Jak zapobiegać chorobom przewodu pokarmowego?

Infekcje bakteryjne i wirusowe przewodu pokarmowego

Infekcje bakteryjne i wirusowe przewodu pokarmowego mogą objawiać się biegunką, wymiotami, bólami skurczowymi brzucha, gorączką. Infekcja bakterią Helicobacter pylori jest też przyczyną powstawania wrzodów żołądka. Infekcje bakteryjne i wirusowe są ponadto przyczyną biegunek podróżnych.

Najważniejsze w zapobieganiu tego typu infekcjom jest przestrzeganie zasad higieny. W szczególności ważne jest:

• częste i dokładne mycie rąk (mycie rąk wodą i mydłem, przed przygotowanie i przed zjedzeniem posiłku, po skorzystaniu z toalety, po powrocie z pracy, miejsca zabawy),
• spożywanie świeżych produktów oraz dokładne ich mycie przed spożyciem,
• unikanie spożycia produktów, które wymagają obróbki termicznej – jajek, surowego mięsa, surowych ryb (pozwala to unikną zakażenia bakteriami, np Salmonellą),
• w lodówce oddzielenie miejsca dla mięs, jajek, warzyw,
• unikanie zamrażania produktów wcześniej rozmrożonych,
• przechowywanie pokarmów w niskiej temperaturze,
• eliminacja z diety produktów zepsutych i po upływie terminu ważności do spożycia,
• dokładne mycie naczyń.

Będąc w podróży, zwłaszcza w krajach egzotycznych, o niskim standardzie sanitarnym, należy unikać próbowania potraw na targach, picia miejscowej wody z kranu. Mycie zębów powinno odbywać się przy użyciu wody z butelki. Do przygotowywania posiłków musi służyć wyłącznie woda butelkowana.

Osoby zdrowe powinny unikać kontaktu z wydzielinami i wydalinami osoby chorej. W przypadku infekcji wirusowej zwanej popularnie grypą żołądkową należy unikać kontaktów z osobą chorą, gdyż jej zaraźliwość jest bardzo wysoka.

Antybiotykoterapia a choroby układu pokarmowego

Intensywna antybiotykoterapia może doprowadzić do zmian flory bakteryjnej jelit, w skład której wchodzą bakterie dla nas korzystne. Może upośledzić to trawienie niektórych pokarmów i spowodować łagodną biegunkę ustępującą po zakończeniu stosowania leku. Powikłaniem antybiotykoterapii może być rozwoj bakterii opornych na antybiotyk, które wytwarzają toksyny powodujące rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Choroba może rozwijać się w okresie dwóch miesięcy jednak najczęściej występuje w trakcie lub zaraz po zakończeniu leczenia. Chory jest zakaźny przez cały jej okres. Głównymi objawami jest biegunka od łagodnej do bardzo nasilonej, gorączka, kurczowe bóle w podbrzuszu. Konieczne jest zastosowanie w leczeniu antybiotyku, a nawet hospitalizacji. Aby uniknąć tego typu powikłań zaleca się w trakcie antybiotykoterapii stosowanie probiotyków. Probiotyk jest to preparat farmakologiczny lub produkt spożywczy, który zawiera odpowiednią ilość określonych mikroorganizmów i docierają do odpowiednich części jelit. Bakterie te tworzą barierę przeciwko bakteriom chorobotwórczym, hamują ich wzrost i przyczyniają się do odnowy ściany jelita.

Zapobieganie zaparciom

Zaparcia są jednym z częstszych zaburzeń układu pokarmowego. W większości (ponad 90%) nie są spowodowane zaburzeniem organicznym. Jednymi z głównych przyczyn zaparć jest niedobór błonnika w diecie oraz za mała ilość spożywanych płynów. Także dieta ciężkostrawna i bogata w tłuszcze nie jest dla nas korzystna. Dietą polecaną jest dieta bogata w błonnik czyli warzywa i owoce (także suszone), rośliny strączkowe, kasze gryczaną, brązowy ryż. Powinno się unikać tłuszczów zwierzęcych oraz białego pieczywa, ponieważ długo zalegają w przewodzie pokarmowym. Produkty takie jak kefir, maślanka, jogurty, a także kawa i siemię lniane pomagają w wypróżnianiu. Specjaliści zalecają by wypijać co najmniej 2 litry płynów dziennie. Ważna w profilaktyce zaparć jest aktywność fizyczna. Pobudza ona perystaltykę jelit.

