Nieszczelne jelita – przyczyny, objawy, badania, leczenie, dieta

Nieszczelne jelita – przyczyny

Kondycja i szczelność jelit rzutują na pracę niemal wszystkich narządów. Nic dziwnego, że jakiekolwiek zaburzenie flory bakteryjnej (bakterie w jelitach dorosłego człowieka to przeciętnie 2–3 kg) skutkuje wieloma perturbacjami i chorobami. Do najczęściej zgłaszanych problemów należy LGS (leaky gut syndrome), czyli zespół dziurawego jelita lub syndrom przeciekającego (przepuszczalnego) jelita, który zazwyczaj stoi u progu poważnych chorób, takich jak celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna i inne.

Przyczyny wielu chorób o podłożu autoimmunologicznym, związane bezpośrednio z wadliwie działającym układem trawiennym, pozostają nieznane lub są ciągle na etapie badań. Odpowiedź na pytanie o to, co powoduje „nieszczelność”, do dzisiaj nastręcza trudności.

Część powodów została jednak dość dobrze zdiagnozowana i obecnie już wiadomo, że do przyczyn cieknącego jelita można zaliczyć:

• silny lub przewlekły stres,
• liczne antybiotykoterapie,
• nadmierną podaż węglowodanów prostych w diecie,
• zbyt duże spożycie glutenu i/lub laktozy.

Przyczyną nieszczelności jelit może być też niedostateczna ilość błonnika w diecie (surowe warzywa, pełnoziarniste produkty).

Nieszczelność jelit – objawy

Objawy zespołu jelita przesiąkliwego bywają bardzo różne, zależnie od czynników środowiskowych, diety, chorób towarzyszących i charakterystyki danego organizmu. Niekiedy są one na tyle niespecyficzne, że postawienie właściwej diagnozy trwa dłuższy czas.

Podrażnione i nieszczelne jelito w pewnym momencie staje się przyczyną co najmniej kilku z poniższych objawów:

• bóle brzucha, wzdęcia,
• zaparcia lub biegunki,
• nudności,
• nietolerancje i alergie pokarmowe,
• refluks, choć czasem występuje jedynie zgaga,
• stan podgorączkowy,
• przewlekłe zmęczenie i osłabienie organizmu, bezsenność,
• zmiany skórne – wysypka, trądzik, egzema, wyprysk, suchość skóry,
• bóle mięśni i stawów,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• zmiany nastroju,
• zapalenie zatok, chroniczny katar, alergia na pyłki, nadwrażliwość na światło, swędzenie i łzawienie oczu,
• wahania ciśnienia tętniczego krwi,
• bezpłodność,
• zwiększenie lub zmniejszenie masy ciała,
• zakażenie dróg moczowych, częste oddawanie moczu.

Trzeba wziąć pod uwagę, że wiele objawów, które skłaniają pacjenta do wizyty u specjalisty, to oznaki chorób, które rozwinęły się w konsekwencji nieszczelności jelit i w wyniku przenikania niewłaściwych substancji do krwiobiegu lub upośledzenia wchłaniania substancji odżywczych w jelicie cienkim.

Wiele początkowych symptomów może wskazywać jedynie na podrażnione, niekoniecznie cieknące jelita. Objawy przepuszczalności zazwyczaj nasilają się z czasem, doprowadzając do zespołu nieszczelnego jelita i symptomów kolejnych zaburzeń będących następstwem zachwiania równowagi flory bakteryjnej.

Zespół nieszczelnego jelita – nieszczelne jelita u niemowląt

Niestety problem nieszczelnych jelit i pytanie, jak je leczyć, nie dotyczy jedynie osób dorosłych, choć najczęściej jest on diagnozowany u kobiet do 40. roku życia. Syndrom ten występuje również u dzieci, a nawet u niemowląt.

Przyczyny i objawy zaburzeń u najmłodszych bywają różne, ale w każdym przypadku nieszczelne jelita u dzieci czy dorosłych upośledzają wchłanianie składników odżywczych w jelicie cienkim. Żadnego rodzica nie trzeba przekonywać, jak fatalne w skutkach mogą być długotrwałe niedobory witamin i składników mineralnych w dynamicznie rozwijającym się ciele dziecka. Zespół nieszczelnego jelita i jego leczenie oraz odpowiednia dieta są gwarantem prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka.

U dzieci LGS zazwyczaj jest podejrzewane, gdy występują nawracające infekcje ucha, oskrzeli, pęcherza, również w przypadku licznych alergii.

Przeciekające jelito – jakie badania wykonać?

W przypadku podejrzenia zespołu nieszczelnego czy cieknącego jelita diagnoza jest stawiana na podstawie kilku rodzajów badań obrazujących stan jelit lub flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.

