Grzybica przełyku – przyczyny, objawy, leczenie kandydozy przełyku

Czym jest grzybica przełyku i jakie są jej przyczyny?

Kandydoza przełyku, zwana potocznie grzybicą, należy do zakażeń oportunistycznych dotykających głównie osoby o obniżonej odporności. W populacji ogólnej odsetek pacjentów, u których rozwinęła się kandydoza, nie sięga nawet 1 proc. Czynnikiem etiologicznym choroby są grzyby – zdecydowanie najczęściej z gatunku Candida odpowiedzialne za grzybicę układu pokarmowego. Poza tym przyczyną grzybicy przełyku mogą stać się bytujące fizjologicznie w organizmie gospodarza grzyby (np. Aspergillus), które przy prawidłowo funkcjonującym systemie immunologicznym nie powodują grzybicy. Zdarza się grzybica poantybiotykowa.

Problemy z połykaniem, zgaga, często ból za mostkiem są efektem niszczenia błony śluzowej przełyku przez grzyby. W wyniku ich działalności dochodzi do wytworzenia nadżerek, a w późniejszym okresie choroby tzw. błon białawych (złożonych z komórek zapalnych i nici grzyba). Błony te, wrastając w naczynia krwionośne przełyku, mogą spowodować krwawienie, a nawet (w ciężkim przebiegu) posocznicę. Objawem niepokojącym bywają niekiedy pleśniawki obecne na błonie śluzowej jamy ustnej oraz białawe naloty na języku. Osłabiona odporność daje grzybom możliwość do namnażania się i rozplemu na coraz większej powierzchni. Jeśli choroba rozwinie się do postaci objawowej, bardzo trudno ją wyleczyć.

Zobacz też: Globus histericus – co oznacza gula w gardle?

Jakie są objawy grzybicy przełyku?

Należy podkreślić, że u większości pacjentów (około 60%) przebieg grzybicy przełyku jest całkowicie bezobjawowy, a rozpoznanie stawiane jest przypadkowo. Cecha ta nie dotyczy jednak chorych z ciężkim stanem ogólnym, wycieńczonych, poddawanych immunosupresji (np. terapia przeciwnowotworowa). Objawy, z którymi na ogół zgłaszają się pacjenci, będące zarazem podstawą do postawienia diagnozy, to:

• ból i dyskomfort podczas połykania,
• ból za mostkiem,
• zgaga i nudności.

Oprócz powyższych u pacjentów w stanie ciężkim dochodzą:

• krwawienie z przełyku,
• gorączka,
• dreszcze,
• ból brzucha,
• ropnie w narządach wewnętrznych.

Badania na grzybicę przełyku – jak rozpoznać kandydozę?

W jaki sposób lekarz rozpoznaje grzybicę przełyku? Oczywiście najważniejszym elementem rzetelnej diagnostyki jest stwierdzenie objawów choroby. Przypadkowe wyhodowanie grzyba w badaniu mikrobiologicznym nie daje podstaw do rozpoznania grzybicy przełyku. Osoba zgłaszająca się z powyższymi objawami zostaje zakwalifikowana do dalszej diagnostyki. Obejmuje ona szczegółowy wywiad z uwzględnieniem czynników ryzyka kandydozy oraz badania obrazowe i mikroskopowe.

Do zakażenia grzybicowego predysponowane są osoby:

• z niedoborem odporności (z nowotworami, poddawane immunosupresji bądź z wrodzonymi albo nabytymi zaburzeniami odporności);
• przyjmujące przewlekle niektóre grupy leków (antybiotyki, sterydy, cytostatyki);
• długo hospitalizowane (zwłaszcza na oddziałach intensywnej terapii, po urazach wielonarządowych, rozległych operacjach);
• nadużywające alkoholu, nikotyny, substancji odurzających;
• z niedoborami witaminowymi (głównie witamin z grupy A i B);
• w podeszłym wieku;
• w ciężkim stanie ogólnym;
• niedożywione;
• z cukrzycą;
• z niedoczynnością przytarczyc;
• z wadami wrodzonymi bądź nabytymi przełyku;
• w trakcie zakażenia wirusowego i/lub bakteryjnego;
• z chorobami autoimmunologicznymi.

Jeśli pacjent doświadcza objawów dysfagii (problemów z przełykaniem) i należy do którejś z wymienionych powyżej grup, wówczas lekarz przeprowadza u niego badanie endoskopowe. Badanie to w przypadku rozplemu grzyba uwidacznia zmienioną zapalnie błonę śluzową przełyku pokrytą białawym nalotem. Następnie pobiera wycinek tkanki (do badania histopatologicznego) oraz wymaz (fragment nalotu) do hodowli i określenia ewentualnej wrażliwości na leki (antymykogram).

Leczenie grzybicy przełyku – jakie leki się stosuje?

Leczy się tylko objawową postać grzybicy przełyku. Jeśli pacjent nie obserwuje żadnych symptomów choroby, nie rozpoczynamy terapii. Leczenie kandydozy ujawniającej się poprzez uczucie dyskomfortu lub bólu podczas przełykania opiera się na farmakoterapii. Wybór leku zależy od stanu chorego, stopnia zaawansowania grzybicy i lekooporności grzybów.

Zwykle, jeżeli nie stwierdzono oporności, podaje się flukonazol doustnie. Przy chorobach układowych o ciężkim przebiegu lub nietolerancji leczenia doustnego, lek można aplikować dożylnie. Ewentualnie flukonazol bywa zastępowany amfoterycyną B albo echinokandyną. W razie oporności na flukonazol podaje się itrakonazol bądź inne leki, na które grzyby wykazują wrażliwość.

Niezbyt często obserwuje się zaawansowane stany zapalne spowodowane przez Candida, takie jak krwawienie, ropnie, perforacje przełyku. W takich przypadkach niezbędne jest oczywiście leczenie inwazyjne.

Grzybica przełyku – dieta i domowe sposoby

W każdym przypadku stwierdzenia grzybicy przewodu pokarmowego zaleca się stosowanie diety przeciwgrzybiczej. To swego rodzaju naturalne leczenie wspomagające. Pacjenci zmagający się z chorobą przez dłuższy czas wiedzą, że kluczowe jest ograniczenie cukrów prostych. To one są główną pożywką dla rozwijających się grzybów w przełyku.

Zaleca się, by dietę uzupełnić o produkty bogate w witaminy A, B1, B2 oraz żelazo. Niedobory tych składników są jedną z przyczyn rozwoju choroby. Dieta na grzybicę przełyku powinna zostać uzupełniona o dużą ilość płynów. Najważniejszym jej elementem powinny być warzywa i owoce, które dostarczają dużą ilość błonnika (przyczynia się do ograniczenia cukrów).

Podczas leczenia należy unikać dodatkowych czynników ryzyka rozwoju kandydozy. Jednym z nich są antybiotyki. Ich stosowanie należy zawsze konsultować z lekarzem. Kolejną grupą leków, których przyjmowane nie ułatwiaja leczenia chorego przełyku są glikokortykosteroidy. Bardzo ważna jest całkowita rezygnacja z używek, zwłaszcza z alkoholu, w szczególności z piwa.

Na Candidę można stosować też zioła w postacią naparów, płukanek, dodatków do żywności. Wśród tych, które mogą pomóc walczyć z grzybicą można wymienić: czarci pazur, siemię lniane, liście podbiału, korę dębu, szałwię, tymianek. Olejek miętowy u rumiankowy może posłużyć do przygotowywania płukanki.

Domowe sposoby obejmują zachowanie higieny jamy ustnej, gdyż zdarza się, że diagnozowana jest grzybica jamy ustnej i przełyku.