Odbijanie – czym jest?

Przyczyny odbijania

Odbijanie jest bardzo częstą dolegliwością związaną przede wszystkim z pracą układu pokarmowego. Definicja mówi, że jest to wydostawanie się nadmiaru powietrza (nagromadzonego m.in. w trakcie jedzenia czy picia) z żołądka przez jamę ustną. Częściej skarżą się na nie osoby otyłe. Na granicy przełyku i wejścia do żołądka znajduje się mięsień regulujący otwieranie i zamykanie drogi pokarmowej. Mięsień ten nazywany jest zwieraczem dolnym przełyku. Jego skurcz powoduje zamykanie się końcowego odcinka przełyku, zaś rozluźnienie otwiera drogę dla przechodzącego pokarmu czy płynu do dalszych części przewodu pokarmowego.

Prawidłowa praca dolnego zwieracza przełyku jest bardzo istotna, ponieważ zamykając wejście do żołądka zabezpiecza on przełyk przez wydostawaniem się soku żołądkowego. Kwas solny, który wchodzi w skład soku żołądkowego i uczestniczy w trawieniu substancji pokarmowych, przez swoje kwaśne pH uszkadza błonę śluzową przełyku. Skutkiem tego procesu może być rozwinięcie się procesu zapalnego w obrębie uszkodzonej tkanki i jej przekształcenie.

Najczęściej odbijanie powstaje na skutek rozluźnienia włókien mięśniowych dolnego zwieracza przełyku. W warunkach prawidłowego funkcjonowania organizmu do takiego zwiotczenia może dojść po obfitym posiłku lub zastosowaniu leków rozluźniających mięśnie (np. środki antykoncepcyjne, azotany). Czasami jednak może być objawem istotnych chorób układu pokarmowego, które należy bezwzględnie leczyć.

Odbijanie po posiłku

Jak widać, odbijanie jest procesem naturalnym i występuje prawie u wszystkich ludzi. Po spożyciu zbyt obfitego posiłku dochodzi do rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku i wzmożonej pracy mięśni ściany żołądka, wskutek czego połknięte powietrze dostające się z pokarmem jest wydalane. Zbyt łapczywe spożywanie posiłków, często w pośpiechu, duże odstępy między posiłkami przyczyniają się do „łykania” powietrza z przeżuwanym pokarmem.

Rzadko odbijanie jest typowym objawem schorzeń układu pokarmowego, może towarzyszyć niektórym chorobom, w których dochodzi do zaburzenia przejścia pokarmu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego.

Odbijanie a choroby

Są to przede wszystkim choroby związane z zaburzeniami przełyku i żołądka. Typową chorobą, w której pojawia się „puste” odbijanie i cofanie się treści pokarmowej do przełyku jest choroba refluksowa. Szacuje się, że cierpi na nią około 10% osób w populacji krajów wysoko rozwiniętych. Do uszkodzenia błony śluzowej przełyku dochodzi na skutek przedostawania się soku trawiennego z żołądka. Przyczyny mogą być różne, np. może dojść do upośledzonej pracy dolnego zwieracza przełyku, który niedostatecznie zamyka wejście do żołądka lub choroba może pojawić się w przebiegu innych chorób (np. cukrzycy, w zaburzeniach hormonalnych). Innymi objawami choroby refluksowej są:

• zgaga,
• chrypka,
• suchy kaszel (pojawiający się szczególnie nad ranem),
• ból w klatce piersiowej.

Odbijanie a choroba wrzodowa

Odbijanie może być objawem choroby wrzodowej żołądka. W jej przebiegu dochodzi do powstania zapalenia i owrzodzeń błony śluzowej żołądka na skutek nadmiernej produkcji kwasu solnego. Charakterystyczną dolegliwością jest także ból (występujący kilkanaście minut po jedzeniu, określany jako piekący bądź świdrujący, ustępujący po kilku godzinach), wymioty, nudności.

W chorobie wrzodowej dwunastnicy ból będzie pojawiał się po kilku godzinach, zazwyczaj 2–3 godziny od spożycia posiłku, może wystąpić również na czczo. W chorobach przebiegających z zaburzeniami w budowie przewodu pokarmowego również może pojawić się odbijanie (np. w uchyłkach przełyku, przepuklinie rozworu przełykowego).

Odbijanie a zespół jelita drażliwego

Odbijanie to nie tylko objaw chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. W zespole jelita drażliwego , który jest przewlekłym schorzeniem, dość często pacjenci skarżą się na nadmierne odbijanie i gazy. Choroba ta przebiega naprzemiennie z okresowymi zaparciami i biegunkami. Objawom towarzyszy silny ból (który zwykle ustępuje po wypróżnieniu), wzdęcia brzucha, nudności i wymioty. W stolcu może być obecny śluz. Nie do końca poznana jest przyczyna, która powoduje taki obraz choroby. Zakłada się, że duży wpływ może mieć styl życia, codzienna dieta czy przebyte infekcje.

Odbijanie a celiakia

Celiakia jest to choroba autoimmunologiczna, czyli związana z nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego. Chorzy nie mogą spożywać produktów zawierających gluten (obecny m.in. w pszenicy, życie, jęczmieniu), ponieważ dochodzi do nieprawidłowej reakcji zapalnej, która uszkadza jelito cienkie. Obraz chorobowy obejmuje:

• obfite biegunki,
• bóle brzucha,
• uczucie wzdęcia,
• odbijanie,
• wymioty,
• znaczną utratę wagi.

Pacjenci często cierpią na niedokrwistość i zaburzenia hormonalne. Choroba ta jest nieuleczalna, dlatego chorzy bezwzględnie muszą przestrzegać diety bezglutenowej.

Badania przy odbijaniu

Jak widać, odbijanie nie jest objawem specyficznym dla danej choroby, dlatego zawsze należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich dolegliwościach, które wystąpiły w ostatnim czasie. Dopiero starannie zebrany wywiad umożliwi przeprowadzanie prawidłowej diagnostyki i postawienie diagnozy.

W każdym przypadku można zrobić badanie krwi, aby ocenić jej składniki. We krwi w przypadku chorób na podłożu autoimmunologicznym można poszukiwać specyficznych przeciwciał, czyli białek produkowanych przez układ odpornościowy. Do badań obrazowych, które szczegółowo pozwolą na określenie przyczyny należą:

• USG jamy brzusznej,
• RTG przeglądowe jamy brzusznej,
• gastroskopia.

W ośrodkach specjalistycznych można wykonać badanie oceniające napięcie mięśni dolnego zwieracza przełyku – manometrię.