Zapalenie błony śluzowej nosa – jak leczyć domowymi sposobami?

Co to jest zapalenie błony śluzowej nosa?

Zapalenie błony śluzowej nosa, inaczej nazywany katarem lub nieżytem nosa, to jedna z najczęstszych przypadłości zarówno wśród osób dorosłych oraz u dzieci. Pacjenci najczęściej zgłaszają się z zapaleniem błony śluzowej nosa w okresach jesienno-zimowych.

W zależności od przyczyny katar (stan zapalny śluzówki nosa) możemy podzielić na:

• katar alergiczny,
• katar infekcyjny (wirusowy, bakteryjny),
• naczynioruchowy nieżyt nosa,
• hormonalny nieżyt nosa (w ciąży, u niektórych pacjentek przyjmujących antykoncepcję hormonalną),
• polekowy,
• powstały w wyniku zmian anatomicznych (krzywa przegroda, przerost małżowin nosowych).

Do klasycznych objawów zapalenia błony śluzowej nosa należą uczucie zatkanego nosa, wyciek wydzieliny z nosa, kichanie oraz podrażnienie skóry w okolicy nosa. Aby uniknąć zapalenia błony śluzowej nosa należy przede wszystkim unikać kontaktu z osobami, które przechodzą infekcję. Poza przyczyną infekcyjną zapalenie błony śluzowej nosa może być bardzo często wywołane alergią.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Objawy zapalenia śluzówki nosa

Poza podstawowym objawem zapalenia błony śluzowej nosa jakim jest katar i kichanie, do objawów towarzyszących należą:

• podrażnienie skóry nosa (nadmierny katar i siąkanie do chusteczek powodują zaczerwienienie skóry nosa, skóra staje się sucha, bardziej wrażliwa na dotyk, często piecze),
• uczucie zatkanego nosa, problemy z oddychaniem,
• uczucie ucisku w okolicy zatok szczękowych,
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• uczucie zatkania uszu,
• zaburzenia węchu – utrudnione rozpoznawanie zapachów.

Dodatkowo zapaleniu błony śluzowej nosa może towarzyszyć zapalenie spojówek, bóle głowy, bóle kostno – stawowe, złe samopoczucie, utrata apetytu, stany podgorączkowe oraz zmęczenie.

Zazwyczaj wirusowe zapalenie błony śluzowej nosa trwa około 7–10 dni. Jeśli natomiast objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie – można się spodziewać innej niż wirusowa przyczyny nieżytu nosa.

To też może Cię zainteresować: Jak rozpoznać i leczyć katar sienny?

Infekcyjne zapalenia błony śluzowej nosa (katar wirusowy)

Przyczyną zapalenia błony śluzowej nosa (najczęstszą) są infekcje wirusowe przenoszone drogą kropelkową. Nieżyt nosa, czyli katar wirusowy zazwyczaj jest wywołany przez rhinowirusy, adenowirusy oraz wirusy grypy i wirus paragrypy. Aby doszło do rozwoju nieżytu nosa, błona śluzowa wyścielająca jamę nosową musi ulec uszkodzeniu. W prawidłowych warunkach substancje w niej zawarte biorą udział w neutralizowaniu czynników chorobotwórczych. Gruczoły śluzowe produkując wydzielinę śluzową biorą udział w nawilżaniu nabłonka i unieruchamianiu cząsteczek chorobotwórczych. Natomiast rzęski zawarte w nabłonku migawkowym usuwają te cząsteczki na zewnątrz.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Mechanizm, który bierze udział w takim usuwaniu zanieczyszczeń z jamy nosowej nazywa się mechanizmem śluzówkowo-rzęskowym. W momencie kiedy dochodzi do zaburzenia tego mechanizmu, bakterie bądź wirusy zdecydowanie łatwiej mogą wywołać infekcję. Momenty, w których może dojść do takiego zaburzenia mechanizmu to m.in.: osłabienie odporności organizmu, przepracowanie, narażenie na stres, niewyspanie, zmęczenie fizyczne, niedobory witamin i mikroelementów, niedożywienie bądź narażenie na wychłodzenie organizmu.

Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa (katar alergiczny)

Kolejną przyczyną zapalenia błony śluzowej nosa jest alergia. Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa najczęściej ma charakter sezonowy. Szacuje się, że alergie są przyczyną zapaleń błony śluzowej nosa aż u 1/3 osób dorosłych i u około 1/2 dzieci chorujących na nieżyt nosa. Katar alergiczny bardzo często ujawnia się u dzieci, natomiast drugi szczyt zachorowania na nieżyt nosa na tle alergicznym występuje u młodych ludzi, około 30. roku życia.

Najczęstszymi alergenami są: pyłki roślinne, kurz, roztocza oraz sierść zwierząt. Zdecydowana większość zapaleń błony śluzowej nosa na tle alergicznym występuje w okresie zwiększonego pylenia roślin, tj. od lutego do października.

Domowe sposoby na nieżyt nosa

Najlepszym sposobem leczenia zapalenia błony śluzowej nosa na tle alergicznym jest unikanie alergenów. Niestety, w wielu przypadkach nie zawsze do końca udaje się rozpoznać co jest czynnikiem wywołującym alergię, bądź nie udaje się go całkowicie wyeliminować z życia pacjenta. W przypadku wystąpienia alergicznego nieżytu nosa zaleca się stosowanie glikokortykoidów donosowo, leków przeciwhistaminowych, kromonów, leków donosowych obkurczających śluzówkę nosa. Trzeba pamiętać, że leki obkurczające błonę śluzową nosa można stosować od 3 do 5 dni, nie dłużej.

W przypadku kataru wirusowego (wirusowego zapalenia błony śluzowej nosa) warto pomyśleć o lekach zmniejszających obrzęk błony śluzowej nosa (np. ksylometazolina, pseudoefedryna). Leki na katar nie powinny być stosowane dłużej niż 3–4 dni, ponieważ mogą spowodować nasilenie objawów po zbyt długim używaniu.

Na zapalenie błony śluzowej nosa można zażyć zwiększoną dawkę witaminy C, wapnia i rutyny. Warto również pomyśleć o podrażnionej skórze nosa. Do jej pielęgnacji można stosować kremy lub maści z allantoiną, dzięki czemu skóra szybciej się regeneruje, zmniejsza się stan zapalny w jej obrębie, pieczenie i podrażnienia.

Jak leczyć katar w domu?

Aby ułatwić oddychanie w trakcie infekcji kataralnej bardzo istotne jest, aby pomieszczenie, w którym pacjent przebywa było dobrze wietrzone. Pokoje trzeba wietrzyć przynajmniej 2 razy dziennie. Dodatkowo powietrze nie powinno być za suche – warto zaopatrzyć się w specjalne nawilżacze powietrza. Temperatura w mieszkaniu nie może być za wysoka – gorące powietrze jest wysuszone najczęściej przez kaloryfery, co podrażnia drogi oddechowe i nasila objawy.

Kolejnym skutecznym sposobem na zapalenie błony śluzowej nosa jest płukanie nosa roztworami soli fizjologicznej. Ważne, aby kuracja taka nie trwała dłużej niż 3–5 dni.

Na zatkany nos u dziecka sprawdzą się bezpieczne olejki eteryczne. Można je stosować do inhalacji, a także dodawać do kąpieli.