Badania trzustki

Biopsja trzustki

Jednym z badań trzustki jest biopsja trzustki. Jest to badanie polegające na pobieraniu małych próbek komórek przy użyciu igły. Komórki te są następnie badane pod mikroskopem w celu wykrycia lub wykluczenia istnienia komórek nowotworowych. Istnieją także inne sposoby badania próbek, np. za pomocą specjalnych substancji chemicznych, pod wpływem których zmienione chorobowo komórki zostają uwidocznione.

Czasami wykonuje się biopsję trzustki w celu wykrycia w tkance bakterii lub innych drobnoustrojów. Biopsja użyteczna jest w diagnostyce nowotworów trzustki, a także w poszukiwaniu komórek nowotworowych w płynie znajdującym się w torbielach.

USG trzustki

Wśród badań trzustki ważne miejsce zajmuje USG. Badanie to wykorzystuje fale ultradźwiękowe do obrazowania narządów. Jest badaniem bezbolesnym i bezinwazyjnym, tzn. do organizmu w trakcie badania nie są wprowadzane narzędzia czy wykonywane wkłucia. Badanie stosowane jest w diagnostyce chorób trzustki, takich jak torbiele trzustki, rak trzustki i przewlekłe zapalenie trzustki.

Torbiele trzustki są to zbiorniki zawierające płyn. W przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki USG uwidacznia poszerzony przewód trzustkowy i zwiększenie rozmiaru narządu. USG w przypadku podejrzenia ostrego zapalenia trzustki jest badaniem wykonywanym w pierwszej kolejności, nie zawsze jednak udaje się za jego pomocą dobrze ocenić narząd.

W przypadku gdy ostre zapalenie rozwija się na podłożu kamicy żółciowej, widoczne mogą być poszerzone przewody żółciowe. W przypadku raka trzustki w badaniu USG widoczny jest guz koloru ciemniejszego niż otaczająca go tkanka trzustki. Torbiele trzustki widoczne są również jako ciemne struktury, ale w odróżnieniu od raka trzustki we wnętrzu torbieli widoczne mogą być jaśniejsze struktury.

Tomografia trzustki

Kolejne z badań trzustki – tomografia komputerowa trzustki jest szczególnie przydatna w diagnostyce ostrego zapalenia trzustki. Wykonuje się ją z podaniem kontrastu do żyły pacjenta. Kontrast to substancja, która wraz z krwią rozprzestrzenia się po organizmie i wypełnia określone narządy. Po podaniu kontrastu pacjent poddawany jest badaniu przy użyciu tomografu, który skanuje ciało. Zeskanowany obraz jest odtwarzany na komputerze, a kontrast „świeci’’ na biało w wypełnionych strukturach.

Tomografia komputerowa trzustki w ostrym zapaleniu trzustki pozwala ocenić jak duży obszar trzustki został zniszczony przez proces zapalny. W trakcie tomografii komputerowej wykonywanej z powodu przewlekłego zapalenia trzustki widoczne mogą być zwapnienia w narządzie, zwężenia i poszerzenia przewodu trzustkowego. Badanie to jest też pomocne w diagnostyce torbieli trzustki, gdyż pozwala dokładnie określić jej umiejscowienie. W raku trzustki tomografia z użyciem kontrastu jest badaniem wykonywanym w pierwszej kolejności. Pozwala określić rozmiar guza i zaplanować sposób jego leczenia.

Badanie ECPW

Cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) jest badaniem wykorzystującym endoskopię i badanie rentgenowskie. W trakcie badania, przy użyciu endoskopu można usunąć kamienie żółciowe lub pobrać komórki do badania pod mikroskopem. Jest bardzo użytecznym badaniem trzustki – może służyć zarówno do diagnostyki, jak i w leczenia wielu chorób, takich jak:

• kamica żółciowa,
• nowotwory trzustki,
• ostre zapalenie trzustki (choroba rozwija się w ciągu kilku dni),
• przewlekłe zapalenie trzustki (zapalenie trzustki utrzymujące się przez długi czas),
• torbiele trzustki.

Endoskop to cienka, elastyczna rurka z kamerą. Wprowadza się ją przez usta pacjenta, poprzez przełyk i żołądek do dwunastnicy. W endoskopie zainstalowane są przewody, które podświetlają przewód pokarmowy, dlatego lekarz widzi dobrze badany obszar. W trakcie ECPW wykonywane są zdjęcia rentgenowskie przewodu żółciowego i trzustkowego. Aby uwidocznić dobrze przewody, do ich światła wprowadzany jest kontrast. Dzięki niemu na zdjęciach widoczne są zwężenia przewodów, spowodowane np. uciskiem przez kamień żółciowy. Ocenia się również, czy przewody nie są poszerzone.

Jeżeli zdjęcie RTG uwidoczni zwężenie lub zablokowanie przewodu, za pomocą endoskopu do przewodu wprowadza się stent – małą rurkę, którą umacnia się ścianę przewodu, tak aby go rozszerzyła i zapobiegła jego ponownemu zwężeniu. Stent pozostaje na stałe w swoim miejscu i nie jest odczuwany przez pacjenta. Dzięki niemu przywrócony zostaje prawidłowy odpływ żółci.

W trakcie badania ECPW może zostać także wykonana sfinkterotomia, czyli nacięcie zwieracza Oddiego – w przypadku, gdy kamień zablokował ujście przewodów żółciowego lub trzustkowego. Czas trwania badania ECPW waha się od 30 minut do godziny, w zależności jakie procedury zostają wykonane.

Za pomocą badania ECPW można sprawdzić, czy w przewodach nie rozwija się nowotwór. W przypadku raka trzustki ECPW wykonuje się, by ocenić, czy rak nie zajął brodawki Vatera. Równocześnie wykonuje się biopsję komórek trzustki. Gdy rak nacieka drogi żółciowe i powoduje gromadzenie żółci i w następstwie żółtaczkę, przy użyciu tego badania można założyć stent do dróg żółciowych.

Badanie to wykonuje się w przypadku ostrego zapalenia trzustki, gdy zapalenie powstało na tle kamicy żółciowej. Przeprowadza się je także w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, gdy tomografia komputerowa nie pozwoliła na jednoznaczne rozpoznanie.

ECPW ma zastosowanie także w leczeniu torbieli trzustki, gdy powstały one w wyniku uszkodzenia przewodu trzustkowego i wydostania się soku poza przewód. Służy ono wówczas do zakładania stentu na przewód trzustkowy w celu uszczelnienia go.

Badanie MRCP

Obrazowym badaniem trzustki, które nie wymaga podania kontrastu jest cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego. Wykonywana jest, gdy u pacjenta przeciwwskazane jest wykonanie tomografii komputerowej, np. z powodu uczulenia na kontrast. Badanie MRCP pozwala na ocenę przewodu trzustkowego.

Stosowane jest w ostrym i przewlekłym zapaleniu dróg żółciowych, gdy pojawiają się trudności w rozpoznaniu, w torbielach trzustki, aby ocenić, czy torbiel ma połączenie z przewodem trzustkowym oraz w raku trzustki. Nie jest to jednak badanie, które wykonuje się w pierwszej kolejności u osób z podejrzeniem chorób trzustki.