Można wykonać test manitolem i laktulozą, który zobrazuje nieszczelne jelita. Pacjent wypija mieszankę obydwu cukrów rozpuszczonych w wodzie. W przypadku prawidłowo funkcjonujących jelit badanie moczu po wykonanym teście powinno wykazać wysoki poziom manitolu i niski laktulozy. Jeżeli poziomy obydwu substancji są za wysokie, można mieć podejrzenie nieszczelności jelit. Jeżeli badanie wykazuje zbyt niski poziom obydwu, należy podejrzewać złe wchłanianie.

Pomocne jest także sprawdzanie stężenia zonuliny i alfa-1-antytrypsyny – badanie próbki kału na poziom obydwu białek wykazuje sprawność funkcjonowania jelit. Zwłaszcza poziom zonuliny, odpowiedzialnej za ścisłe połączenia pomiędzy komórkami nabłonka jelita cienkiego, obrazuje ewentualne rozszczelnienie jelit.

Wykonuje się również test mikroflory jelitowej – badanie to obrazuje zaburzoną równowagę bakteryjną w jelitach (dysbiozę jelitową). Na podstawie wyniku tego badania można ustalić indywidualną terapię probiotyczną przywracającą prawidłowy stan.

Test buraka to domowy test na szczelność jelit. Wiele osób wierzy, że w domowych warunkach można zdiagnozować nieszczelność jelit. Niestety picie soku z buraka przed snem i ocena porannej barwy moczu nie jest miarodajna.

Według niektórych mocz powinien mieć kolor naturalny, jeżeli jednak obserwuje się różową lub czerwoną barwę moczu po burakach, oznacza to, że betanina (czerwony barwnik występujący w buraku) przenika przez nieszczelne jelito. Tymczasem kolor moczu po wypiciu soku z buraka jest zależny od szeregu innych czynników, m.in. od pH samego moczu (czerwone betaniny tracą swoją barwę w moczu alkalicznym i silnie kwaśnym, a zachowują w przedziale pH 4–5), a także od ilości kwasu solnego w żołądku (przy prawidłowej ilości kwasu czerwona barwa jest neutralizowana).

Czytaj również: Bezoar – co to? Przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Syndrom nieszczelnego jelita – leczenie

Nie istnieje żadna terapia lecząca zespół nieszczelnego jelita, ponieważ nadal nie jest on uznaną jednostką chorobową. W tej sytuacji pozostaje kuracja przy pomocy odpowiedniej diety oraz probiotyków przywracających prawidłową florę jelitową, która zazwyczaj okazuje się wystarczająca.

Dieta na podrażnione jelita powinna być oparta na eliminacji czynników wywołujących reakcję układu pokarmowego. U różnych osób mogą być one odmienne, należy więc obserwować swoje reakcje i stopniowo wykluczać pokarmy, które podrażniają jelito. Dodatkowym elementem kuracji jest zmniejszenie poziomu stresu, który jest poważnym czynnikiem wyzwalającym objawy jelitowe.

Przepuszczalność jelit– jak poprawić szczelność jelit dietą?

Niestety wyeliminowanie wszystkich czynników ryzyka zespołu cieknącego jelita jest zazwyczaj niemożliwe, więc pozostaje właściwa, „uszczelniająca” dieta na jelita, odpowiednia dawka ruchu oraz zminimalizowanie stresu.

W kwestii codziennej diety na chore jelita pomocne może okazać się:

• wyeliminowanie lub zmniejszenie ilości glutenu – wykazano zależność pomiędzy nadmiernym spożyciem glutenu a stężeniem zonuliny odpowiedzialnej za prawidłową szczelność jelit,
• zwiększenie spożycia błonnika w postaci surowych warzyw, owoców, kasz i nasion,
• stosowanie żywności jak najmniej przetworzonej – wszelki dodatki chemiczne, toksyny są czynnikiem powodującym rozszczelnienie się jelita,
• unikanie nabiału oraz cukrów prostych,
• unikanie alkoholu.

Nieszczelne jelita i dieta są silnie powiązane, dlatego budowanie prawidłowych nawyków i właściwiej odporności należy zacząć już od najmłodszych lat. Warto nauczyć dzieci, że jedzenie służy przede wszystkim zaspokajaniu potrzeb organizmu. Prawidłowo zbilansowana dieta zapobiegnie w przyszłości kłopotom z jelitami.

Bibliografia:

• https://draxe.com/7-signs-symptoms-you-have-leaky-gut/
• http://www.healthywomen.org/content/blog-entry/10-signs-you-have-leaky-gut%E2%80%94and-how-heal-it
• https://vimed.pl/2011/01/tajna-przepustka-dla-wrogaczyli-leaky-gut-syndrome/
• http://biotechnologia.pl/farmacja/zonulina-marker-dobrostanu-jelita,17150