Płytki oddech – jakie są przyczyny?

Płytki oddech – przyczyny

Problem płytkiego oddychania dotyczyć może obu płci i każdej grupy wiekowej. Przyczyny płytkiego oddechu mogą być banalne, jak np. zbyt obcisłe ubrania, ograniczające ruchy oddechowe brzucha i klatki piersiowej. Zdarza się on też podczas zdenerwowania, stresu, ataku paniki, hiperwentylacji.

Płytki i szybki oddech (o częstości powyżej 16/minutę) określany jest jako tachypnoe. Jest to objaw chorób układu oddechowego, takich jak ostre zapalenie oskrzeli i oskrzelików, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zwłóknienie płuc, zatorowość płucna, odma. Trudności z oddychaniem mogą również bezpośrednio poprzedzać całkowite zatrzymanie oddychania – stan poważnego zagrożenia życia.

Przeczytaj: Szczepienie przeciw polio – zwykłe czy skojarzone?

Oprócz chorób układu oddechowego do przyczyn płytkiego oddechu zaliczyć można dolegliwości ze strony innych narządów. Płytki oddech stanowi część obrazu klinicznego chorób takich, jak zastoinowa niewydolność serca czy zawał serca. Wynikać też może z zaburzeń układu nerwowo-mięśniowego – stwardnienia zanikowego bocznego (ALS, choroba Lou Gehriga), dystrofii mięśniowej, zespołu Guillaina-Barrégo, post-polio, zatrucia środkami narkotycznymi.

Płytki oddech zwykle towarzyszy silnym doznaniom bólowym, np. bólowi w ostrym zapaleniu trzustki przy złamaniu żeber, czy w zapaleniu opłucnej. Zapalenie miednicy mniejszej (PID) również może objawiać się spłyceniem oddechu.

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

W zależności od czynnika wywołującego, płytki oddech może być zjawiskiem szybko przemijającym, jak w przypadku hiperwentylacji związanej ze zdenerwowaniem. Może być też składową poważniejszych zespołów chorobowych i występować czasowo (obturacyjny bezdech senny). Przewlekłe płytkie oddychanie jest z kolei charakterystyczne m.in. dla POChP oraz raka płuc.

Przeczytaj: Kaszel po Covidzie, ile trwa, jak go leczyć?

Objawy płytkiego oddechu

Płytki oddech, choć pozornie niegroźny, daje objawy poważnie upośledzające codzienną aktywność. Objawy i konsekwencje związane z przewlekłym płytkim oddychaniem to:

• nadmierne zmęczenie w ciągu dnia, osłabienie, senność;
• drażliwość, niepokój;
• trudności ze spaniem, wybudzanie się w nocy;
• kwasica oddechowa – wzrost stężenia dwutlenku węgla i spadek utlenowania krwi;
• sinica;
• w ciężkich przypadkach drżenia mięśni (głównie dłoni), mioklonie, napady padaczkowe.

W większości łagodnych przypadków krótki i płytki oddech nie powoduje jednak żadnych objawów.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Diagnostyka płytkiego oddechu

W związku z różnorodnymi przyczynami płytkiego oddychania, lekarz obrać może różne ścieżki diagnostyczne. Diagnostyka płytkiego oddechu powinna rozpocząć się od wywiadu w kierunku objawów i chorób towarzyszących oraz badania fizykalnego – pomiaru częstości oddychania (prawidłowo wynosi ono około 16/minutę), ciśnienia tętniczego, częstości akcji serca, temperatury ciała, osłuchiwania w poszukiwaniu patologicznych zjawisk nad polami płucnymi (świsty w astmie, rzężenia i trzeszczenia w chorobach serca, zapaleniu czy zwłóknieniu płuc). Badanie brzucha i odkrycie powiększonej wątroby sugeruje niewydolność serca.

Prostym, nieinwazyjnym i szybkim badaniem, umożliwiającym orientacyjną ocenę wysycenia krwi tlenem jest pulsoksymetria. Polega ona na przyłożeniu do palca niewielkiego urządzenia, które za pomocą promieniowania świetlnego mierzy procentową zawartość tlenu we krwi. Prawidłowy wynik u zdrowych dorosłych to około 95–99 proc.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Badanie krwi powinno dotyczyć zawartości hemoglobiny i ilości erytrocytów (RBC), aby wykluczyć anemię jako przyczynę zaburzeń oddychania. Podwyższona eozynofilia sugerować może astmę lub alergię, wysokie OB czy CRP – chorobę zapalną. W uzasadnionych podejrzeniach ostrych chorób serca lekarz zaleci oznaczenie troponin lub CK-MB. W celu oceny równowagi kwasowo-zasadowej pobierana jest do badania krew tętnicza.

Dalsze etapy diagnostyki płytkiego oddechu mogą dotyczyć badania moczu, np. w celu poszukiwania produktów metabolizmu katecholamin (wykluczenie guza chromochłonnego) lub produktów przemiany leków czy narkotyków (przy podejrzeniu toksycznej etiologii zaburzeń).

Poza badaniami laboratoryjnymi przydatne okazać się mogą badania obrazowe i czynnościowe, takie jak:

• RTG klatki piersiowej, TK, MRI;
• EKG;
• spirometria;
• badanie polisomnograficzne (w przypadku podejrzenia bezdechu sennego).

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Leczenie płytkiego oddychania

Terapia płytkiego oddechu zależy od przyczyny go wywołującej, chorób towarzyszących, wieku pacjenta i innych czynników. Celem leczenia płytkiego oddechu jest zmniejszenie ryzyka rozwoju poważnych powikłań, umożliwienie pacjentowi swobodnego oddychania i normalnej codziennej aktywności.

W przypadku pacjentów z niską zawartością tlenu we krwi niezbędna okazuje się suplementacja tlenu w postaci czasowego bądź stałego stosowania tzw. wąsów tlenowych lub urządzenia CPAP, które generuje stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (a zatem zapobiega zapadaniu się i zwężaniu dróg oddechowych).

W przypadku płytkiego oddechu związanego z napadami lęku i hiperwentylacją prostym i skutecznym sposobem uniknięcia dalszych objawów jest oddychanie do worka papierowego.

Jeśli przyczyną płytkiego oddechu jest infekcja wirusowa lub bakteryjna, należy zastosować odpowiednio leczenie objawowe lub antybiotykoterapię. Gdy przyczyną zaburzeń oddychania jest astma lub inne choroby układu oddechowego przebiegające ze zwężeniem dróg oddechowych, podstawowym leczeniem jest stosowanie leków rozszerzających oskrzela (w postaci inhalatorów lub nebulizacji). W skrajnych przypadkach konieczna może być hospitalizacja i dożylne stosowanie leków (np. sterydów).

W przypadku płytkiego oddechu wywołanego bólem stosowane są leki łagodzące jego objawy. Należy w miarę możliwości unikać opioidowych leków przeciwbólowych, gdyż efektem ubocznym ich działania może być depresja układu oddechowego.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania