Jak leczyć refluks żołądkowy?

Jakie są przyczyny refluksu żołądka?

Refluks żołądkowo przełykowy to schorzenie spowodowane zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku, wskutek nieprawidłowej funkcji dolnego zwieracza przełyku (mięśnia o charakterze czynnościowym, który w warunkach prawidłowych zapobiega wycofywaniu się treści żołądkowej). Zaburzona praca zwieracza może być spowodowana wieloma czynnikami.

Na chorobę refluksową cierpią częściej kobiety w ciąży, osoby otyłe i chorujące na przepuklinę rozworu przełykowego. Refluks żołądkowy może się rozwinąć w przebiegu takich schorzeń jak cukrzyca, polineuropatia alkoholowa czy twardzina układowa oraz w następstwie zażywania niektórych leków (które obniżają ciśnienie dolnego zwieracza przełyku) – między innymi doustnych środków antykoncepcyjnych, niektórych farmaceutyków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego lub astmy oskrzelowej.

Refluks żołądkowy – jakie daje objawy?

Najczęstszym objawem choroby refluksowej jest uczucie pieczenia za mostkiem, popularnie zwane zgagą. Towarzyszą mu zazwyczaj puste odbijania i cofanie się treści żołądkowej do przełyku. Objawy nasilają się przeważnie przy pochylaniu się, w pozycji leżącej i podczas parcia, w szczególności po obfitym posiłku. Ponadto chorzy uskarżają się zwłaszcza w godzinach porannych na chrypkę (powstającą wskutek drażnienia strun głosowych, przez zarzucaną treść żołądkową), suchy kaszel i ból w klatce piersiowej.

Zazwyczaj choroba refluksowa jest schorzeniem o łagodnym przebiegu, może także nie dawać żadnych dolegliwości.. Kiedy jednak zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku towarzyszą takie objawy jak bolesne i utrudnione połykanie, krwawienie z przewodu pokarmowego i utrata masy ciała, konieczna jest niezwłoczna wizyta u lekarza, który zleci diagnostykę endoskopową. Mogą to być bowiem objawy rozwijającego się nowotworu, a samo krwawienie (zwłaszcza masywne) jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu chorego.

Powikłania refluksu żołądkowego

Refluks żołądkowo – przełykowy może prowadzić do następujących powikłań:

• przełyk Barretta – jest to niedające objawów schorzenie polegające na występowaniu nieprawidłowego nabłonka w dolnym odcinku przełyku.; wykrywany jest tylko w badaniu endoskopowym z biopsją błony śluzowej i stnowi stan przedrakowy, dlatego konieczne jest regularne monitorowanie tego schorzenia;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• rak gruczołowy przełyku;
• zwężenie przełyku – zwykle powstaje w zaawansowanej chorobie refluksowej, w wyniku bliznowacenia; chory uskarża się na kłopoty z przełykaniem, a rozpoznanie również stawia się na podstawie badania endoskopowego.

Choroba refluksowa – jakie badania wykonać?

Po zauważeniu niepokojących objawów niezbędna jest wizyta u lekarza. Na podstawie wywiadu (typowe objawy refluksu) oraz badania fizykalnego postawi on wstępne rozpoznanie i podejmie decyzję o leczeniu empirycznym (opartym na doświadczeniu lekarza i objawach charakterystycznych). Badaniem pomocniczym (które obowiązkowo jest wykonywane przy występujących objawach alarmowych takich jak krwawienie) jest endoskopia z biopsją błony śluzowej. Metoda ta pozwala także na rozpoznanie schorzeń będących powikłaniami refluksu żołądkowo-przełykowego.

Przed badaniem chory powinien pozostawać przez sześć godzin na czczo, a pierwszy posiłek może zjeść dwie godziny po ustąpieniu znieczulenia miejscowego gardła. Do względnych przeciwwskazań endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego należą ostre zespoły wieńcowe ( jak zawał serca), ciężka niewydolność oddechowa lub serca. Jednak odstąpienie od badania zawsze zależne jest od stanu pacjenta. Kolejnym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce jest 24-godzinne monitorowanie pH w przełyku (tak zwana pH – metria przełykowa). Przydatną metodą jest także RTG klatki piersiowej po podaniu środka cieniującego (pozwala na wykrycie przepukliny rozworu przełykowego).

