Objaw Blumberga – co to jest, co wykrywa, jak się bada?

Zapalenie otrzewnej – objawy

Zapalenie otrzewnej to, jak już wcześniej zostało wspomniane, stan zapalny obejmujący błonę surowiczą, która wyściela jamę brzuszną (oraz część miednicy) i okrywa większość znajdujących się w niej narządów. W większości przypadków schorzenie to posiada etiologię bakteryjną wtórną, co oznacza,że jest ono powikłaniem innych stanów chorobowych przebiegających w obrębie jamy brzusznej.

Ponadto zapalenie to może wystąpić jako powikłanie dużych zabiegów chirurgicznych oraz rozległych urazów brzucha i miednicy. W bardzo zaawansowanych stadiach zapalenia otrzewnej stwierdza się tzw. deskowaty brzuch. Bez względu na przyczynę w zapaleniu każdorazowo występuje porażenna niedrożność jelit. Najogólniej rzecz ujmując niedrożność ta powoduje nie tylko zatrzymanie pracy jelit, ale również wystąpienie objawów takich jak: nudności, wymioty oraz zatrzymanie gazów i stolca. Ponadto obserwuje się również napięty brzuch (powodowane jest to gromadzeniem się gazów).

Do zapalenia otrzewnej dochodzi zazwyczaj w wyniku stanów chorobowych narządów, które się z nią komunikują. Wystąpienie np. zakażenia bakteryjnego lub też perforacji narządu, w większości przypadków wiąże się z przedostaniem się materiału zakaźnego do jamy otrzewnej. Kontakt otrzewnej z materiałem zakaźnym, skutkuje zazwyczaj jej zapaleniem, które może przyjąć postać rozlaną lub miejscową (lokalną).

O wystąpieniu zapalenia otrzewnej(oprócz objawów klinicznych) zazwyczaj informuje lekarza tzw. dodatni objaw otrzewnowy (jeden lub kilka). Do grupy tych objawów zaliczyć możemy m.in.: objaw Blumberga, objaw Rovsinga , czy też objaw Jaworskiego i objaw kaszlowy. Podrażnienie otrzewnej może przebiegać z miernym nasileniem wyżej wymienionych objawów, ma to miejsce np. w początkowej fazie zapalenia otrzewnej.

Objaw Blumberga – objaw otrzewnowy

Próba Blubmerga wykonywana jest u pacjenta leżącego płasko na kozetce. W czasie badania, lekarz układa opuszki palców najczęściej po prawej stronie śródbrzusza (pod prawym łukiem żebrowym), a następnie głęboko uciska. Ostatni etap badania to nagłe oderwanie dłoni od badanej okolicy. W przypadku bólu (w czasie oderwania dłoni) uznaje się Blumberga objaw za dodatni. Wynik dodatni wskazywać może nie tylko na zapalenie, ale również podrażnienie otrzewnej. Ból powstający w wyniku badania, tłumaczony jest rozklejeniem się blaszek otrzewnej, które w wyniku procesu zapalnego do siebie przylegają. Ponadto wskazuje się na wzrost ciśnienia w jamie brzusznej.

Objaw Blumberga badany może być w dowolnym miejscu, jednak najczęściej jest on stosowany w diagnostyce ostrego zapalenia struktury takiej jak wyrostek robaczkowy, wówczas sprawdza się go po stronie prawej. Rozlane zapalenie otrzewnej to choroba, w której objaw Blumberga dodatni jest w wielu kwadrantach brzusznych. Należy ponadto pamiętać, że w większości przypadków schorzenia powodujące zapalenie otrzewnej, zlokalizowane są w podbrzuszu.

Kiedy dodatni objaw Blumberga?

Przyczyny dodatniego objawu Blumberga, w większości przypadków podzielić można ze względu na płeć. U kobiet dodatni objaw ten, najczęściej pojawia się w wyniku zapalenia przydatków macicy, tj. jajnika i jajowodów. Jego przyczyną może być również ciąża pozamaciczna , która bardzo często pomijana jest w diagnostyce różnicowej. Objaw Blumberga wówczas występuje po lewej stronie. Wynik dodatni po prawej stronie zazwyczaj związany jest z zapaleniem wyrostka robaczkowego. Zapalenie to jest jedną z najczęstszych przyczyn dodatniego objawu Blumberga u mężczyzn.

Przyczyny występowania dodatniego objawu Blumberga są zróżnicowane, jednak zawsze łączy je występowanie stanu zapalnego objętego chorobą narządu. Występujący wówczas ból może mieć charakter miejscowy lub rozlany (jak ma to miejsce w rozlanym zapaleniu otrzewnej).

W diagnostyce klinicznej spotkamy się również z pojęciem takim jak fałszywie dodatni objaw Blumberga. Z zjawiskiem tym mamy do czynienia w przypadku kolki jelitowej. Choroba ta związana jest z przewlekłymi zaparciami oraz długotrwałym zastojem mas kałowych w jelicie. Powstające wówczas gazy jelitowe powodują rozdęcie pętli jelitowej i mogą imitować dodatni objaw Blumberga.

Wynik ujemny objawu Blumberga jest stanem fizjologicznym, jednak może on występować również w początkowych stadiach wyżej wymienionych chorób, o czym należy bezwzględnie pamiętać.

Objaw Blumberga a zapalenie wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka robaczkowego to schorzenie będące jedną z najczęstszych przyczyn dodatniego objawu Blumberga. Stan zapalny wyrostka zazwyczaj posiada etiologię bakteryjną, w związku z tym jego perforacja (a także szerzenie drogą krwiopochodną) może być początkiem zapalenia otrzewnej. W zapaleniu wyrostka, oprócz Blumberga objawu dodatniego, stwierdzić możemy również ból w miejscu znanym jako punkt Lanza. Punt ten zlokalizowany jest w 1/3 odległości pomiędzy kolcami biodrowymi przednimi lewym i prawym. Miejsce to zorientowane jest bardziej w stronę prawą. Punkt Lanza odpowiada hipotetycznemu położeniu wyrostka robaczkowego w jamie brzusznej (o ile nie jest on np. położony zakątniczo). W diagnostyce schorzeń jamy brzusznej, nie mniejsze znaczenie ma również punkt McBurney'a, czyli miejsce zlokalizowane w 1/3 odległości pomiędzy kolcem biodrowym przednim górnym i pępkiem. Punkt ten wskazuje na miejsce odejścia wyrostka robaczkowego od kątnicy.

Dodatni objaw Blumberga oraz objawy sugerujące zapalenie wyrostka robaczkowego, mogą również występować w zapaleniu uchyłku Meckela. Wówczas bardzo ważna jest diagnostyka obrazowa (m.in. badanie USG jamy brzusznej), która pozwoli na wykluczenie lub potwierdzenie zapalenia wyrostka. Podczas diagnostyki różnicowej, należy również wziąć pod uwagę brak przemieszczania się bólu do prawego dołu biodrowego, w przypadku zapalenia wrodzonego uchyłku Meckela (który jest ślepym odgałęzieniem jelita krętego).