Przyczyną zaparć może być też wstrzymywanie wypróżniania. Po pewnym czasie prowadzi to do rozregulowania perystaltyki jelit i zaburzeń odruchu defekacji. Takie dolegliwość określa się mianem zaparcia nawykowego . W celu leczenia stosuje się zmianę trybu życia, aktywności fizycznej i diety. Profilaktycznie zaleca się by nie wstrzymywać wypróżnień oraz unikania nadmiernego parcia w trakcie defekacji.

Stres a choroby przewodu pokarmowego

Życie w stresie powoduje wzrost ryzyka zachorowania na choroby przewodu pokarmowego. Przyczynami może być:

• nieregularne jedzenie dużych ilości pokarmów, jedzeni nie zdrowo– ma to wpływ brak czasu,
• zapominanie o wypijanie dostatecznej ilości płynów,
• siedzący tryb życia, brak czasu na aktywność fizyczną,
• nieregularne wypróżnianie i wstrzymywanie stolca.

Stres zaburza procesy trawienia i powoduje dłuższe zaleganie spożytych pokarmów w jelitach. Jest to spowodowane nadmierną aktywacją układu współczulnego odpowiadającego za pobudzenie naszego organizmu i jego wzmożoną aktywność. Spowalnia on jednak proces trawienia. Nadmiar stresu może też obniżać odporność na infekcje.

Choroba wrzodowa

W wypadku, gdy jesteśmy zakażeniu bakterią Helicobacter pylori odpowiadającą za wrzody żołądka i dwunastnicy stres może doprowadzić do jej uczynnienia oraz wystąpienia objawów choroby wrzodowej. Objawami wrzodów jest ból w nadbrzuszu występujący 2 godziny po posiłku ustępujący po zjedzeniu pokarmu lub zażyciu leku zobojętniającego. Nadmiar stresu utrudnia także leczenie wrzodów upośledzając regeneracje błony śluzowej żołądka oraz jej ukrwienie. Dodatkowo stres prowadzi do nadmiernego wytwarzania kwasu solnego w żołądku i progresji choroby. W profilaktyce wrzodów poza przestrzeganiem zasad higieny w celu uniknięcia zakażenia H. Pylori ważne jest ograniczenie stresu, picia kawy i palenia papierosów oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Posiłki powinny być spożywane regularnie. Należy unikać potraw nasilających dolegliwości.

Refluks żołądkowo-przełykowy

Jego przyczyną jest osłabienie funkcji zwieracza dolnego przełyku. Powoduje to zarzucenie kwaśnej treści z żołądka do przełyku, a nawet jamy ustnej. Objawia się zgagą, odbijaniem, bólem w klatce piersiowej, chrypką oraz kaszlem. Stres może nasilać objawy przez wzmożoną produkcje soku żołądkowego. W celu zapobiegnięcia nasileniu dolegliwości należy:

• zmniejszyć masę ciała,
• stosować dietę z ograniczonym spożyciem tłuszczów, alkoholu, kawy,
• zaprzestać palenia papierosów,
• spać w pozycji półsiedzącej,
• unikać pozycji leżącej po spożyciu pokarmów przez 2-3 godziny.

Zapobieganie nowotworom przewodu pokarmowego

Nowotwory przewodu pokarmowego są grupą dużą i zróżnicowaną. Stosowanie się do paru zasad może w bardzo dużym stopniu ograniczyć ryzyko ich wystąpienia. Należy:

• rzucić palenie papierosów – palenie nie tylko zwiększa zachorowalność na raka płuc, ale też raka jamy ustnej, gardła, przełyku i trzustki,
• ograniczyć spożycie alkoholu – nadmiar alkoholu w życiu codziennym przyczynia się do zachorowania na raka wątroby, trzustki, przełyku, jamy ustnej,
• stosować dietę bogatą w błonnik, odpowiednią ilość płynów, unikać diety ciężkostrawnej i tylko i wyłącznie mięsnej, jeść dużo owoców i warzyw – ograniczy to występowanie zaparć, a w efekcie możliwość zachorowania na raka jelita grubego,
• unikać diety bardzo bogatej w sól – produkty wysokoprzetworzone, ryby konserwowane w soli – taka dieta zwiększa ryzyko raka żołądka,
• zwiększyć aktywność fizyczną – ogranicza to zapadalność na raka jelita grubego (następuje bardziej efektywne przemieszczanie się mas kałowych, zmniejsza się prawdopodobieństwo wystąpienia zaparć).