Objawy chorej wątroby

Jakie funkcje pełni wątroba?

Wątroba jest narządem położonym w jamie brzusznej pod prawym łukiem żebrowym. Organ ten spełnia wiele istotnych zadań w organizmie, niezbędnych do jego prawidłowego funkcjonowania. Podstawowe czynności pełnione przez wątrobę w organizmie człowieka to:

• produkcja i wydzielanie do przewodu pokarmowego żółci, niezbędnej w procesie trawienia,
• udział w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów,
• udział w regulacji gospodarki hormonalnej,
• magazynowanie niektórych witamin oraz żelaza,
• wytwarzanie czynników krzepnięcia krwi,
• odtruwanie organizmu z toksyn,
• udział w termoregulacji.

Jakie są przyczyny i objawy chorób wątroby?

Choroby wątroby mogą być spowodowane różnymi przyczynami.

Ostra niewydolność wątroby może rozwinąć się na skutek zakażenia wirusem zapalenia wątroby (najczęściej typem B, D lub A), działania niektórych leków (np. paracetamolu, izoniazydu, statyn), preparatów ziołowych, toksyn (np. α-amanityny zawartej w muchomorze sromotnikowym), a także w przebiegu wstrząsu, niedokrwienia wątroby, sepsy, zakrzepicy żył wątrobowych i innych.

Przewlekła niewydolność wątroby rozwija się wolniej niż postać ostra, a u jej podłoża może leżeć m.in. zakażenie wirusem zapalenia wątroby, nadużywanie alkoholu, stosowanie leków (np. amiodaronu, metotreksatu), uwarunkowane genetycznie zaburzenia funkcji wątroby, choroby autoimmunologiczne wątroby, choroby dróg żółciowych, zaburzenia odpływu krwi żylnej z wątroby. Konsekwencją działania szkodliwych czynników jest uszkodzenie wątroby pod względem jej struktury i funkcji oraz rozwój marskości wątroby.

Często stwierdzanymi patologiami są także schorzenia pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych, z kamicą żółciową na czele. Za czynniki ryzyka kamicy żółciowej uznaje się m.in. uwarunkowania genetyczne, podeszły wiek, płeć żeńską, otyłość, cukrzycę, podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi, wahania masy ciała oraz stosowanie estrogenów.

Objawy chorób wątroby są zróżnicowane – od nasilonych i zagrażających życiu, do łagodnych, pojawiających się okresowo, a nawet schorzeń przebiegających bezobjawowo (np. marskość wątroby w 30–40% przypadków może przebiegać bez żadnych objawów klinicznych).

Choroby wątroby mogą manifestować się niecharakterystycznymi objawami, takimi jak:

• osłabienie,
• szybkie męczenie się,
• utrata apetytu,
• obniżenie nastroju,
• niestrawność,
• bóle nadbrzusza,
• problemy z trawieniem tłuszczów.

Występując samodzielnie, opisane powyżej objawy chorób wątroby mogą zostać zbagatelizowane.

Schorzenia wątroby przebiegające z zaburzeniami produkcji, a najczęściej transportu żółci do dwunastnicy (czyli z tzw. cholestazą) prowadzą do upośledzonego usuwania – wraz z żółcią – metabolitów (np. bilirubiny, leków) oraz wadliwego procesu wchłaniania w jelitach.

Konsekwencją tego ostatniego jest utrata masy ciała, objawy niedoborów witaminowych, a u dzieci – zaburzenia wzrastania. Częstym objawem w przebiegu cholestazy jest świąd skóry.

Ostra niewydolność wątroby zwykle objawia się obniżonym ciśnieniem tętniczym, podwyższeniem częstości akcji serca, encefalopatią wątrobową, żółtaczką, a w niektórych przypadkach – zaburzeniami krzepnięcia oraz napadami padaczkowymi.

