Kamienie w pęcherzyku żółciowym

Kamienie w woreczku – kto choruje?

Kamica pęcherzyka żółciowego jest chorobą polegającą na gromadzeniu w pęcherzyku żółciowym (nazywanym potocznie również woreczkiem) złogów zbudowanych z substancji chemicznych zawartych w żółci (bilirubiny, cholesterolu, węglanu wapnia, białek). W normalnych warunkach substancje te ulegają rozpuszczeniu i są usuwane do przewodu pokarmowego.

Kamica pęcherzykowa jest często występującą chorobą – dotyczy nawet 20 proc. populacji europejskiej. Jej częstość wzrasta wraz z wiekiem, 4–5 razy częściej dotyczy kobiet, w 10 proc. przypadków może jej towarzyszyć obecność kamieni w drogach żółciowych. Przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo. Często bywa rozpoznawana przypadkowo podczas badania USG brzucha wykonywanego z innych powodów. Może również prowadzić do groźnych dla życia powikłań, tj. ostrego zapalenia trzustki, ostrego zgorzelinowego zapalenia pęcherzyka żółciowego z zapaleniem otrzewnej.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka kamicy żółciowej?

Istnieje wiele czynników prowadzących do odkładania się substancji chemicznych zawartych w żółci skutkującym powstawaniem złogów. Wytrącaniu złogów cholesterolowych sprzyja nadmierne zagęszczenie i zastój żółci.

Do najczęstszych przyczyn kamicy należy:

• wiek – wraz z nim wzrasta częstość występowania kamicy; choroba dotyczy około 15–20 proc. społeczeństwa w wieku 40 lat;
• płeć żeńska – kobiety chorują 4–5 razy częściej niż mężczyźni, problem ten dotyczy znacznie częściej kobiet otyłych, po 40 roku życia, stosujących terapię hormonalną bądź doustną antykoncepcję (estrogeny zagęszczają żółć, natomiast progesteron prowadzi do jej zastoju przez ograniczenie kurczliwości mięśniówki gładkiej ścian pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych);
• czynniki genetyczne – bardzo często występuje predyspozycja rodzinna do kamicy, zarówno pęcherzykowej jak i przewodowej;
• zaburzenia metaboliczne – otyłość, cukrzyca, hipercholesterolemia, hipertriglicerydemia;
• czynniki hormonalne – przebyte ciąże, hormonalna antykoncepcja, niedoczynność tarczycy;
• przewlekłe infekcje dróg żółciowych;
• szybka utrata masy ciała, nadmierne głodzenie;
• czynniki jatrogenne – obecność szwów chirurgicznych, protez, stany po zabiegach operacyjnych, np po. resekcji żołądka, wycięcia guza chirurgicznego leczenia otyłości;
• niektóre choroby – mukowiscydowa, prowadząca do nadmiernego zagęszczenia płynów ustrojowych, niedokrwistość hemolityczna – odkładanie w złogach nadmiaru bilirubiny spowodowanego patologicznym rozpadem krwinek czerwonych;
• wybrane leki.

Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Kamienie w pęcherzyku żółciowym – objawy

Przez wiele lat kamica pęcherzyka żółciowego może przebiegać bezobjawowo, a o jej istnieniu często dowiadujemy się przypadkiem, przy wykonywaniu USG brzucha zleconego z innych powodów. Jednak w postaci zaawansowanej, gdy dochodzi do częściowego lub całkowitego zatykania przewodu pęcherzykowego przez nagromadzone w nim złogi, pojawiają się charakterystyczne objawy:

• kolka żółciowa, tzw. „atak pęcherzyka żółciowego” – nagły, silny ból zlokalizowany w nadbrzuszu, po prawej stronie pod żebrami, promieniujący do prawej łopatki, do którego dochodzi po obfitym, tłustym posiłku, po spożyciu smażonych potraw (trwa zwykle od kilkunastu minut do kilku godzin; mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty, dreszcze, poty, stany podgorączkowe);
• nawracający tępy ból w prawym podżebrzu, wzdęcia, odbijania, niestrawność;
• towarzyszący wzrost temperatury ciała, dreszcze, żółte zabarwienie białkówek i skóry, uporczywe wymioty mogą świadczyć o ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego bądź o przedostaniu się złogów do dróg żółciowych. W takiej sytuacji powinniśmy bezwzględnie skontaktować się z lekarzem.

Całkowite zatkanie przewodu pęcherzykowego, przedostanie się złogu do przewodów żółciowych bądź przewodu trzustkowego może doprowadzić do rozwoju groźnych dla życia powikłań, często wymagających niezwłocznego leczenia operacyjnego:

• ostre zapalenie trzustki i ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego;
• zgorzelinowe zapalenie pęcherzyka żółciowego, perforacja pęcherzyka żółciowego prowadząca do zapalenia otrzewnej i ropniak pęcherzyka żółciowego.

Kamienie na pęcherzyku żółciowym – jak leczyć dietą?

W niepowikłanej kolce żółciowej często wystarcza przyjęcie leków przeciwbólowych oraz rozkurczowych. W zapobieganiu jej napadom najważniejsza jest dieta polegająca na:

• ograniczeniu smażonych, tłustych potraw bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe oraz cholesterol (np. golonka, frytki), a zastąpieniem ich posiłkami gotowanymi, bądź duszonymi na parze;
• unikaniu ostrych przypraw oraz wzdymających potraw – kapusty, fasoli, bobu;
• unikaniu rzadkich, obfitych posiłków i zastąpienie ich przez 5–6 lekkostrawnych, mniejszych porcji;
• włączeniu do diety błonnika pokarmowego, przyspieszającego pasaż jelitowy – spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych;
• ograniczeniu produktów mącznych (np. unikanie dodawania zasmażki do zup i sosów), cukrów prostych, soli.

Usunięcie woreczka (cholecystektomia)

Najskuteczniejszym sposobem leczenia objawowej kamicy żółciowej jest chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego. Jest ono wskazane przy częstych nawracających objawach oraz cechach przewlekłego zapalenia (pogrubienie ściany pęcherzyka w badaniu USG). Bezwzględnie konieczna staje się przy wystąpieniu powikłań (ostre zapalenie, zapalenie otrzewnej). Dostępne są dwie metody. Strasza i bardziej obciązająca tradycyjna, klasyczna – polegająca na rozcięciu powłok brzusznych;

• laparoskopowa, laparoskopia pęcherzyka żółciowego – przy użyciu specjalnych narzędzi chirurgicznych wprowadzanych przez trzy małe nacięcia. Obecnie jest to metoda z wyboru ze względu na szybszy okres gojenia rany pooperacyjnej, szybsze uruchomienie, mniejszą liczbę powikłań pooperacyjnych oraz krótszy okres pobytu w szpitalu. Metody tej nie można jednak stosować w stanie ostrym oraz przy podejrzeniu nowotworu

W przypadku istniejących przeciwwskazań do zabiegu operacyjnego, bądź niewyrażenia na niego zgody, można zastosować leczenie farmakologiczne, polegające na długotrwałym przyjmowaniu przepisywanego przez lekarza doustnego kwasu ursodeoksycholowego, rozpuszczającego złogi. Najlepsze efekty uzyskuje się przy występowaniu kamieni małej wielkości (do max 1-1,5cm). Istnieje niestety duże, 70% ryzyko nawrotu choroby po odstawieniu leków.