Leki na refluks żołądka – jak leczyć chorobę chorobę refluksową?

Choroba refluksowa przełyku jest schorzeniem przewlekłym, dlatego nieraz wymaga leczenia przez całe życie. W leczeniu ważne jest przestrzeganie kilku prostych zasad jak wyższe ustawienie wezgłowia łóżka, spożywanie kolacji najpóźniej 2–4 godziny przed snem, unikanie potraw smażonych i tłustych. U osób z nadwagą lub otyłością konieczna jest redukcja wagi. Należy ograniczyć spożywanie kawy i alkoholu, oraz zaprzestać palenia papierosów. Zażywanie takich leków jak azotany, blokery kanału wapniowego czy metyloksantyny wymaga konsultacji z lekarzem.

Najczęściej w leczeniu farmakologicznym stosuje się leki hamujące wydzielanie kwasu solnego takie jak inhibitory pompy protonowej (esomeprazol, pantoprazol), które należy spożywać na czczo przez około miesiąc. Gdy po tym okresie czasu objawy nie ustępują, lekarz może podwoić dawkę preparatów lub dodać do leczenia famotydynę lub ranitydynę, które blokują receptory komórek okładzinowych (wydzielających kwas solny w żołądku). W terapii refluksu żołądkowo-przełykowego stosuje się także leki zobojętniające kwas solny i osłaniające błonę śluzową. Są to najczęściej związki magnezu i glinu, sukralfat oraz kwas alginowy. Dwa ostatnie preparaty można także stosować u kobiet w ciąży (inhibitory pompy protonowej są bowiem niewskazane). Stosowane są także leki zwiększające napięcie dolnego zwieracza przełyku oraz przyspieszające opróżnianie żołądka, czyli leki prokinetyczne, do których zalicza się cisapryd oraz metoklopramid.

Gdy terapia farmakologiczna nie przynosi ustąpienia dolegliwości, możliwe jest zastosowanie leczenia operacyjnego. Najczęściej, zwłaszcza u osób młodych wykonuje się zabieg polegający na wytworzeniu wokół dalszego odcinka przełyku „kołnierza” z fragmentu żołądka. Jest to fundoplikacja sposobem Nissena. Operacja ta może być wykonana zarówno metodą otwartą jak i laparoskopowo. Jednak spora część pacjentów poddanych leczeniu operacyjnemu po pewnym czasie wymaga ponownej terapii farmakologicznej.

Dieta na refluks żołądka

W leczeniu choroby refluksowej ważne miejsce zajmuje dieta. Reżim dietetyczny ważny jest szczególnie w momentach zaostrzeń choroby.

• Zaleca się spożywanie pokarmów w małych porcjach.
• Należy unikać ostrych przypraw, przekąsek na bazie octu i alkoholu – wszystkiego co może podrażniać śluzówkę przewodu pokarmowego i wpust żołądka. Dietetycy wskazują na konieczność ograniczenia w diecie warzyw cebulowych (por, czosnek, cebula). Cytrusy z kolei pobudzają one receptory czuciowe przełyku i także są przeciwwskazane.
• Konieczne jest ograniczenie spożycia alkoholu, zwłaszcza w okresie zaostrzeń. Niewskazane jest picie piwa i innych gazowanych trunków.
• Zaleca się unikanie tłustych, ciężkostrawnych mięs i wędlin, a także tłustego nabiału (serów żółtych, topionych, śmietany) – tłuste posiłki opóźniają opróżnianie żołądka, a także powodują przejściową relaksację dolnego zwieracza przełyku. Potrawy smażone nasilają dolegliwości.
• Ograniczeniu powinna ulec mocna kawa, herbata, kakao i czekolada – zawarte w nich kofeina i teofilina rozluźniają zwieracz dolny przełyku, a więc sprzyjają cofaniu treści pokarmowej; ponadto kawa (podobnie jak alkohol) zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, co może być przyczyną zaostrzenia objawów.