Zaawansowana niewydolność wątroby prowadzi do śpiączki, obrzęku mózgu i niewydolności wielonarządowej. Ostra niewydolność wątroby może charakteryzować się różną dynamiką narastania objawów, lecz brak zastosowania odpowiedniego leczenia wiąże się z ogromnym ryzykiem zgonu.

Żółtaczka

Żółtaczka, czyli żółte zabarwienie twardówek, błon śluzowych oraz skóry jest objawem wynikającym z podwyższonego poziomu bilirubiny w surowicy i jej odkładania w tkankach.

Objaw ten może pojawić się m.in. w przebiegu marskości wątroby, wirusowego zapalenia wątroby, polekowego lub toksycznego uszkodzenia wątroby, nowotworów wątroby, a także w ciąży.

Obniżony poziom płytek krwi

Jak wspomniano wyżej, marskość wątroby może przebiegać bez żadnych objawów. W miarę postępu choroby pojawiają się zaburzenia wynikające z upośledzonej funkcji narządu.

Obniżony poziom płytek krwi (wynikający z nieprawidłowego funkcjonowania śledziony) oraz spadek produkcji czynników krzepnięcia krwi prowadzą do powstawania wybroczyn na skórze i błonach śluzowych oraz krwawień z dziąseł lub nosa. Spadek poziomu albumin stanowi podłoże rozwoju obrzęków obwodowych, np. podudzi lub wokół kostek.

Zaburzenia hormonalne

Zaburzenia gospodarki hormonalnej w przebiegu marskości wątroby mogą objawiać się u mężczyzn:

• obniżeniem libido,
• zmniejszeniem objętości jąder,
• ginekomastią,
• redukcją owłosienia pachowego.

U kobiet zaburzenia te wystąpić mogą pod postacią zaburzeń miesiączkowania oraz nadmiernego owłosienia na twarzy i kończynach górnych.

Żylaki przełyku, żylaki odbytu i wodobrzusze

Choroby wątroby prowadzące do zwiększenia oporu wątrobowych naczyń krwionośnych dla przepływającej krwi są w konsekwencji przyczyną wzrostu ciśnienia w żyle wrotnej (naczyniu doprowadzającym krew do wątroby). Następstwem powstałego nadciśnienia wrotnego jest wiele patologii. Pierwsza z nich polega na rozwoju krążenia obocznego pod postacią żylaków przełyku, żylaków odbytu i poszerzenia naczyń na skórze brzucha. Obecność żylaków przełyku i odbytu związana jest z podwyższonym ryzykiem krwawienia z przewodu pokarmowego.

Konsekwencją nadciśnienia wrotnego jest także wodobrzusze, wynikające z przenikania płynu z naczyń do jamy otrzewnej, a widoczne jako powiększenie obwodu brzucha.

Powikłaniem wodobrzusza, a konkretnie podwyższonego ciśnienia w jamie brzusznej może być powstanie przepukliny pępkowej, a zakażenie płynu przesiękowego może skutkować poważnym w skutkach spontanicznym zapaleniem otrzewnej. Nadciśnienie wrotne skutkuje także powiększeniem śledziony (tzw. splenomegalią).

Marskość wątroby może prowadzić do rozwoju czynnościowej niewydolności nerek, a także obniżenia utlenowania krwi – hipoksemii, objawiającej się dusznością i sinicą.

Encefalopatia wątrobowa

Na skutek rozwoju krążenia obocznego oraz upośledzonej funkcji wątroby w zakresie eliminacji szkodliwych substancji może dochodzić do powstania encefalopatii wątrobowej.

Jest to pojęcie określające zespół zaburzeń psychicznych o różnym stopniu nasilenia, obejmujący zaburzenia świadomości (od nadmiernej senności lub bezsenności do śpiączki), funkcji intelektualnych (zaburzenia koncentracji, a nawet otępienie), zachowania (m.in. euforia, reakcje lękowe, urojenia) oraz nerwowo-mięśniowe (m.in. drżenia mięśniowe, zaburzenia pisania, oczopląs).