wirusa),
- ostatnie zabiegi (operacje, zabiegi kosmetyczne i stomatologiczne, tatuaże, akupunktura),
- narażenie na kontakt z materiałem zakaźnym,
- występowanie chorób wątroby w rodzinie (choroby autoimmunologiczne, hemochromatoza),
- podróże do tropikalnych krajów.
Dobrze przeprowadzony wywiad lekarski wyznacza tory dalszej diagnostyki. Przy podejrzeniu przewlekłego zapalenia wątroby podstawowe badania to:
- morfologia krwi,
- próby wątrobowe (AspAT, AlAT – podwyższenie wskazuje na uszkodzenie miąższu wątroby),
- gammaglutamylotranspeptydaza (podwyższenie wskazuje na uszkodzenie miąższu wątroby lub dróg żółciowych; jest to cenny marker uszkodzenia wątroby spowodowanego spożywaniem alkoholu),
- fosfataza zasadowa (marker zastoju żółci),
- stężenie bilirubiny całkowitej, pośredniej i bezpośredniej (diagnostyka żółtaczek),
- stężenie albumin (białko zależne od wydolności wątroby),
- badania układu krzepnięcia (zaburzenia wskazują na rozwijającą się niewydolność wątroby),
- antygen HBs (świadczący o wirusowym zapaleniem wątroby typu B),
- przeciwciała anty-HCV (świadczące o infekcji wirusem zapalenia wątroby typu C),
- badania moczu (obecność metabolitów bilirubiny),
- wykładniki stanu zapalnego (OB oraz CRP).
Podejrzenie chorób autoimmunologicznych wymaga dodatkowej diagnostyki w zakresie oznaczenia przeciwciał.
Dodatkowo lekarz może zlecić wykonanie badań obrazowych uwidaczniających miąższ wątroby:
- USG jamy brzusznej – najprostsze, najtańsze i nieszkodliwe badanie pozwalające ocenić stan i wielkość wątroby, a także wykryć większość zmian (guzy, guzki, kamienie żółciowe, torbiele, stłuszczenie).
- tomografia komputerowa jamy brzusznej – dokładniejsza niż USG, służy do oceny marskości wątroby i weryfikacji niejasnych zmian (w tym podejrzenia raka lub przerzutów do wątroby).
Znacznie rzadziej wykorzystuje się badanie scyntygraficzne oraz arteriografię.
W przypadku braku jasności co do przyczyny przewlekłego zapalenia wątroby, lekarz może zadecydować o konieczności pobrania próbki materiału do analizy histopatologicznej, czyli wykonaniu biopsji (nakłucia) wątroby. Badanie to wymaga pobytu w szpitalu.
Powikłania po zapaleniu wątroby
Nieleczone przewlekłe zapalenie wątroby nieuchronnie prowadzi do pogorszenia funkcjonowania tego narządu i wystąpienia nieodwracalnych powikłań. Należą do nich:
- niewydolność wątroby – chory miąższ wątroby nie jest już w stanie pełnić swoich funkcji metabolicznych i dochodzi do zaburzeń metabolicznych w organizmie,
- włóknienie wątroby – wątroba staje się twarda, a zdrowe komórki zastępowane są przez tkankę włóknistą, która nie pełni już żadnej funkcji,
- marskość wątroby,
- rak wątrobowokomórkowy – jest to nowotwór wywodzący się z komórek wątroby, o złym rokowaniu i słabej reakcji na leczenie onkologiczne, najczęściej dochodzi do jego rozwoju na podłożu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby.
Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby
Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby jest zależne od przyczyny. W niektórych przypadkach może dojść do całkowitego wyleczenia (np. cofnięcia się niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby po zastosowaniu diety i redukcji masy ciała), natomiast nieleczone prowadzi nieuchronnie do wystąpienia powikłań.
W przypadku wirusowych zapaleń wątroby w niektórych przypadkach możliwe jest samoistne wyleczenie, częściej jednak choroba przechodzi w fazę przewlekłą. Prewencją przy zapaleniu wątroby typu B jest stosowanie serii skutecznych szczepień ochronnych. Obecnie nie jest dostępna żadna efektywna szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C.
Przewlekłe zapalenie wątroby wymaga zmian w dotychczasowym stylu życia w postaci:
- unikania używek (całkowita abstynencja alkoholowa, nieprzyjmowanie narkotyków);
- zaprzestania stosowania leków, które mogą uszkadzać wątrobę (benzodiazepiny, paracetamol);
- stosowania diety odpowiedniej do przyczyny przewlekłego zapalenia wątroby (lekkostrawna, uboga w tłuszcze zwierzęce, niekiedy ubogobiałkowa);
- stopniowej redukcja masy ciała.
Mateusz Spałek
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Odbył staż podyplomowy w Wojskowym Instytucie Medycznym w Warszawie oraz staże zagraniczne w Londynie i Bejrucie. Autor prac nagradzanych na zagranicznych i krajowych konferencjach. Obecnie w trakcie specjalizacji z radioterapii onkologicznej w Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Instytucie w Warszawie. Koncentruje się zarówno na praktyce klinicznej, jak i działalności naukowej. Szczególnie interesuje się nowoczesnymi technikami radioterapeutycznymi oraz innowacyjnymi metodami leczenia nowotworów.
Komentarze i opinie (0)